Bước khởi đầu cho sản xuất lúa bền vững

Tiền Giang là một trong những tỉnh trọng điểm sản xuất nông nghiệp của vùng ĐBSCL với tổng diện tích sản xuất nông nghiệp khoảng 190.000 ha; trong đó, đất trồng lúa trên 54.000 ha (chiếm 28,7% diện tích).

Các trà lúa tham gia Đề án phát triển rất tốt.

Trước tình hình thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp, để duy trì năng suất lúa lâu dài không suy giảm, vấn đề đặt ra là cần sản xuất lúa thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị sản phẩm lúa - gạo, chuyển đổi mạnh mẽ sản xuất lúa sang hướng bền vững và tăng trưởng xanh.

Từ thực tế đó, Tiền Giang đã đăng ký diện tích thực hiện Đề án đến năm 2030 là 29.500 ha. Đề án triển khai tại 7 huyện, thị, thành của tỉnh gồm: Các huyện Cái Bè, Cai Lậy, Tân Phước, Gò Công Tây, Gò Công Đông, TX. Cai Lậy và TP. Gò Công. Để triển khai hiệu quả, thời gian qua, tỉnh đã tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện Đề án.

Đồng thời, phối hợp với Ban Quản lý các dự án nông nghiệp - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) rà soát, đề xuất danh mục đầu tư “Dự án Hỗ trợ hạ tầng và kỹ thuật cho sản xuất lúa các bon thấp vùng ĐBSCL, vay vốn WB, tỉnh Tiền Giang” trên cơ sở nguồn vốn đã được phân bổ. Tổng nguồn vốn đề xuất cho toàn dự án hơn 481 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, tỉnh đã tổ chức 48 lớp đào tạo, tập huấn với 1.440 người tham dự với các nội dung: Quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp; quy trình quản lý rơm rạ theo hướng nông nghiệp tuần hoàn; sản xuất lúa 1 phải 5 giảm, ứng dụng công nghệ cao, ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ…

Ngành Nông nghiệp còn triển khai thực hiện 3 mô hình “Thí điểm sản xuất lúa chất lượng cao, giảm phát thải trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” trong vụ đông xuân 2024 - 2025 với khoảng 60 ha tại xã Hậu Mỹ Bắc B (huyện Cái Bè), xã Bình Tân (huyện Gò Công Tây) và xã Phước Trung (huyện Gò Công Đông).

Sở NN&PTNT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định về việc ban hành hướng dẫn nội dung khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia Đề án. Đồng thời, đề nghị các địa phương và các đơn vị trực thuộc tập trung phổ biến “Quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp, nâng cao năng lực hợp tác xã (HTX), tổ chức liên kết sản xuất - tiêu thụ lúa - gạo…

Đặc biệt, vào ngày 19-12 vừa qua, Sở NN&PTNT tổ chức Lễ phát động Đề án tại xã Bình Tân (huyện Gò Công Tây). Đây là sự kiện đánh dấu sự quyết liệt của tỉnh trong việc triển khai Đề án, nhằm tạo sự đồng thuận và hưởng ứng của chính quyền các cấp và doanh nghiệp, HTX, nông dân.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Gò Công Tây Lê Văn Nê, sản xuất lúa là thế mạnh của địa phương với khoảng 7.800 ha; tổng sản lượng lúa hằng năm trên 151 ngàn tấn. Thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh về thực hiện Đề án, huyện tham gia trên 7.254 ha, với hơn 16.800 hộ tại 12 xã, thị trấn. Theo đồng chí Lê Văn Nê, xác định tầm quan trọng của Đề án, huyện sẽ triển khai thực hiện đúng lộ trình để đạt hiệu quả cao, chất lượng, mang lại lợi ích tối ưu cho nông dân.

Theo đó, huyện phấn đấu diện tích sản xuất lúa trong Đề án đến năm 2030 là 7.254 ha, giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống dưới 70 kg/ha, giảm 30% phân và thuốc bảo vệ thực vật hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với sản xuất truyền thống. 100% diện tích lúa tham gia Đề án ứng dụng quy trình sản xuất bền vững như: “1 phải 5 giảm”, ngập khô, xen kẽ… và được cấp mã số vùng trồng.

Huyện cũng đặt mục tiêu có 100% diện tích lúa tham gia liên kết giữa doanh nghiệp và các tổ chức nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Tỷ lệ cơ giới hóa đạt trên 80% diện tích, trên 16.000 hộ dân áp dụng quy trình canh tác bền vững. Địa phương cũng phấn đấu tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%, 100% rơm thu gom từ đồng ruộng được chế biến và sử dụng, tỷ suất lợi nhuận cho người trồng lúa đạt trên 50%.

HTX Nông nghiệp tổng hợp Hòa Thạnh (xã Bình Tân, huyện Gò Công Tây) là 1 trong 3 HTX thí điểm canh tác lúa theo mô hình giảm phát thải thấp trên địa bàn tỉnh. Ông Nguyễn Thanh Quang, Giám đốc HTX Nông nghiệp tổng hợp Hòa Thạnh cho biết, HTX được UBND xã Bình Tân giao quản lý, vận hành và điều tiết 2 trạm bơm với diện tích khoảng 200 ha.

Với vai trò đại diện cho nông dân địa phương trong thực hiện Đề án, HTX quyết tâm triển khai sản xuất đúng quy trình; tổ chức ứng dụng cơ giới hóa trong các khâu sản xuất, đảm bảo an toàn chất lượng hạt gạo. Đặc biệt là đại diện cho nông dân liên kết đầu vào và đầu ra, đảm bảo lợi nhuận. Trên cơ sở đó, trong thời gian tới, HTX phấn đấu duy trì và nhân rộng mô hình canh tác lúa phát thải thấp ra toàn xã Bình Tân.

TẬP TRUNG TRIỂN KHAI

Theo Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, để triển khai Đề án hiệu quả trong thời gian tới, UBND cấp huyện cần khẩn trương xây dựng kế hoạch chi tiết để thực hiện Đề án theo diện tích đã đăng ký trong năm 2025 cũng như phân kỳ trong giai đoạn từ 2026 - 2030.

HTX Nông nghiệp tổng hợp Hòa Thạnh trình diễn mô hình canh tác lúa phát thải thấp.

Đồng thời, phối hợp thực hiện có hiệu quả các nguồn vốn, danh mục đầu tư dự án hạ tầng kỹ thuật trong sản xuất lúa phát thải thấp. Hiện Bộ NN&PTNT và các bộ, ngành Trung ương đang rà soát các cơ chế nguồn vốn để thực hiện theo hướng vay 100% và cấp phát về cho các địa phương để thực hiện Đề án.

“Trong thời gian tới, nông dân cần thay đổi phương thức sản xuất, phát triển sản xuất theo hướng bền vững, bảo vệ sức khỏe, môi trường. Khi áp dụng theo quy trình sản xuất này, nông dân sẽ giảm được số lượng phân bón, sâu bệnh và phun xịt thuốc bảo vệ thực vật.

Qua đó, bảo vệ sức khỏe của chính bản thân nông dân và môi trường. Nông dân cần nghiên cứu chuyển đổi theo hướng liên kết từ đầu vào đến đầu ra mới sản xuất hiệu quả. Các địa phương phải có giải pháp để củng cố, nâng chất hoạt động của các HTX trên địa bàn, đặc biệt là nông dân cần tích cực tham gia vào HTX để Đề án được triển khai sâu rộng và hiệu quả” - đồng chí Trần Hoàng Nhật Nam cho biết.

Phát biểu tại Lễ phát động Đề án, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang Phạm Văn Trọng yêu cầu, trong thời gian tới, toàn ngành Nông nghiệp tập trung rà soát củng cố, kiện toàn diện tích thuộc Dự án VnSAT để triển khai trong vụ đông xuân năm 2024 - 2025, các diện tích đủ tiêu chí để mở rộng đến năm 2025 và 2030.

Ngành Nông nghiệp tăng cường áp dụng các gói kỹ thuật về canh tác lúa đảm bảo sản xuất bền vững, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu; quy trình xử lý rơm rạ, chuyển giao cho hộ nông dân, HTX.

Đồng thời, xây dựng các mô hình trình diễn, tập huấn cho các hộ nông dân, HTX, tổ hợp tác và các tổ chức của nông dân. Một trong những công việc quan trọng là tổ chức lại sản xuất và đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho nông dân, HTX, doanh nghiệp; đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng tại vùng chuyên canh

Ngành Nông nghiệp cần huy động, tiếp cận nguồn hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ các quỹ tài chính các bon, các quỹ hỗ trợ trên thế giới để tăng thu nhập cho nông dân và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm lúa - gạo; áp dụng hiệu quả các cơ chế, chính sách hiện hành.

Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chủ trương, chính sách và lợi ích của sự phát triển vùng chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh và chuỗi giá trị lúa - gạo nhằm nâng cao nhận thức của người dân và trách nhiệm cho các cấp, các ngành.

M. THÀNH