BRICS+ và tương lai giá dầu: Chấm dứt thế độc tôn của Petrodollar
BRICS đang phá vỡ thế độc quyền của petrodollar, mở đường cho một hệ thống tài chính đa cực bằng cách khuyến khích giao dịch dầu mỏ bằng nội tệ.
BRICS+ và tương lai của giá dầu: Chấm dứt tình trạng độc quyền Petrodollar. Ảnh Independent Media
Theo nhật báo Anh Independent Online, sự thay đổi này không chỉ nằm trên lý thuyết mà đang diễn ra thực tế, nhờ vào các thỏa thuận thương mại mới, gia tăng thanh toán phi đô la và xu hướng giành lại chủ quyền tài chính.
BRICS thách thức Petrodollar: Chuyển đổi thực tế
Sự chuyển dịch khỏi giao dịch dầu bằng USD không chỉ xuất phát từ lợi ích kinh tế mà còn là nhu cầu địa chính trị. Các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga năm 2022 đã buộc Moscow phải bán dầu bằng ruble, nhân dân tệ và rupee. Kết quả là từ năm 2022-2023, khoảng 78% lượng dầu Nga xuất khẩu sang Trung Quốc và Ấn Độ được thanh toán bằng nội tệ, tăng mạnh so với mức 32% năm 2021.
Là nhà nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, Trung Quốc đang dẫn đầu xu hướng thương mại dầu bằng nhân dân tệ. Các nhà xuất khẩu lớn như UAE và Nga hiện có thể giao dịch bằng nhân dân tệ thông qua Sàn giao dịch Dầu khí Thượng Hải, hoàn toàn tránh khỏi sự chi phối của đồng USD. Đây cũng là một phần trong chiến lược dài hạn của Bắc Kinh nhằm giảm sự phụ thuộc vào chính sách tiền tệ Mỹ và quốc tế hóa đồng nhân dân tệ.
Mở rộng BRICS+: Củng cố sức mạnh trên thị trường dầu
Nhờ kết nạp thêm các cường quốc dầu mỏ như Ả Rập Xê Út, UAE, Iran và Ai Cập, BRICS+ đã nâng tầm ảnh hưởng của khối này đối với giá năng lượng toàn cầu. Với tư cách là nhà khai thác dầu lớn thứ hai thế giới, Ả Rập Xê Út từng để ngõ khả năng bán dầu bằng nhân dân tệ – một bước đi có thể làm đảo lộn thương mại quốc tế.
Đối với Iran, việc gia nhập BRICS là lựa chọn tất yếu, bởi nước này từ lâu đã phải sử dụng phương thức trao đổi hàng hóa và thanh toán phi USD do lệnh trừng phạt của Mỹ. Trong khi đó, UAE – trung tâm năng lượng quan trọng – đang tích cực thúc đẩy thương mại dầu bằng nội tệ. Với sự gia nhập của các thành viên mới, BRICS+ hiện kiểm soát hơn 40% trữ lượng dầu khí toàn cầu, nắm trong tay quyền lực chưa từng có trong ngành năng lượng.
Tác động tài chính và chiến lược
Quyết định chuyển sang giao dịch dầu phi USD mang đến những hệ quả chiến lược và tài chính sâu rộng. Trước hết, điều này làm suy giảm hiệu quả của các lệnh trừng phạt tài chính từ Mỹ. Các quốc gia giao dịch bằng nội tệ có nhiều quyền tự chủ hơn trong chính sách kinh tế, giảm bớt áp lực từ Washington.
Thứ hai, sự thay đổi này làm giảm sự phụ thuộc vào USD trong dự trữ ngoại hối toàn cầu. Nếu ngày càng nhiều giao dịch dầu lớn được thanh toán bằng các đồng tiền thuộc khối BRICS, vai trò thống trị của USD sẽ dần suy yếu khi các ngân hàng trung ương trên thế giới đa dạng hóa tài sản dự trữ.
Thứ ba, điều này giúp củng cố hệ thống tài chính của các nước thuộc khối Nam Toàn Cầu. Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) do BRICS dẫn dắt đang tài trợ nhiều dự án hơn bằng nội tệ, giảm dần sự lệ thuộc vào các tổ chức tài chính do phương Tây kiểm soát như Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Thách thức và phản ứng
Dù tiến triển rõ rệt, quá trình phi đô la hóa thương mại dầu mỏ vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Tính đến năm 2024, hơn 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu vẫn bằng USD, cho thấy đồng bạc xanh vẫn đi sâu vào hệ thống thương mại và tài chính quốc tế. Hạ tầng tài chính tiên tiến nhằm hỗ trợ giao dịch bằng các đồng tiền thay thế – như thị trường ngoại hối và thanh khoản cao – vẫn đang được BRICS xây dựng.
Ngoài ra, Washington chắc chắn không khoanh tay đứng nhìn hệ thống petrodollar suy yếu. Mỹ đã úp mở khả năng áp thuế trừng phạt đối với các quốc gia chuyển dần sang giao dịch phi đô la. Tuy nhiên, các nước BRICS đã chủ động giảm thiểu rủi ro này bằng cách thiết lập quan hệ kinh tế mới và phát triển hệ thống thanh toán thay thế.
Kỷ nguyên mới của cách thức định giá dầu
Thị trường dầu mỏ toàn cầu đang chứng kiến một sự chuyển đổi không thể đảo ngược khi BRICS+ ngày càng củng cố liên minh năng lượng và mở rộng các kênh giao dịch phi USD. Nếu trước đây petrodollar là thế lực bất khả xâm phạm, thì giờ đây hệ thống này đang bị thách thức bởi nhu cầu kinh tế thực tiễn và những điều chỉnh chính sách mang tính chiến lược.
Dù USD sẽ không biến mất khỏi thương mại quốc tế ngay lập tức, nhưng xu hướng thanh toán dầu phi USD đang mở ra một hệ thống tài chính cân bằng và đa cực hơn. Không chỉ BRICS+, mà cả các quốc gia thuộc Nam Toàn Cầu – khu vực mong muốn nâng cao quyền tự chủ kinh tế và giảm thiểu tác động từ các cú sốc tài chính bên ngoài – cũng được hưởng lợi từ sự dịch chuyển này.
