Bước đi cần thiết để thu hút nhân tài và nguồn lực ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN

Trước đó, ngày 17/5, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày trước Quốc hội Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam cho biết, việc xây dựng Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng; tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài khi thực hiện thủ tục nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam. Qua đó, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết, thúc đẩy chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Thảo luận tại hội trường, các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng thuận cao với phạm vi và nội dung sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.

Đóng góp cụ thể về các nội dung quy định trong dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) và Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) ủng hộ việc mở rộng quy định để cho phép người Việt Nam ở nước ngoài có hai quốc tịch khi trở về hoặc nhập quốc tịch Việt Nam, nhấn mạnh đây là bước đi cần thiết để thu hút nhân tài và nguồn lực.

"Cần phải mở rộng diện người Việt Nam sẽ có hai quốc tịch. Bởi hiện nay, trên thế giới, người Việt Nam ở nước ngoài có gần 6 triệu người và trong quan điểm của Đảng, Nhà nước đang muốn thu hút lực lượng trí thức, tinh hoa của người Việt Nam ở nước ngoài về để cống hiến cho đất nước. Do đó, việc để cho người Việt Nam ở nước ngoài trở về quốc tịch Việt Nam có 2 quốc tịch là một điều hoàn toàn hợp lý... Việc mở các hành lang pháp lý để người Việt Nam ở nước ngoài trở về đất nước và có hai quốc tịch là hoàn toàn phù hợp, bảo đảm quyền, lợi ích của các cá nhân đó cũng như bảo đảm việc hội nhập của đất nước", đại biểu Nguyễn Lâm Thành kiến nghị.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình Nguyễn Văn Thân phát biểu, chiều 29/5. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) nhấn mạnh: "Nếu chúng ta chỉ cho phép có một quốc tịch Việt Nam thôi và phải từ bỏ quốc tịch nước ngoài sẽ là một hàng rào ngăn cản nhiều người Việt Nam ở nước ngoài, nhất là các trường hợp muốn hồi hương để được sống, cống hiến trong hoàn cảnh đất nước đang phát triển".

Trong lần sửa Luật Quốc tịch Việt Nam lần này đã giải quyết tình trạng pháp lý của trẻ em dưới 18 tuổi là con của công dân Việt Nam với người nước ngoài, cho phép các em nhập quốc tịch Việt Nam theo cha/mẹ.

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng, việc sửa đổi theo hướng cho phép trẻ em chưa đủ 18 tuổi nhập quốc tịch Việt Nam theo cha, mẹ hoặc có cha, mẹ là người Việt Nam là rất hợp lý và cần thiết. Điều này không chỉ phù hợp với Hiến pháp, tinh thần nhân đạo mà còn thể hiện sự cam kết của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế về quyền trẻ em.

Đề cập đến việc mở rộng quy định về điều kiện nhập và trở lại quốc tịch Việt Nam để giải quyết tình trạng của hơn 31.000 người gốc Việt không xác định được quốc tịch đang sinh sống ở Việt Nam, đại biểu Dương Khắc Mai cho biết, theo thống kê của Bộ Công an, vẫn còn tới 31.117 người gốc Việt không xác định được quốc tịch đang sinh sống ở Việt Nam trong tình trạng không giấy tờ, không được học hành, khám chữa bệnh hay hưởng chính sách xã hội, phần lớn tập trung ở các tỉnh phía Nam.

"Việc mở rộng quy định về điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam và điều kiện trở lại quốc tịch Việt Nam tại dự thảo Luật là bước tiến đúng đắn, giúp giải quyết những tồn tại pháp lý kéo dài, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho công tác quản lý dân cư và bảo vệ quyền con người", đại biểu nhấn mạnh.

Cùng thảo luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Minh Đức (Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh sự cần thiết làm rõ khái niệm "người không quốc tịch" và "người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch" để có cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc nhập hoặc trở lại quốc tịch.

Liên quan đến vấn đề tên gọi, dự thảo Luật quy định người xin quốc tịch phải có tên bằng tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc khác của Việt Nam. Nội dung này cũng thu hút sự quan tâm thảo luận của các đại biểu Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành cho rằng, một số nước quy định tên phải thuần theo yếu tố quốc gia nhập tịch như Hàn Quốc, Nhật Bản. Tuy nhiên, nhiều nước cho phép tên vừa mang yếu tố quốc gia nhập tịch, vừa giữ yếu tố truyền thống quốc gia sinh ra, ví dụ như Pháp, Mỹ với tên kiểu “Martin Nguyễn” hay “Robert Tân”. Do đó, quy định không nên quá cứng nhắc chỉ bằng tiếng Việt mà có thể cho phép tên Việt hóa, bảo đảm hội nhập quốc tế. Ví dụ như trường hợp cầu thủ nhập tịch Rafaelson Bezerra Fernandes được đổi thành Nguyễn Xuân Son thì mất dấu hiệu nguồn gốc người nhập tịch. "Vì vậy, cần cân nhắc quy định để vừa phù hợp thông lệ quốc tế, vừa thuận lợi cho công tác quản lý, dễ nhận diện nguồn gốc người nhập tịch qua tên gọi", đại biểu kiến nghị.

Đồng tình với đại biểu Nguyễn Lâm Thành, đại biểu Nguyễn Văn Thân đặt câu hỏi: "Nếu người nước ngoài muốn nhập quốc tịch Việt Nam, tại sao chúng ta lại yêu cầu họ phải dùng tên tiếng Việt?" và cho rằng, đó là nguyện vọng của các cá nhân người nước ngoài muốn nhập quốc tịch Việt Nam, kể cả tên nước ngoài cũng không vấn đề gì. "Ví dụ như cầu thủ Nguyễn Xuân Son, nếu yêu cầu phải đổi tên như vậy thì không ổn. Tôi nghĩ nên để người ta giữ nguyên tên gốc, hoặc nếu họ muốn đổi tên Việt Nam thì đó là quyền của họ, không nên bắt buộc", đại biểu nêu ý kiến.

Nhất trí cao về sự cần thiết ban hành Luật với các cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, để góp phần hoàn thiện dự án Luật, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Đoàn Bắc Giang) đề nghị quy định rõ thời gian cơ quan tiếp nhận "thông báo ngay" để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ.

Theo đại biểu, tại điểm b, khoản 6, Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi bổ sung khoản 1, Điều 23 quy định "cơ quan tiếp nhận thông báo ngay để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ" mà không quy định rõ "ngay" ở đây là trong ngày, 1 ngày, 2 ngày hay 3 ngày. Thủ tục nhập quốc tịch Việt Nam là một thủ tục hành chính, việc tiếp nhận, hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ cùng với việc căn cứ quy định của pháp luật chuyên ngành còn căn cứ vào các quy định liên quan đến tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính, đặc biệt là về thời gian tiếp nhận, hướng dẫn, hoàn thiện bổ sung hồ sơ. Đại biểu đề nghị chỉ cần quy định cơ quan tiếp nhận có trách nhiệm "thông báo" để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ; còn việc hướng dẫn, thời hạn đề nghị hoàn thiện, bổ sung hồ sơ cụ thể thì tuân thủ theo quy định liên quan đến tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính.

Cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Bộ trưởng nhấn mạnh, vấn đề quốc tịch mang tính chính trị pháp lý sâu sắc. Luật Quốc tịch xuyên suốt vẫn duy trì nguyên tắc một quốc tịch. Song, để thu hút người gốc Việt và những người có trình độ cao về phục vụ phát triển đất nước, dự thảo nới lỏng điều kiện, thông thoáng hơn trong việc nhập tịch. Tuy nhiên, một số lĩnh vực đặc thù yêu cầu điều kiện chặt chẽ hơn. Do đó, luật quy định cụ thể với nhóm đối tượng nêu trên, nhưng cũng có sự linh hoạt phù hợp với tư duy đổi mới, đảm bảo quyền chủ quyền quốc gia tuyệt đối về quốc tịch. Ví dụ như vấn đề công chức, viên chức, Chính phủ sẽ quy định chi tiết theo hướng không để sót những người có sự đóng góp cho Việt Nam.

Về tên bằng tiếng Việt hoặc tên dân tộc thiểu số, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cho phép giữ nguyên tên, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đánh giá đây là góp ý "hợp lý" và cho biết sẽ tiếp thu để báo cáo Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Việt Đức (TTXVN)