Bước ngoặt lịch sử và động lực phát triển

Theo kế hoạch của UBND TPHCM, lộ trình thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được chia thành 2 giai đoạn nhằm đảm bảo tính kiểm soát và linh hoạt. Giai đoạn 1 (trước ngày 13-6) tập trung vào các dịch vụ hành chính công thiết yếu, giúp người dân không bị gián đoạn khi bộ máy mới vận hành và rà soát quy trình nền tảng, nhất là xử lý hồ sơ, giấy tờ; giai đoạn 2 (sau ngày 15-6) mở rộng sang các dịch vụ của sở ban ngành.

Nội dung thử nghiệm tập trung vào những công việc sát sườn với người dân và doanh nghiệp. Việc vận hành Hệ thống Quản lý văn bản để tiếp nhận, chuyển giao văn bản đi và đến; tiếp nhận, xử lý và phản hồi qua cổng 1022 và ứng dụng Công dân số TPHCM; xử lý các hồ sơ, thủ tục hành chính còn tồn đọng từ quận, huyện cũ… đều là những bước đi thực chất, giúp đánh giá khả năng đáp ứng của hệ thống trong điều kiện thực tế. Việc tổ chức họp rút kinh nghiệm (từ ngày 26 đến 30-6) sẽ giúp phát hiện điểm nghẽn, điều chỉnh kịp thời.

Có thể thấy, TPHCM đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết là lượng hồ sơ, dự án tồn đọng lớn, đòi hỏi bàn giao và phân bổ trách nhiệm minh bạch giữa các cấp, tránh đùn đẩy hoặc chồng chéo. Hạ tầng công nghệ thông tin là “xương sống” của mô hình chính quyền số, hiện mới chỉ đáp ứng khoảng 25% ở cấp xã, phường (hiện chỉ có 25/102 phường đáp ứng đầy đủ điều kiện về hạ tầng hành chính công), khiến nguy cơ ách tắc xử lý hồ sơ khá hiện hữu. Phần mềm quản lý hành chính cũng đang hoàn thiện, chưa đồng bộ toàn diện. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ cấp xã, phường thiếu kinh nghiệm xử lý các thủ tục mới, trong khi khối lượng hồ sơ đã tăng gấp đôi ở nhiều nơi... Một “mắt xích” trục trặc cũng có thể làm ách tắc cả hệ thống. Việc bỏ cấp huyện cũng đòi hỏi phân định rõ quyền hạn và trách nhiệm giữa thành phố và xã, phường để tránh đùn đẩy trách nhiệm. Quá trình bàn giao hồ sơ, công việc và dự án dang dở thường tiềm ẩn rủi ro thất lạc hoặc thiếu minh bạch.

Để đạt được mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại TPHCM cần hoàn thiện ngay khung pháp lý, phân định rõ quyền hạn và trách nhiệm giữa cấp thành phố và cấp xã, phường, đảm bảo nguyên tắc “một việc một nơi chịu trách nhiệm”, tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp được phục vụ nhanh chóng. Đồng thời, xây dựng quy trình phối hợp liên thông chặt chẽ giữa các sở ngành và chính quyền cơ sở, đảm bảo mọi thủ tục được xử lý trôi chảy, minh bạch. Ưu tiên đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và phần mềm quản lý hồ sơ, bảo đảm 100% xã, phường đáp ứng điều kiện triển khai dịch vụ hành chính công trực tuyến, mọi lúc, mọi nơi. Đây là điều kiện tiên quyết để phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt nhất, giảm thiểu thời gian chờ đợi cùng thủ tục rườm rà.

Cùng đó, ưu tiên củng cố nguồn lực cho cấp xã, phường, từ nhân sự, ngân sách đến cơ sở vật chất, nhằm đảm bảo bộ máy hành chính hoạt động hiệu quả, đồng hành người dân và doanh nghiệp trong mọi tình huống phát sinh. Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ năng quản lý, xử lý hồ sơ điện tử và tiếp công dân, để đội ngũ cán bộ sẵn sàng hỗ trợ, hướng dẫn và giải quyết các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng, minh bạch. Xây dựng cơ chế giám sát độc lập, công khai minh bạch, với bộ chỉ số KPI cụ thể và các kênh tiếp nhận phản ánh từ người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, các đoàn thể chính trị - xã hội phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, để kịp thời phát hiện và xử lý sai phạm, bảo đảm quyền lợi của người dân, doanh nghiệp được đặt lên hàng đầu.

Công tác truyền thông cũng cần được đẩy mạnh để người dân, doanh nghiệp hiểu rõ mô hình mới, quyền lợi, nghĩa vụ của mình cũng như các kênh liên hệ và tra cứu trực tuyến. Chỉ khi người dân và doanh nghiệp thực sự được đặt ở trung tâm, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mới có thể phát huy hiệu quả, tạo ra một nền hành chính phục vụ, vì dân và vì sự phát triển của thành phố.

Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp tại TPHCM là bước chuyển mình lớn trong quản lý đô thị hiện đại. Sự thành công phụ thuộc vào quyết tâm chính trị, năng lực điều hành và sự đồng thuận của hệ thống chính trị và người dân. Điều quan trọng nhất vẫn là sự thay đổi thực chất trong chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp.

TS HUỲNH THANH ĐIỀN