Bước chuyển mới trong giảm phát thải của ngành dệt may

Trong bối cảnh thế giới thúc đẩy điện khí hóa công nghiệp và triển khai các cam kết REE100, doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam chịu áp lực kép: giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường ngày càng nghiêm ngặt từ chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngành dệt may – lĩnh vực tiêu thụ nhiệt năng lớn – vì vậy trở thành một trong những ngành buộc phải chuyển dịch nhanh nhất.

Điện khí hóa các quá trình sử dụng nhiệt đang nổi lên như giải pháp trọng tâm trong chiến lược hướng tới Net Zero của nhiều nền kinh tế. Công nghệ bơm nhiệt công nghiệp cho phép thay thế lò hơi đốt than, dầu bằng nguồn nhiệt sạch, giúp giảm 40–80% phát thải tùy mức nhiệt và tỷ lệ điện tái tạo trong hệ thống.

Tại Việt Nam, cam kết Net Zero vào năm 2050 và yêu cầu xanh hóa chuỗi cung ứng từ các thương hiệu quốc tế đang tạo lực đẩy mạnh mẽ cho doanh nghiệp chuyển đổi. Với tỷ trọng nhiệt năng lớn trong các khâu nhuộm – hoàn tất, dệt may được đánh giá là ngành có mức phát thải khả thi cao nhất khi tích hợp điện khí hóa kết hợp năng lượng tái tạo.

Công nghệ sạch không còn là lựa chọn, mà là tiêu chuẩn mới của ngành

Ông Johan Ndisi, Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam. Ảnh: Ngọc Linh

Phát biểu tại lễ ra mắt dự án ngày 4/12 tại Hà Nội, Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam Johan Ndisi nhấn mạnh vai trò tiên phong của các doanh nghiệp Thụy Điển trong sự kết hợp giữa cạnh tranh và trách nhiệm môi trường.

"Việc Bangjie lắp đặt hệ thống bơm nhiệt tạo hơi đầu tiên trong ngành dệt may Việt Nam cho thấy “dịch chuyển khỏi nguồn nhiệt đốt than sang điện khí hóa sạch đang thực sự diễn ra." ông Johan Ndisi chia sẻ và kỳ vọng mô hình này có thể nhân rộng trong khu vực Đông Nam Á.

Đại sứ Thụy Điển cũng cho biết các khoản đầu tư mới, như cơ sở tái chế polyester của Syre (liên doanh giữa H&M và Vargas) tại Gia Lai, cho thấy kinh tế tuần hoàn đang định hình lại chuỗi cung ứng và củng cố vị thế sản xuất của Việt Nam trong mạng lưới thời trang toàn cầu.

Ông Nguyễn Tiến Huy, Giám đốc văn phòng Doanh nghiệp và phát triển bền vững - SDforB, Tổng Thư ký VBCSD – VCCI. Ảnh: Ngọc Linh

Từ góc độ phát triển bền vững, ông Nguyễn Tiến Huy, Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững (SDforB), Tổng Thư ký VBCSD – VCCI, nhận định các dự án điện khí hóa như Bangjie là mắt xích quan trọng giúp doanh nghiệp giảm phát thải theo yêu cầu của thị trường và đóng góp trực tiếp vào mục tiêu quốc gia giai đoạn 2025–2030.

Theo ông Huy, việc chủ động chuyển đổi công nghệ không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng quy định về môi trường mà còn tạo lợi thế cạnh tranh, nhất là với các ngành xuất khẩu vốn chịu áp lực lớn từ tiêu chuẩn xanh.

Ông dẫn các nghiên cứu quốc tế cho thấy, doanh nghiệp đi đầu trong chuyển đổi xanh có thể giảm 20 - 30% chi phí vận hành sau 3–5 năm. Việc đáp ứng tiêu chuẩn khí thải giúp mở rộng cơ hội tiếp cận các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản. Các doanh nghiệp minh bạch về phát thải và ESG cũng thu hút dòng vốn đầu tư tốt hơn.

Sự tham gia của doanh nghiệp là điều kiện tiên quyết để Việt Nam hoàn thành NDC 2025 - 2030, tạo thêm việc làm xanh, nâng vị thế trở thành trung tâm sản xuất bền vững của ASEAN, và tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

H&M: Khử carbon chuỗi cung ứng là điều kiện sống còn của ngành thời trang

Bà Anna Zhan, Giám đốc Chương trình Hợp tác công của Tập đoàn H&M. Ảnh: Ngọc Linh

Tại sự kiện, bà Anna Zhan, Giám đốc Chương trình Hợp tác công của Tập đoàn H&M, nhấn mạnh rằng dự án Bangjie là một trong những bước đi cụ thể nhằm chứng minh tính khả thi của điện hóa trong ngành may mặc – lĩnh vực chiếm tới 80% lượng phát thải của toàn bộ chuỗi giá trị H&M.

Theo bà Anna Zhan, H&M hiện vận hành 4.200 cửa hàng tại 78 thị trường, doanh thu ròng năm tài chính vừa qua đạt 22 tỷ USD.

Mặc dù năm 2017 H&M mở cửa hàng đầu tiên và đến nay có 13 cửa hàng trên toàn quốc, nhưng tập đoàn đã sử dụng nguồn cung ứng tại Việt Nam từ cách đây 20 năm và đây được xem là thị trường chiến lược trong cả tiêu dùng và sản xuất.

Công ty đặt mục tiêu giảm 56% khí nhà kính vào năm 2030 (so với 2019) và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2040.

Để thực hiện các mục tiêu này, H&M đang triển khai nhiều biện pháp thu thập dữ liệu năng lượng chi tiết từ các nhà cung ứng; tìm kiếm nguồn điện tái tạo, bao gồm lắp đặt điện mặt trời và mua điện tái tạo; hợp tác với WWF và các nhà cung cấp để lắp đặt máy bơm nhiệt điện đầu tiên tại Việt Nam, nhằm thay thế các nguồn nhiệt đốt nhiên liệu hóa thạch.

Bà Anna Zhan cho biết: “Điện hóa sẽ giúp ngành may mặc thay thế hoàn toàn các nguồn nhiệt hóa thạch. Dự án Bangjie là thí điểm quan trọng để chứng minh tính khả thi của điện hóa trong sản xuất, từ đó thúc đẩy giảm phát thải thực chất trong chuỗi cung ứng của chúng tôi.”

H&M cũng đang thúc đẩy các giải pháp tuần hoàn. Liên doanh Syre với Vargas – dự kiến đầu tư 1 tỷ USD tại Gia Lai – đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm dệt may tuần hoàn công nghệ cao đầu tiên trên thế giới, sản xuất polyester tái chế để giúp H&M đạt mục tiêu 100% vật liệu bền vững vào năm 2030.

Trước đó, H&M đã thử nghiệm một số dự án điện hóa tại Trung Quốc, sử dụng bơm nhiệt để thay thế hơi nước mua ngoài. Các dự án này giúp giảm 2–8% chi phí năng lượng và giảm phát thải carbon – những kinh nghiệm mà H&M kỳ vọng có thể áp dụng tại Việt Nam.

Bơm nhiệt: Gỉai pháp then chốt để “cắt đốt – dùng điện – xanh hóa nhà máy”

Ông Bùi Trần Trung Hậu
Tổng giám đốc HauHouse

Trao đổi với Mekong ASEAN, ông Bùi Trần Trung Hậu, Tổng giám đốc HauHouse, cho biết bơm nhiệt có thể đáp ứng hầu hết nhu cầu nhiệt của nhà máy và thay thế hoàn toàn lò hơi truyền thống. “Nhà máy không cần đốt lò hơi mà vẫn có đủ nhiệt. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể chuyển sang mô hình xanh, sạch 100% một cách dễ dàng,” ông Hậu nói.

Với nhu cầu nhiệt dưới 100°C, bơm nhiệt đạt hiệu suất cao và hoàn vốn trong 3–4 năm. Ở mức 120–150°C, thời gian hoàn vốn khoảng 5–6 năm, tùy cấu hình và chất lượng hệ thống. Ông Hậu cho rằng đây là cơ hội lớn cho dệt may và các ngành công nghiệp nhẹ, vốn đang sử dụng nhiều hệ thống nhiệt hiệu suất thấp.

Một lợi thế đáng kể của bơm nhiệt là vận hành hoàn toàn bằng điện, dễ tích hợp với điện tái tạo. Theo ông Hậu, doanh nghiệp có thể dùng điện mặt trời hoặc mua điện sạch để bảo đảm nguồn năng lượng xanh trong sản xuất.

Ông Hậu cho biết công nghệ bơm nhiệt đã phổ biến trên thế giới ở dải nhiệt thấp (dưới 80°C). Tuy nhiên, tại dự án Bangjie, hệ thống được thiết kế đồng phát đa năng lượng (nhiệt lạnh, nhiệt nóng và đặc biệt là hơi ở nhiệt độ rất cao) để đáp ứng toàn bộ dây chuyền sản xuất. Đây là dự án đầu tiên tại Việt Nam, đồng thời lần đầu tiên trong ngành dệt may toàn cầu thay thế hoàn toàn lò hơi bằng bơm nhiệt.

HauHouse đã có gần 10 năm triển khai bơm nhiệt, nhưng công nghệ nhiệt độ cực cao mới được hãng làm chủ hai năm gần đây. Khoảng 80% giải pháp do HauHouse nội địa hóa, phần còn lại là thiết bị lõi phải gửi thiết kế ra nước ngoài gia công vì Việt Nam chưa sản xuất được.

Ông Hậu đánh giá H&M là nhãn hàng tiên phong yêu cầu tiêu chuẩn bền vững cao và hỗ trợ nhà cung ứng chuyển đổi. Dự án Bangjie là dự án dẫn dắt đầu tiên, kỳ vọng sẽ cung cấp dữ liệu thực chứng để nhân rộng sang các nhà máy khác.

HauHouse đồng thời hợp tác với Vũ Phong Energy Group trong tích hợp điện tái tạo. “Sự kết hợp giữa bơm nhiệt và năng lượng tái tạo là lời giải tối ưu để doanh nghiệp khẳng định mình sử dụng năng lượng xanh, sạch 100%,” ông Hậu nhấn mạnh.

Bangjie: Mô hình thí điểm đầu tiên thay thế hoàn toàn lò hơi

Lễ khởi động dự án hệ thống bơm nhiệt bằng năng lượng tái tạo. Ảnh: Ngọc Linh

Theo ông Wang Ji Shan, Phó Tổng giám đốc Công ty Dệt kim Bangjie, hệ thống bơm nhiệt giúp giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, qua đó giảm chi phí vận hành. Sử dụng nguồn năng lượng xanh, sạch để sản xuất sản phẩm xanh, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường của các thương hiệu toàn cầu.

Đồng thời, hệ thống bơm nhiệt giúp ổn định chất lượng sản xuất, nhờ nhiệt độ chính xác trong quá trình nhuộm và hoàn tất vải.

Việc thu hồi nhiệt từ nước thải, nâng nhiệt bằng bơm nhiệt và tái sử dụng cho phép giảm đáng kể phát thải CO₂ trực tiếp từ hoạt động sản xuất.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu Net Zero năm 2050, các dự án như Bangjie cho thấy doanh nghiệp có thể chủ động biến yêu cầu tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh.

Điện khí hóa – kết hợp bơm nhiệt và năng lượng tái tạo – đang mở ra cơ hội giảm phát thải sâu, nâng hiệu quả vận hành và củng cố vị thế của ngành dệt may Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đây không chỉ là bước đổi mới công nghệ mà còn là bước chuyển trong cách tiếp cận quản trị năng lượng, hướng đến mô hình sản xuất bền vững, tuần hoàn và minh bạch hơn.

Ngọc Linh