Búp hoa thanh long - từ bỏ đi đến đặc sản thương hiệu
Nếu có sự so sánh thì búp hoa thanh long ở vùng Lâm Đồng biển xanh có điểm tương đồng với búp atiso ở vùng Lâm Đồng ngàn hoa, khi đều được khai thác tối đa để phục vụ dược phẩm và ẩm thực, mang lại giá trị kinh tế cao.
HTX Thanh long Hòa Lệ đã đoạt giải B Hội thi “Món ngon Bình Thuận”
Thêm thu nhập cho nhà vườn
Thời điểm này, trái thanh long được mua tại các nhà vườn ở phía Đông Nam tỉnh có nhiều mức giá, vì hàng mùa chưa dứt, hàng chong điện đã có. Nhưng chung quy là giá thấp, ngay hàng thanh long chong điện cũng chỉ dừng ở 7.000 - 8.000 đồng/kg, chưa đủ bù chi phí. Trong khi đó, búp hoa thanh long được mua với giá 1.000 - 2.500 đồng/kg hàng mùa, 3.000 - 4.000 đồng/kg hàng điện. Thường những lúc này, nhà vườn có hàng chong điện thanh long hay tiếc nuối theo kiểu: giá như bán búp hoa lúc 20 ngày tuổi, tránh phải nuôi trái mất hơn 1 tháng cùng bao chi phí khác, để dưỡng cây thì tốt hơn. Thực tế, nhà vườn thích nuôi trái để bán hơn, vì có lúc bất ngờ giá thanh long lên đến 30.000 đồng/kg.
Đây là chuyện dài ở vùng được biết đến là “thủ phủ thanh long” của cả nước. Nhưng để có cơ hội được lựa chọn như trên cũng chỉ diễn ra trong khoảng 10 năm qua. Vì trước đó, trong quá trình canh tác, để cây đủ sức cho trái chất lượng, nhà vườn phải lặt bỏ bớt búp hoa non trên từng dây. Thế nên, với diện tích lớn đến hàng ngàn ha, có nghĩa có hàng chục ngàn tấn búp hoa non buộc phải lặt bỏ trong từng vụ. Và đã nhiều năm liền như thế, nguồn búp hoa non này là minh chứng nhức nhối cho tình trạng gây lãng phí tài nguyên nông sản.
Sản phẩm búp hoa thanh long sấy của Công ty TNHH MTV Hoa Bá Vương đạt chứng nhận OCOP 3 sao
Từ ý tưởng tận dụng phế phẩm trên, một doanh nhân ở TP Hồ Chí Minh từng thấy hoa thanh long sấy ở siêu thị nước ngoài, đã thành lập Công ty TNHH MTV Hoa Bá Vương tại xã Tân Thuận, huyện Hàm Thuận Nam - vùng tập trung chuyên canh thanh long (nay là xã Tân Thành, tỉnh Lâm Đồng). Năm 2016, doanh nghiệp này đã đưa công nghệ sấy hiện đại về địa phương, mua búp hoa thanh long khoảng 20 ngày tuổi rồi xẻ, sấy khô ở nhiệt độ 65 độ C, cho ra sản phẩm giữ được màu sắc bắt mắt và cũng lưu giữ được 100% độ dinh dưỡng của hoa tươi.
Sản phẩm có thể luộc ăn như rau hoặc nấu các món lẩu, canh. Theo đông y, hoa thanh long hay còn gọi là hoa bá vương có tác dụng bổ phế, trừ ho, chữa viêm phế quản, viêm hạch bạch huyết thể lao, giải độc rượu… Điều này được thị trường nước ngoài ghi nhận nên sản phẩm búp hoa thanh long sấy của Lâm Đồng được xuất qua trung gian, trước hết là thị trường Trung Quốc. Hơn thế, còn được bày bán tại các siêu thị nước ngoài với tên gọi Hoa Bá Vương. Thời điểm dịch Covid-19 hoành hành, người tiêu dùng trên thế giới quan tâm đến sản phẩm này hơn bao giờ hết, khi phát hiện ăn tốt cho phổi.
Đó là lý do sản xuất búp hoa thanh long sấy phát triển, từ 1 cơ sở ban đầu, nay đã lên 5 cơ sở của 5 doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX), bất chấp có những thời điểm không mua đủ nguyên liệu cho sản xuất. Thực tiễn cho thấy, hoạt động sản xuất này giúp gia tăng thu nhập đáng kể cho nông dân. Vào mùa chính vụ, các cơ sở ấy thu mua lượng lớn búp hoa, mang lại nguồn thu bổ sung ổn định cho nông dân. Vào mùa chong điện, khi búp khan hiếm, giá thu mua có thời điểm ngang bằng với giá trái, tạo thêm lợi thế kinh tế cho bà con.
Búp hoa thanh long luộc
Gắn kết với du lịch ẩm thực
Năm 2023, sản phẩm búp hoa thanh long sấy của Công ty TNHH MTV Hoa Bá Vương đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Kèm theo 2 món ăn: súp hoa thanh long và lẩu hoa thanh long hầm gà với nguyên liệu chính làm nên nước dùng là từ hoa thanh long sấy khô, được chế biến thành công sau 2 năm tìm tòi, sáng tạo.
Theo đánh giá của cơ quan chức năng lúc ấy, sản phẩm hoa thanh long sấy khô mang tính đặc trưng, độc đáo và sáng tạo, hội đủ yếu tố để trở thành sản phẩm tiêu biểu của Việt Nam, nếu tiếp tục hoàn thiện các tiêu chí như: HACCP, truy xuất nguồn gốc và bảo hộ sở hữu trí tuệ. Sau đó, sản phẩm hoa thanh long phơi khô của công ty được Cục Sở hữu trí tuệ chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.
Điều đáng nói, từ đây, bắt đầu mở ra những món ăn mới và một số nhà hàng, khu du lịch ở vùng Đông Nam tỉnh đã sử dụng nguyên liệu búp hoa thanh long sấy khô để chế biến cả món chay lẫn món mặn. Chỉ cần đọc tên trong thực đơn là du khách muốn nếm thử một lần cho biết.
Món súp búp hoa thanh long
Quan trọng hơn, sản phẩm búp hoa thanh long sấy sau chế biến, đặc biệt là món lẩu hoa thanh long hầm gà, súp hoa thanh long đã đưa thương hiệu địa phương ghi dấu trên bản đồ ẩm thực Việt Nam. Vì năm 2024, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xếp nhà hàng Hoa Bá Vương tại Phan Thiết là 1 trong “63 nhà hàng ngon Việt Nam”, trong đó, 2 món ăn mới trên đã khẳng định sức hút từ một sản phẩm mới lạ, độc đáo.
Không chỉ thế, tại Hội thi “Món ngon Bình Thuận” nằm trong loạt hoạt động chào mừng 29 năm Ngày du lịch Bình Thuận vào năm ngoái, thành viên HTX Thanh long Hòa Lệ đã đoạt giải B với 3 món chế biến lạ miệng, gồm búp hoa thanh long chiên giòn, búp hoa thanh long nấu súp, búp hoa thanh long làm gỏi.
Món lẩu hoa thanh long hầm gà.
Tất cả cho thấy đây là sản phẩm mới, không chỉ mở ra những món ăn mới mà còn được chế biến làm trà uống… Từ đây, giúp đa dạng hóa sản phẩm từ cây thanh long, giảm phụ thuộc vào thị trường trái tươi nhiều rủi ro.
Nếu có sự so sánh thì hoa thanh long ở vùng Lâm Đồng biển xanh có điểm tương đồng với cây atiso ở vùng Lâm Đồng ngàn hoa, khi đều được khai thác tối đa để phục vụ dược phẩm và ẩm thực, mang lại giá trị kinh tế cao.
