Cả nước dùng chung một bộ sách từ năm 2026-2027; miễn phí sách giáo khoa từ năm 2030

Miễn phí sách giáo khoa từ 2030; Ban hành loạt cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển đột phá giáo dục và đào tạo

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 17/11, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình của Chính phủ

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, sau hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, giáo dục Việt Nam đạt nhiều thành tựu quan trọng, song đang đối mặt với khủng hoảng mang tính hệ thống. Các “điểm nghẽn” về thể chế, nhân lực, tài chính và hội nhập quốc tế đang cản trở sự phát triển đột phá, bộc lộ sự bất tương thích giữa tầm quan trọng chiến lược của giáo dục với cơ chế quản lý hành chính hiện nay.

Do đó, dự thảo đưa ra nhiều nhóm chính sách đặc thù để triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo gồm: Nhóm chính sách về phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân lực giáo dục; Nhóm chính sách về đổi mới cơ chế, chương trình và hệ thống giáo dục; Nhóm chính sách về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong giáo dục; Nhóm chính sách về hợp tác và hội nhập quốc tế trong giáo dục và đào tạo; Nhóm chính sách về tài chính, đầu tư và ưu đãi nguồn lực cho giáo dục; Nhóm chính sách về tổ chức và quản trị hệ thống giáo dục…

Về chính sách đặc thù, vượt trội về đãi ngộ đối với nhân lực trong ngành giáo dục, dự thảo quy định, phụ cấp ưu đãi nghề được thực hiện theo lộ trình đối với cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập với mức tối thiểu 70% đối với giáo viên, 30% đối với nhân viên và 100% đối với giáo viên công tác tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học được tự chủ quyết định mức thu nhập tăng thêm cho nhà giáo, viên chức và người lao động từ nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước cấp, phù hợp với quy chế chi tiêu nội bộ và kết quả hoạt động của đơn vị.

Về hợp tác phát triển chương trình giáo dục, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc, thực hiện từ năm học 2026-2027; thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh hoàn thành vào năm 2030; đối với các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026-2027.

Nhà nước bảo đảm nguồn lực để miễn học phí, giáo trình môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh tại cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp theo lộ trình do Chính phủ quy định, phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước, pháp luật liên quan và yêu cầu bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Về chuyển đổi số và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, dự thảo quy định, Nhà nước ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục và đào tạo, hạ tầng số và nền tảng dùng chung, kết nối liên thông. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, phát triển các sản phẩm, dịch vụ giáo dục số theo hình thức đối tác công - tư. Đến năm 2030, các cơ sở giáo dục đại học hoàn thành hạ tầng số, nền tảng số đồng bộ, kết nối liên thông.

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học và tổ chức khoa học công nghệ được chủ động tổ chức hội nghị, hội thảo khoa học quốc tế, không phải thực hiện các quy định về thủ tục xin phép tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế theo các quy định hiện hành, đối với các lĩnh vực toán và thống kê, máy tính và công nghệ thông tin, công nghệ kỹ thuật, kỹ thuật, khoa học tự nhiên, khoa học sự sống, khoa học môi trường, môi trường và bảo vệ môi trường, kinh tế học, kinh doanh và quản lý, sản xuất và chế biến, kiến trúc và xây dựng, nông lâm nghiệp và thủy sản, thú y, sức khỏe, dịch vụ vận tải và các hội nghị, hội thảo thuộc chủ đề phục vụ giải quyết các nhiệm vụ cấp bách theo yêu cầu, chỉ đạo, đặt hàng của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành.

Nhà nước cho phép thành lập phân hiệu hoặc cơ sở giáo dục đại học công lập của Việt Nam tại nước ngoài theo Đề án được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, phù hợp với pháp luật của nước sở tại. Việc tổ chức đào tạo, cấp văn bằng hoặc đồng cấp bằng thực hiện theo nội dung Đề án và quy định của nước sở tại.

Cũng theo dự thảo, người học có nhu cầu được tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi từ ngân hàng chính sách để trang trải chi phí học tập, sinh hoạt theo cam kết. Chính phủ quy định ưu tiên cơ chế bổ sung nguồn vốn cho Ngân hàng chính sách (nếu cần), mức vay và phương thức hoàn trả vốn vay gắn với thu nhập sau khi tốt nghiệp, trong đó cho phép sử dụng dữ liệu thuế và bảo hiểm xã hội để xác định thu nhập, khẩu trừ và thu hồi nợ theo quy định. Chính phủ quy định về chương trình trọng điểm quốc gia đào tạo tiến sĩ toàn thời gian....

Đối với ưu đãi đầu tư cho giáo dục và đào tạo, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định bổ sung các dự án đầu tư trung hạn trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo và bổ sung kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp xã đã được phê duyệt mà không phải chờ đến kỳ điều chỉnh tiếp theo. Trình tự, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất đối với các dự án này được thực hiện theo thủ tục rút gọn do Chính phủ quy định. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm ưu tiên bố trí đủ quỹ đất cho hệ thống giáo dục và đào tạo; ưu tiên bố trí quỹ đất đã được bồi thường, giải phóng mặt bằng trong quy hoạch sử dụng đất của địa phương để thu hút các dự án đầu tư trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo; ưu tiên bố trí trụ sở công dôi dư và các khu đất theo quy hoạch sử dụng đất giáo dục để phát triển cơ sở giáo dục, đào tạo; ưu tiên bố trí quỹ đất sau sắp xếp cơ sở giáo dục và đào tạo công lập để thực hiện chính sách xã hội hóa.

Nhà nước bảo đảm chi đủ, tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và đào tạo; ưu tiên bố trí ngân sách từ nguồn tăng thu cho phát triển giáo dục và đào tạo, đặc biệt ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Điều 7. Kết thúc hoạt động của Hội đồng trường các cơ sở giáo dục công.

Cần tránh hiểu lầm địa phương có điều kiện mới ưu tiên miễn sách giáo khoa trước

Thẩm tra về dự thảo Nghị quyết, Ủy ban Văn hóa và Xã hội cơ bản tán thành chính sách quy định tại miễn sách giáo khoa song đề nghị làm rõ quy định các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026-2027 tại khoản 1 để tránh hiểu sai thành ưu tiên cung cấp miễn phí sách giáo khoa trước cho học sinh các địa phương có điều kiện thay vì ưu tiên cho học sinh vùng khó khăn; cân nhắc quy định cơ chế Nhà nước khuyến khích thu hút nguồn lực của xã hội và của địa phương có điều kiện hỗ trợ cho địa phương khó khăn để triển khai thực hiện chủ trương này.

Về hỗ trợ người học, Ủy ban tán thành việc cấp học bổng và hỗ trợ kinh phí sinh hoạt cho nghiên cứu sinh tham gia chương trình trọng điểm quốc gia đào tạo tiến sĩ toàn thời gian, gắn với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ ưu tiên quốc gia tại khoản 2. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ mối quan hệ của chương trình này với các chương trình, đề án đang triển khai; xác định rõ tiêu chí lựa chọn lĩnh vực ưu tiên, nguồn lực bố trí và nghĩa vụ, trách nhiệm của người được thụ hưởng học bổng theo chương trình này.

Đối với chính sách ưu đãi cho giáo dục, Ủy ban tán thành giao HĐND tỉnh thẩm quyền quyết định nhiều nội dung theo thủ tục rút gọn nhưng nhấn mạnh vẫn phải bảo đảm tính minh bạch, tránh lợi dụng chính sách đất đai hoặc đầu tư.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu thể chế hóa cụ thể hơn cơ chế vượt trội nhằm huyến khích, thu hút và phát huy hiệu quả nguồn lực xã hội đầu tư cho giáo dục và đào tạo.

Thùy Liên