Bức ảnh khiến chính trường Đức dậy sóng

Bức ảnh về bữa sáng làm việc của Friedrich Merz - người có khả năng thành thủ tướng tiếp theo của Đức - cùng cộng sự của ông. Ảnh: Markus Söder/Instagram.

Một bức ảnh tưởng chừng vô hại nhưng lại gây sóng gió: Sáu chính trị gia nam giới rạng rỡ quanh bàn sáng sớm, không có một bóng dáng phụ nữ nào. Đó là hình ảnh gây tranh cãi của Friedrich Merz – người có khả năng trở thành thủ tướng tiếp theo của Đức – cùng đội ngũ chuyển giao của ông.

Được chia sẻ bởi Markus Söder, một đồng minh của Merz tại Bavaria, bức ảnh ghi lại khoảnh khắc bữa sáng làm việc tại Berlin với các cộng sự của Merz – tất cả đều là đàn ông, trong độ tuổi từ 47 đến 69.

“Chúng tôi đã sẵn sàng cho sự thay đổi chính trị tại Đức”, Söder viết trên mạng xã hội X (Twitter) và Instagram, kèm theo hình ảnh cuộc họp tại Berlin.

Nhưng thay vì thể hiện một khởi đầu mới, bức ảnh lại khiến nhiều người cảm thấy như một bước lùi, gợi nhớ về thời kỳ khi chính trường Đức là sân chơi gần như độc quyền của nam giới, theo The Guardian.

“Phụ nữ ở đâu?”

Ngay khi bức ảnh lan truyền, một làn sóng chỉ trích đã bùng nổ trên mạng xã hội. “Phụ nữ đâu? Ở trong bếp à?”. Một người khác mỉa mai: “Có phải họ bị giấu dưới bàn không?” Một số người thậm chí còn nhận xét: “Số cánh cửa trong bức ảnh này còn nhiều hơn số phụ nữ”.

Không chỉ công chúng, các chính trị gia cũng lên tiếng. Đồng lãnh đạo đảng Xanh, Franziska Brantner, thẳng thắn nhận xét: “Chính phủ Syria mới còn có tính đa dạng hơn đội ngũ đàm phán của Liên minh CDU/CSU”.

Trong khi đó, cựu chủ tịch đảng Xanh, Ricarda Lang, châm biếm bằng cách lặp lại lời của chính Merz trước đây: “Hạn ngạch giới tính chỉ làm tổn hại đến chính phụ nữ”.

Nhiều người cũng đặt câu hỏi tại sao Dorothee Bär – một trong số ít nữ chính trị gia thuộc CSU có khả năng tham gia nội các của Merz – lại không có mặt trong cuộc họp quan trọng này, dù bà vừa giành được số phiếu áp đảo trong khu vực bầu cử của mình.

Dorothee Bär, nữ chính trị gia dày dạn kinh nghiệm và giành chiến thắng với tỷ lệ ủng hộ cao nhất nước. Ảnh: Reuters.

Trước làn sóng chỉ trích, nữ chính trị gia Lilli Fischer (CDU) đã lên tiếng bảo vệ đảng trên mạng xã hội X, cho rằng “Tổng thư ký của chúng tôi có thể đã là một phụ nữ – nếu như những người phụ nữ được mời không từ chối. Đó cũng là một phần sự thật”.

Dù vậy, tình trạng mất cân bằng giới trong chính trị Đức vẫn là một vấn đề đáng lo ngại. Tỷ lệ nữ nghị sĩ trong quốc hội Đức nhiệm kỳ này giảm xuống còn 32,4%, thấp hơn mức 35% của nhiệm kỳ trước.

Đảng Xanh có tỷ lệ nữ nghị sĩ cao nhất với 61%, trong khi đảng cực hữu AfD có tỷ lệ thấp nhất – khoảng 12%, dù ứng viên thủ tướng của họ Alice Weidel - là một phụ nữ. CDU và CSU đứng giữa với lần lượt 23% và 25%.

Không chỉ dừng lại ở tranh cãi trên mạng, sự vắng bóng của phụ nữ trong nội bộ CDU/CSU còn phản ánh một vấn đề lớn hơn: Phải chăng Merz thực sự có “vấn đề với phụ nữ” (Frauenproblem)?

Một cuộc khảo sát của Ipsos cho thấy chỉ 1 trong 6 phụ nữ tin rằng Merz có đủ phẩm chất để trở thành thủ tướng, trong khi tỷ lệ này ở nam giới cũng chỉ nhỉnh hơn một chút, khoảng 1 trong 5. Đây là mức chênh lệch giới tính rõ rệt nhất trong cuộc đua chính trị tại Đức lần này.

Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: Liệu Friedrich Merz có thể tiếp tục kế thừa di sản của những nữ lãnh đạo quyền lực nhất trong lịch sử CDU như Angela Merkel và Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen, hay ông sẽ kéo CDU về hướng bảo thủ hơn, nơi phụ nữ dần bị đẩy ra ngoài rìa?

Mez và bài toán bình đẳng giới trên chính trường Đức

Người tiền nhiệm của Merz, Angela Merkel, chưa bao giờ áp đặt hạn ngạch giới tính, nhưng bà luôn cố gắng đưa nhiều phụ nữ vào nội các trong suốt 16 năm cầm quyền. Chính phủ cuối cùng của Merkel có 9 bộ trưởng nam và 8 bộ trưởng nữ, gần đạt được sự cân bằng.

Merz, ngược lại, bác bỏ hoàn toàn ý tưởng về một nội các cân bằng giới tính. Ông từng tuyên bố: “Chúng ta không cần phải ban ơn cho phụ nữ bằng cách đó” đồng thời lấy ví dụ về trường hợp “bổ nhiệm sai lầm” của nữ Bộ trưởng Quốc phòng Christine Lambrecht – người buộc phải từ chức vào tháng 1/2023 – để khẳng định quan điểm rằng phụ nữ không nên được ưu tiên chỉ vì giới tính của họ.

Mặc dù vậy, năm 2022, Merz vẫn quyết định áp dụng hạn ngạch bình đẳng giới trong ban lãnh đạo CDU, một động thái được xem như nỗ lực nhằm xoa dịu dư luận hơn là một sự thay đổi thực sự trong tư duy chính trị.

Trong khi đó, giới quan sát đánh giá rằng phong cách bảo thủ của Merz có thể là con dao hai lưỡi. Matthias Jung, nhà phân tích chính trị tại Forschungsgruppe Wahlen, nhận định rằng Merz là “gánh nặng hơn là tài sản” đối với CDU.

Ông chỉ ra rằng nhiều nữ cử tri bảo thủ lớn tuổi – nhóm vốn trung thành với CDU – đang dần rời bỏ đảng, điều chưa từng xảy ra từ những năm 1980.

Ông Friedrich Merz và cựu Thủ tướng Angela Merkel. Ảnh: DPA.

Khoảng cách này càng rõ rệt hơn khi nhìn vào kết quả bầu cử. CDU/CSU chỉ giành được 29% phiếu bầu – kết quả tệ thứ hai kể từ sau Thế chiến II.

Theo khảo sát, 30% nam giới ủng hộ Merz, trong khi con số này ở nữ giới chỉ là 27%. Đặc biệt, các cử tri trẻ ngày càng rời xa những đảng trung dung như CDU để tìm đến những lựa chọn cấp tiến hơn.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng Merz vẫn là gương mặt lãnh đạo đầy tham vọng. Sau thất bại trước Merkel trong cuộc đấu tranh quyền lực những năm 2000, ông rời chính trường trong suốt một thập kỷ để tập trung vào sự nghiệp kinh doanh, trở thành một doanh nhân thành đạt.

Nhưng quá khứ chính trị của ông cũng là con dao hai lưỡi, khi nhiều quyết định gây tranh cãi trước đây bị đào lại trong chiến dịch tranh cử lần này.

Một trong những điểm nóng là lá phiếu của Merz vào năm 1997 chống lại dự luật coi hiếp dâm trong hôn nhân là hành vi phạm pháp. Sau này, ông lên tiếng giải thích rằng khi đó mình ủng hộ một phiên bản bảo thủ hơn của dự luật, nhưng nếu được bỏ phiếu lại, ông sẽ chọn khác.

Serap Güler, một thành viên ban lãnh đạo CDU, cho rằng đảng của bà vẫn chưa thành công trong việc “giải phóng” Merz khỏi hình ảnh bảo thủ lạc hậu. Nhưng bà cũng nhấn mạnh rằng nếu Merz thực sự muốn lấy lại niềm tin từ cử tri, ông cần thay đổi trong cách xây dựng nội các.

“Sẽ thật đáng tiếc nếu trong tổng số 14 hoặc 15 bộ trưởng mà chỉ có 5 người là phụ nữ”, bà nói với Zeit Online.

Về phần Angela Merkel, bà giữ im lặng suốt chiến dịch tranh cử và không đưa ra bình luận nào về người từng là đối thủ của mình. Tuy nhiên, sau chiến thắng của Merz, phát ngôn viên của bà xác nhận rằng cựu thủ tướng đã gửi tin nhắn chúc mừng, kèm theo lời nhắn: “Chúc ông may mắn trong quá trình thành lập chính phủ”.

Phương Linh