Ca sĩ nữ Nhật Bản bị biến thành biểu tượng tình dục?

Năm Minami Minegishi vừa tròn 20 tuổi - độ tuổi trưởng thành tại Nhật Bản - cô cạo trọc đầu vì bị người hâm mộ chỉ trích, tẩy chay sau khi hình ảnh cô qua đêm ở nhà bạn trai được tờ Bunshun đăng tải.

Những ngày qua, Sumire Yokono phải đối mặt với tình huống tương tự đàn chị. Thậm chí, làn sóng tẩy chay ca sĩ sinh năm 2000 mạnh mẽ hơn cả Minami Minegishi năm nào bởi Sumire Yokono vướng scandal hẹn hò hiếm có trong lịch sử giới giải trí. Nữ ca sĩ bị bắt gặp vào khách sạn với hai đồng nghiệp nam khác nhau trong một tuần.

Tuy nhiên, từ trường hợp Minami Minegishi, Sumire Yokono hay rất nhiều ngôi nữ bị chỉ trích vì hẹn hò tại Nhật Bản, tờ The Verge đặt vấn đề tại sao khán giả có thể sỉ nhục người từng yêu mến, hâm mộ chỉ vì họ có người yêu. Theo The Verge, nguyên nhân chính là cách quảng bá sai lầm và độc hại của các nhóm nhạc nữ Nhật Bản.

Phải giữ gìn hình ảnh thuần khiết

AKB48 - nhóm nhạc nữ thống trị các bảng xếp hạng và là một huyền thoại khi khán giả quốc tế nhắc tới âm nhạc Nhật Bản. Trong năm 2011 và 2012, 5 vị trí hàng đầu trong bảng xếp hạng Oricon của Nhật Bản (tương đương bảng xếp hạng Billboard tại Mỹ) đều do AKB48 chiếm giữ. Nhóm nhạc đã bán được hơn 20 triệu CD.

AKB48 được thành lập năm 2005, lấy tên từ quận Akihabara của Tokyo (viết tắt là Akiba). Các thành viên biểu diễn thường xuyên tại nhà hát được xây dựng riêng cho AKB48.

Theo The Verge, Akihabara là thiên đường với các Otaku. Nơi này có hàng loạt cửa hàng truyện tranh, quán cà phê hầu gái. Ở Nhật Bản, Otaku có nghĩa tiêu cực, chỉ về những người cuồng truyện tranh, phim hoạt hình và không phải ngẫu nhiên AKB48 ra đời ở đó. Trong nền công nghiệp âm nhạc đang sa sút, nhà sản xuất Yasushi Akimoto đã tìm ra cách để làm giàu, đó chính là nắm bắt tâm lý của các Otaku. Akimoto không chỉ làm cho AKB48 đủ hấp dẫn để Otaku mua CD mà ông còn tìm ra các phương pháp thuyết phục người hâm mộ tận tâm mua cùng lúc nhiều bản cho một CD.

Những Otaku, đặc biệt người độc thân thường dùng vé để đổi lấy cơ hội gặp gỡ các thành viên của AKB48. Cách sinh lời lớn nhất cho nhà sản xuất của AKB48 chính là cuộc tổng tuyển cử diễn ra hàng năm. Khán giả phải bỏ tiền mua CD để đổi lấy phiếu bầu cho thành viên họ yêu thích. Những cô gái có phiếu bầu cao nhất lọt vào đội hình Senbatsu và được biểu diễn ở nhà hát, chương trình truyền hình, sự kiện lớn…

Các cô gái AKB48 được xây dựng hình tượng nữ sinh, trong sáng.

Không có giới hạn về số lượng phiếu bầu, có nghĩa người hâm mộ đôi khi mua hàng chục hoặc hàng trăm CD để giúp thành viên yêu thích của họ đứng đầu. Cách làm này đặt ra khái niệm mới trong cộng đồng fan của AKB48, đó là "bỏ phiếu bằng ví của bạn". Nhờ cách thức đó, đĩa đơn Manatsu no Sounds Good! ra mắt năm 2012 đã bán được gần hai triệu bản với giá 1.600 yen (khoảng 20 USD thời điểm đó).

Ý tưởng đằng sau AKB48 là tạo ra những ngôi sao gần gũi, trong sáng mà người hâm mộ không chỉ có thể liên hệ mà còn được gặp gỡ trực tiếp thường xuyên. Cô gái AKB48 hay HKT48, NMB48… xinh đẹp. Nhưng thay vì được miêu tả như những nữ hoàng băng giá lạnh lùng, xa cách thường thấy trong Jpop, họ tạo ra sự rung cảm, gần gũi mà khán giả thường bắt gặp ở những cô gái hàng xóm. Ngay cả việc không có khả năng ca hát, nhảy nhót cũng được coi như một lợi thế. Nhờ đó, người hâm mộ sẽ thấy thần tượng trở nên gần gũi, giản dị hơn khi chứng kiến họ tiến bộ mỗi ngày.

Nhà báo kiêm nhà dân tộc học Patrick Galbraith nói với The Verge rằng Otaku cuồng nhiệt là những người có tiền và nhà sản xuất của AKB48 đã đánh vào tâm lý của đối tượng khán giả này. Nhưng theo ông: “Những người có khả năng chi tiêu này đã tác động đến quy tắc đạo đức độc hại tồn tại nhiều năm trên khắp Nhật Bản, và điều đó dẫn đến sự phẫn nộ đối với Minami Minegishi”.

Theo ông, bởi người hâm mộ đã bỏ ra nhiều tiền cho cô gái họ yêu thích nên họ có tâm lý sở hữu. Tâm lý đó dẫn đến sự tức giận khi hay biết thần tượng đang trong mối quan hệ tình cảm với người khác.

Vì vậy, công ty quản lý cho rằng điều quan trọng nhất để trở thành thành viên nhóm AKB48 chính là các cô gái phải giữ sự được thanh khiết, không ảnh hưởng đến hình ảnh vốn đẹp đẽ trong lòng người hâm mộ. Họ thậm chí đưa ra luật cấm hẹn hò với thần tượng nữ trong suốt những năm tháng hoạt động.

Đó là lý do Yuka Masuda bị buộc rời khỏi AKB48 vào tháng 11/2012 vì qua đêm tại nhà một thành viên nhóm nhạc nam hay Rino Sashihara bị trục xuất từ AKB48 sang nhóm nhạc mới thành lập vì lộ ảnh nóng với bạn trai cũ.

Minami Minegishi từng cạo trọc đầu vì lộ ảnh hẹn hò.

Tình dục hóa ca sĩ trẻ?

Theo The Verge, các thành viên của AKB48 hay hệ thống 48 được quảng cáo rầm rộ như một biểu tượng tình dục. Họ thường xuyên xuất hiện trên các tạp chí, nổi tiếng nhất Weekly Playboy với áo tắm hoặc trang phục mỏng manh. Các cô gái cũng thường được xuất bản sách ảnh khi mặc áo tắm, tạo dáng khiêu khích. Hầu hết nhóm chị em của AKB48 tại Nhật Bản có những MV mà thành viên mặc đồ bơi.

Chẳng hạn xuyên suốt MV Heavy Rotation, các cô gái mặc nội y và có nhiều hành động thân mật với nhau. MV được bắt đầu bằng cảnh Oshima Yuko đang cởi đồ. Tương tự, NMB48 có Masaka Singapore, Dorian Shounen, SKE48 với Igai Ni Mango… Khi quay những MV này, các cô gái còn rất trẻ tuổi.

Minami Minegishi gia nhập nhóm khi cô mới 13 tuổi. Tuy nhiên, tuổi tác của cô gái không thể ngăn công ty đứng sau AKB48 chơi trò ám chỉ, chẳng hạn với tựa đề bài hát như Please Don't Take Off My School Uniform! (Tạm dịch: Đừng cởi đồng phục học sinh của tôi). Hay khi MV Heavy Rotation ra mắt năm 2010, thành viên Matsui Jurina mới 13 tuổi. Trong MV này, cô có cảnh quay với bồn tắm được đánh giá khá gợi cảm, không phù hợp với độ tuổi.

Các thành viên AKB48 thường có MV mặc gợi cảm.

Trong những năm hoạt động, các thành viên AKB48 nhiều lần gây tranh cãi vì vấn đề này. Tomomi Kasai (thành viên team A của AKB48) từng bị chỉ trích thậm tệ vì tung ra cuốn sách ảnh chụp ngực trần và được che bởi bàn tay của trẻ nhỏ. Công chúng “ném đá” cuốn sách ảnh có chứa nội dung khiêu dâm trẻ em.

Theo giới chuyên gia, cách xây dựng hình tượng các nhóm nhạc trong hệ thống AKB48 cũng nhằm hướng tới đối tượng khán giả có khả năng chi tiêu, đặc biệt nam giới độc thân. Bởi thế việc vừa cấm yêu đương vừa xây dựng nhân phẩm trong sạch, không hẹn hò cùng những sản phẩm, bộ ảnh gợi cảm vẫn phổ biến tại Nhật Bản, dù quy định này bị chỉ trích vi phạm quyền cơ bản của con người. Thậm chí, nữ ca sĩ Minami Takahashi cho biết trên tạp chí Weekly Playboy: "Nếu không tuân theo quy định cấm yêu, chúng tôi không thể thành thần tượng".

Theo giáo sư luật Hifumi Okunuki nói trên Japan Times, "điều khoản về trinh tiết của AKB48 có thể không phù hợp với các điều luật của tòa án và không đủ căn cứ hợp pháp để sa thải một thần tượng".

Hifumi Okunuki cho rằng các công ty quản lý đang chiều chuộng những người hâm mộ không mấy hiểu biết hoặc không khoan dung với phụ nữ thay vì cấp cho ca sĩ quyền được có một mối quan hệ cơ bản giữa con người với nhau. Ông nhấn mạnh văn hóa thần tượng nhạc pop Nhật Bản rất coi trọng sự nhu mì và yếu đuối, tôn sùng hình tượng nữ sinh. Bởi thế, ngay cả khi Minegishi cạo trọc đầu, cầu xin sự tha thứ, nhiều người vẫn bình luận tiêu cực và yêu cầu loại cô ra khỏi AKB48.

Minh Hạo