Bước ngoặt của thị trường tài sản số

Với khung khổ pháp lý phù hợp, Việt Nam có thể khả năng trở thành một trung tâm tài sản số trong khu vực

Mở đường cho thị trường tài sản số phát triển

Đến thời điểm này, Bộ Tài chính đang hoàn thiện những bước cuối cùng để trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam. Nghị quyết này sẽ là cơ sở pháp lý để đưa tài sản mã hóa vào quản lý có kiểm soát, đảm bảo an toàn hệ thống tài chính - tiền tệ. Một khung khổ pháp lý rõ ràng, minh bạch sẽ góp phần bảo vệ nhà đầu tư trong nước và ngoài nước, giúp tăng niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường tài sản mã hóa, từ đó mở ra không gian phát triển mới, tạo động lực huy động nguồn lực phục vụ các mục tiêu phát triển của đất nước, đồng thời góp phần tăng tính cạnh tranh và nâng tầm ảnh hưởng của thị trường Việt Nam với các thị trường tài sản mã hóa khác trên thế giới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, trong giai đoạn thí điểm, sẽ có hơn một sàn giao dịch tài sản số được phép hoạt động, nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Việc lựa chọn các đơn vị cung cấp dịch vụ phải dựa trên các tiêu chí nghiêm ngặt, bảo đảm tính an toàn, minh bạch và hiệu quả trong suốt quá trình triển khai thí điểm.

Việc thí điểm thị trường giao dịch tài sản mã hóa cho tổ chức được thành lập, hoạt động tại Việt Nam, cá nhân có quốc tịch Việt Nam đang có tài sản mã hóa và nhà đầu tư nước ngoài sẽ kéo dài trong 5 năm kể từ thời điểm Nghị quyết của Chính phủ có hiệu lực, nhằm đảm bảo doanh nghiệp có đủ thời gian vận hành hệ thống, cơ quan quản lý nhà nước có đủ thông tin để đánh giá toàn diện giai đoạn thí điểm.

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng Ban Phát triển Thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, định nghĩa về tài sản mã hóa quy định tại dự thảo Nghị quyết bám sát định nghĩa tại Luật Công nghiệp công nghệ số, đảm bảo phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và các khuyến nghị toàn cầu áp dụng đối với tài sản mã hóa và tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa.

Theo đó, tài sản mã hóa là một loại tài sản số mà sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số có chức năng tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao; được sử dụng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư, không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính.

Cũng theo ông Hòa, khung khổ pháp lý được xây dựng rõ ràng, minh bạch thể hiện ở nguyên tắc triển khai thí điểm thận trọng, có lộ trình phù hợp với thực tiễn, các quy định về điều kiện, tiêu chuẩn cao đối với tổ chức cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa so với điều kiện cấp phép đối với các tổ chức tài chính khác (như vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng, hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thông tin cấp độ 4, điều kiện về cổ đông, nhân sự, quy trình nghiệp vụ...); quy định rõ ràng về quyền và trách nhiệm của tổ chức phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa, nhà đầu tư; quy định về nguyên tắc giải quyết tranh chấp.

“Trong giai đoạn triển khai thí điểm, tổ chức phát hành chỉ được phát hành, chào bán tài sản mã hóa gắn với tài sản thực, trừ chứng khoán và tiền pháp định, cho nhà đầu tư nước ngoài và phải thực hiện thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được Bộ Tài chính cấp phép. Tài sản mã hóa sau khi phát hành được giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài tại các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được Bộ Tài chính cấp phép”, ông Tô Trần Hòa nói và cho biết thêm, việc phát hành và giao dịch thông qua các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được cấp phép nhằm bảo đảm tính minh bạch, hạn chế các rủi ro về tài chính, bảo mật thông tin và ngăn ngừa các hành vi bất hợp pháp như rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Trong giai đoạn thí điểm, Bộ Tài chính xác định thứ tự ưu tiên những hoạt động, dịch vụ được thí điểm là những hoạt động, dịch vụ có tiềm năng và nhu cầu ở Việt Nam, phù hợp với trình độ phát triển và năng lực quản lý như dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch, tự doanh, lưu ký và cung cấp nền tảng phát hành tài sản mã hóa. Trên cơ sở tổng kết thí điểm, Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu, triển khai các hoạt động, dịch vụ khác, phù hợp với nhu cầu thực tiễn tại Việt Nam.

Dự thảo Nghị quyết xác định cụ thể quyền và trách nhiệm của nhà đầu tư tham gia trên thị trường tài sản mã hóa, tổ chức phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, trách nhiệm của bộ, ngành liên quan nhằm bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của các tổ chức, cá nhân tham gia, hạn chế rủi ro và các hoạt động phi pháp trên thị trường này, đặc biệt là các hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Dự thảo Nghị quyết cũng quy định tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải xác minh danh tính khách hàng (KYC); có các quy trình quản trị rủi ro, bảo mật thông tin, quy trình kiểm soát nội bộ, giám sát giao dịch, quy trình phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố; trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ khi xảy ra sự cố, như mất mát tài sản do lỗi kỹ thuật hoặc do tấn công mạng. Những quy định này không chỉ bảo vệ người dùng, bảo đảm sự an toàn, an ninh thị trường tài chính, mà còn xây dựng niềm tin vào thị trường, khuyến khích sự tham gia đầu tư hoặc sử dụng tài sản mã hóa một cách an toàn.

Vươn tới trung tâm tài sản số trong khu vực

Ông Mai Huy Tuần, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ số SSI (SSID) - đơn vị rất tích cực trong hoạt động thí điểm sàn giao dịch tài sản số chia sẻ, SSID đã chuẩn bị về hạ tầng kỹ thuật và tiêu chuẩn an ninh an toàn, cũng như nghiên cứu cách thức giao dịch hàng ngày để thị trường tài sản mã hóa vận hành an toàn nhất.

Một số công ty chứng khoán nằm trong danh sách thí điểm cũng cho biết sẽ có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hệ thống công nghệ để tham gia vào thị trường tiềm năng này.

Không nằm ngoài xu thế, một số ngân hàng hé lộ sẽ mở rộng hệ sinh thái sang lĩnh vực kinh doanh tài sản số. Mới đây, Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) đã ký biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác kỹ thuật với Dunamu - đơn vị vận hành Upbit, nền tảng tiền điện tử lớn nhất Hàn Quốc, với khối lượng giao dịch hàng năm 135 tỷ USD - để chia sẻ công nghệ và hạ tầng để thúc đẩy hệ sinh thái tài chính số của Việt Nam.

Tại sự kiện này, ông Oh Kyoung-suk, CEO Dunamu nhận định, Việt Nam có tiềm năng lớn phát triển thị trường tài sản số, với hơn 20 triệu người đang sở hữu tài sản số, khối lượng giao dịch hàng năm vượt 80 tỷ USD.

Dù tiềm năng rất lớn, nhưng để thị trường tài sản mã hóa vận hành an toàn, ổn định, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý và các thành viên tham gia thị trường.

Ông Tô Trần Hòa cho biết, việc vận hành, tổ chức thị trường giao dịch và lưu ký tài sản mã hóa đòi hỏi công nghệ tiên tiến và nguồn lực giám sát mạnh mẽ, điều mà Việt Nam hiện còn hạn chế. Do đó, doanh nghiệp trong nước cần có đủ năng lực công nghệ, tài chính và khả năng tuân thủ các nghĩa vụ về phòng, chống rửa tiền.

Đồng thời, cơ quan quản lý cần trang bị các công cụ kỹ thuật để theo dõi giao dịch blockchain hoặc phát hiện các hoạt động bất hợp pháp; các hệ thống công nghệ dùng chung phục vụ công tác phối hợp liên ngành, cơ sở dữ liệu liên thông và công cụ phân tích theo thời gian thực.

Bên cạnh đó, cần thiết kế cơ chế phản hồi hai chiều giữa các cơ quan quản lý với doanh nghiệp tham gia thí điểm để kịp thời ghi nhận vướng mắc phát sinh và điều chỉnh chính sách ở mức linh hoạt nhất nhưng vẫn bảo đảm nguyên tắc kiểm soát rủi ro, minh bạch và an toàn thị trường.

Từ góc độ cơ quan quản lý, việc hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam là ưu tiên cấp thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế số, bảo vệ người dùng và đạt được các mục tiêu kinh tế do Chính phủ đặt ra. Với khung khổ pháp lý phù hợp, Việt Nam có thể không chỉ bắt kịp xu hướng toàn cầu mà còn có khả năng trở thành một trung tâm tài sản số trong khu vực, biến công nghệ blockchain và các ứng dụng về tài sản số, tài sản mã hóa thành động lực cho sự phát triển kinh tế số và hội nhập quốc tế trong thập kỷ tới.

Hải Vân