Bứt phá từ chuẩn hóa: Lối ra cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Linh hoạt nhưng chật vật

Ông Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Nghiên cứu Chính sách VinUniversity nhận định, nguyên nhân nằm ở chỗ thiếu một “ngôn ngữ chung”. Theo ông, trong bối cảnh công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại hoạt động kinh doanh toàn cầu, các doanh nghiệp chỉ có thể hợp tác được với nhau khi họ vận hành theo cùng một hệ tiêu chuẩn, được định danh bởi các chuẩn mực rõ ràng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mỗi doanh nghiệp đang “nói” một cách khác nhau, khiến việc kết nối, tích hợp hay tham gia chuỗi cung ứng trở nên khó khăn.

Cùng quan điểm, bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp hỗ trợ TP. Hồ Chí Minh cho rằng, nếu không thay đổi về mô hình quản trị, doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ còn gặp nhiều trở ngại hơn nữa. Bà Oanh cho rằng, trong bối cảnh mới, chuẩn hóa là yếu tố tiên quyết. Theo bà, chuẩn hóa phải bắt đầu từ hoạt động sản xuất đến dòng hàng hóa, rồi đến cả dòng tiền. Khi đó, cơ hội tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ mở rộng. Chuẩn hóa hoạt động sản xuất giúp doanh nghiệp đầu cuối kiểm soát được hệ thống sản xuất của nhà cung cấp, từ đó yên tâm mở rộng hợp tác. Đồng thời, chuẩn hóa dòng tiền giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận hơn với nguồn vốn từ các nhà đầu tư tài chính phi ngân hàng như Fintech.

Ông Tú Anh nói thêm, sự thiếu minh bạch là một trong những rào cản lớn nhất của khối doanh nghiệp này. Khi thiếu minh bạch và chuẩn hóa, sẽ rất khó đưa ra các chính sách hỗ trợ vì thiếu căn cứ tin cậy.

Bức tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam được ông Tú Anh mô tả bằng cụm từ “linh hoạt và chật vật vươn lên” khi gần như không thấy sự gia nhập đáng kể của các doanh nghiệp này vào chuỗi giá trị của các tập đoàn lớn.

Chuẩn hóa giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa gia nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu

Doanh nghiệp chuẩn hóa, nhà nước dẫn dắt

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện đang thiếu một hệ tiêu chuẩn vận hành chung, dẫn đến sự rời rạc trong phối hợp và khó hội nhập vào chuỗi giá trị lớn. Việc chuẩn hóa toàn diện cần đi kèm sự dẫn dắt chính sách từ phía Nhà nước.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Minh Khôi, Giám đốc Tư vấn và Chuyển đổi Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam không có đủ nội lực để tự bơi trong chuỗi giá trị toàn cầu và cần có sự hỗ trợ từ Nhà nước.

Ông Khôi nhấn mạnh những yếu tố then chốt giúp mô hình hợp tác công - tư (PPP) thành công: Nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt, khởi động các sáng kiến và cần cơ chế chia sẻ lợi ích công bằng để khu vực tư nhân không phải chịu rủi ro trường kỳ. Khi cơ chế minh bạch, lợi ích phân bổ hợp lý và doanh nghiệp được hỗ trợ đúng trọng tâm, doanh nghiệp nhỏ và vừa mới có thể tận dụng được sự năng động của mình để chuyển thành động lực tăng trưởng mạnh mẽ. Theo ông Khôi, sự kết hợp giữa chuẩn hóa nội lực và dẫn dắt chính sách từ phía Nhà nước sẽ tạo nền tảng giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển bền vững, mở rộng quy mô và nâng cao vị thế của Việt Nam trong các chuỗi giá trị toàn cầu. Khi các doanh nghiệp có thể nói chung một ngôn ngữ, vận hành theo chuẩn mực quốc tế và được hỗ trợ bởi hệ sinh thái pháp lý, tài chính minh bạch, năng động, sự linh hoạt vốn có sẽ trở thành gia tốc phát triển thay vì lực cản.

Hiện nay, khu vực công cũng đang thúc đẩy nhiều cải cách để tạo môi trường thuận lợi hơn. Đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Ninh) cho rằng, cần gấp rút sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017, khắc phục những hạn chế trong tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa; các chính sách hỗ trợ chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế; đồng thời đặt ưu tiên rõ ràng cho nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Ông Tuấn nhấn mạnh, trong khi kinh tế tư nhân được xác định là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, thì doanh nghiệp nhỏ và vừa cần được xem là “xương sống”, giữ vai trò dẫn dắt nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Thái Thu