Cá 'xấu xí' nhất thế giới bất ngờ giành giải 'Cá của năm'

Trong cuộc thi thường niên do Quỹ Bảo tồn Mountains to Sea tổ chức, blobfish (Psychrolutes marcidus) đã đánh bại nhiều ứng cử viên nặng ký như lươn vây dài và cá ngựa lùn để giành vị trí quán quân. Chiến thắng khiến loài cá có ngoại hình kỳ lạ này nhận được sự chú ý đặc biệt từ công chúng.

Khi được kéo ra khỏi nước, áp suất giảm đột ngột khiến cá blobfish (phải) bị biến dạng (trái). (Nguồn: Wikimedia Common)

Blobfish sinh sống ở vùng biển sâu ngoài khơi New Zealand và Australia, nơi áp suất nước cực cao. Cấu tạo cơ thể của chúng vô cùng đặc biệt: không có bong bóng bơi, xương đầy đủ, cơ bắp hay vảy như các loài cá thông thường. Thay vào đó, chúng được cấu tạo chủ yếu từ một lớp mô nhầy có mật độ thấp hơn nước, giúp chúng lơ lửng trên đáy biển mà không cần tốn sức bơi.

Theo ông Konrad Kurta, phát ngôn viên của Quỹ bảo tồn Mountains to Sea, blobfish có thể sống tới 130 năm và có tốc độ sinh trưởng rất chậm. Chúng cũng là những "bậc phụ huynh" đầy trách nhiệm, khi con cái có thể đẻ tới 100.000 trứng trong một tổ duy nhất và cá bố mẹ sẽ bảo vệ trứng cho đến khi nở.

Về cách săn mồi, blobfish không chủ động săn đuổi con mồi mà thường nằm yên dưới đáy biển, chờ con mồi bơi đến thật gần rồi bất ngờ nuốt chửng.

Loài cá này trở nên nổi tiếng toàn cầu hơn một thập kỷ trước, sau khi một thành viên trên tàu nghiên cứu New Zealand chụp được bức ảnh về nó. Với ngoại hình giống như một "cục thạch tan chảy" khi bị đưa lên mặt nước, blobfish nhanh chóng trở thành đề tài cho nhiều meme hài hước trên mạng xã hội.

Lươn vây dài giành vị trí thứ 3 trong cuộc thi "Cá của năm" tại New Zealand. (Nguồn: The Guardian)

Kurta giải thích rằng, trong môi trường tự nhiên dưới đáy biển sâu, blobfish có hình dạng giống một loài cá bình thường, dù có hơi phình to. Tuy nhiên, khi bị kéo lên mặt nước, áp suất thay đổi đột ngột khiến chúng trở nên méo mó, trông như một "thí nghiệm khoa học thất bại".

Do sống ở những khu vực khó tiếp cận, thông tin về số lượng cá thể cũng như tình trạng bảo tồn của loài này vẫn còn khá hạn chế. Chúng được cho là đang chịu ảnh hưởng từ hoạt động đánh bắt cá bằng lưới kéo biển sâu, một phương pháp có tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

Cuộc thi "Cá của năm" tại New Zealand được tổ chức từ năm 2020, lấy cảm hứng từ cuộc thi "Chim của năm" rất được yêu thích tại nước này. Năm nay, cuộc thi thu hút số phiếu bầu kỷ lục – 5.583 phiếu, cao hơn rất nhiều so với 1.021 phiếu của năm 2024.

Blobfish giành chiến thắng với 1.286 phiếu bầu, vượt qua cá mú cam với cách biệt 300 phiếu, dù cá mú cam nhận được sự hậu thuẫn từ các tổ chức môi trường lớn như Greenpeace và Forest & Bird.

Theo ông Aaron Packard, người phát ngôn của Environmental Law Initiative, chiến thắng của cá blobfish không chỉ là một điều thú vị mà còn mang ý nghĩa hệ sinh thái quan trọng: "Chiến thắng của blobfish cũng là chiến thắng của cá mú cam, bởi cả hai loài đều đại diện cho những sinh vật đang chịu áp lực từ hoạt động đánh bắt công nghiệp".

New Zealand hiện là quốc gia chịu trách nhiệm cho khoảng 80% sản lượng đánh bắt cá mú cam trên toàn cầu. Nhiều tổ chức môi trường đã lên tiếng kêu gọi chấm dứt hoạt động đánh bắt loài cá này, do những ảnh hưởng nghiêm trọng đến quần thể sinh vật biển và môi trường sống dưới đáy biển.

Bên cạnh blobfish, các loài cá khác góp mặt trong cuộc thi năm nay bao gồm lươn vây dài, cá ngựa lùn, cùng nhiều loài cá mập và cá đuối khác đang bị đe dọa nghiêm trọng

Ông Kurta hy vọng rằng cuộc thi này sẽ giúp nâng cao nhận thức của công chúng về sự đa dạng và tính dễ tổn thương của các loài cá bản địa New Zealand: "Bước đầu tiên để bảo tồn những sinh vật này chính là giúp mọi người biết đến sự tồn tại của chúng và quan tâm đến thế giới dưới lòng đại dương".

Xuân Minh