Các Big Oil và OPEC đang mưu tính gì?

Các Big Oil đang nhìn xa hơn, tin rằng nhu cầu dầu mỏ sẽ ổn định hơn nhiều sau năm 2030. (Ảnh minh họa)

Theo ước tính của các nhà phân tích do Bloomberg tổng hợp, Exxon Mobil, Chevron, Shell, BP và TotalEnergies có thể tăng sản lượng 3,9% trong năm nay và 4,7% vào năm 2026. Mức tăng này - bao gồm cả các dự án mới và hoạt động mua lại - được xem là bước chuẩn bị để tận dụng đợt phục hồi giá dầu dự báo vào nửa cuối năm sau. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, động thái này có thể khiến thị trường dư cung thêm.

“Họ đang nhìn xa hơn, tin rằng nhu cầu dầu mỏ sẽ ổn định hơn nhiều sau năm 2030”, Noah Barrett, chuyên gia phân tích tại Janus Henderson - công ty đang quản lý khoảng 457 tỷ USD tài sản - nhận định. “Nếu không đầu tư ngay lúc này, danh mục của họ sẽ yếu thế khi giá dầu phục hồi”.

Sau nhiều năm thu lợi nhuận lớn nhờ nhu cầu dầu tăng mạnh hậu đại dịch Covid-19, các tập đoàn năng lượng lớn hiện chịu áp lực khi giá dầu đã giảm khoảng 14% trong năm nay, xuống gần mức thấp nhất trong 4 năm qua. Để ứng phó, họ cắt giảm nhân sự, thu hẹp đầu tư vào năng lượng sạch và giảm quy mô mua lại cổ phiếu, dồn vốn cho hoạt động cốt lõi là khai thác dầu và khí đốt.

“Tất cả nguồn cung đang đổ vào thị trường khiến công suất dự phòng của OPEC thu hẹp - nghĩa là đã có ánh sáng cuối đường hầm”, nhà phân tích Betty Jiang của Barclays cho biết. “Dù là nửa cuối năm 2026 hay 2027, cán cân cung cầu sẽ thắt chặt trở lại. Chỉ còn là vấn đề thời gian”, ông nói thêm.

Các lệnh trừng phạt mới của Mỹ đối với hai tập đoàn dầu khí lớn của Nga - Rosneft và Lukoil - đã phần nào giúp giá dầu phục hồi, với giá dầu Brent tăng 7,5% trong tuần trước, vượt mốc 65 USD/thùng. Tuy vậy, thị trường dầu vẫn đang trong tình trạng dư cung hướng đến năm 2026, khi OPEC và các đồng minh vẫn tiếp tục mở rộng sản lượng.

Việc các tập đoàn dầu mỏ tăng sản lượng giữa lúc thị trường dư cung có vẻ đi ngược logic, nhưng lãnh đạo các tập đoàn này đang hướng đến dài hạn - thời điểm nguồn dầu có thể không còn dồi dào. Dù tốc độ tăng đã chững lại, nhu cầu dầu vẫn tiếp tục đi lên, trong khi sản lượng từ dầu đá phiến Mỹ và các mỏ mới ở Guyana, Brazil được dự báo sẽ giảm tốc vào nửa cuối thập kỷ này.

Tăng trưởng sản lượng hiện đến từ ba nguồn chính. Thứ nhất, các khoản đầu tư trong những năm gần đây bắt đầu cho kết quả, như dự án Ballymore của Chevron tại Vịnh Mexico (Mỹ). Thứ hai, các dự án mới như Uaru của Exxon tại Guyana đang được triển khai. Và thứ ba, các thương vụ mua lại - giúp từng tập đoàn tăng sản lượng riêng mà không làm tăng tổng cung toàn cầu. Hai thương vụ lớn nhất là Exxon mua lại Pioneer Natural Resources và Chevron thâu tóm Hess.

Các tập đoàn dầu khí của Mỹ đang đồng loạt đẩy mạnh cả ba hướng tăng trưởng, trong khi Shell và BP hiện mới tập trung vào hai. Nguyên nhân là do giá cổ phiếu của họ thấp hơn, khiến việc thực hiện các thương vụ mua bán - sáp nhập khó khăn hơn. Xu hướng này khác hẳn giai đoạn giá dầu lao dốc trong đại dịch Covid-19, khi các công ty buộc phải cắt giảm chi tiêu vốn và hoãn các dự án lớn, do nhu cầu dầu sụt giảm nhanh và chưa rõ khi nào phục hồi.

“Đây là những khoản đầu tư có tính dài hạn”, bà Betty Jiang nhận định. “Không thể tăng hay giảm chỉ vì biến động giá ngắn hạn. Việc triển khai ngay bây giờ sẽ giúp họ sẵn sàng khi giá dầu chắc chắn tăng trở lại”, bà nói thêm.

Tăng sản lượng bán ra cũng là cách giúp giảm ảnh hưởng của giá dầu thấp trong ngắn hạn. Theo ước tính của Bloomberg, 5 tập đoàn dầu khí lớn nhất thế giới có thể đạt tổng lợi nhuận 21,76 tỷ USD trong quý III - tăng 7% so với quý trước nhờ biên lợi nhuận lọc dầu được cải thiện. Tuy nhiên, con số này vẫn chỉ bằng chưa đến một nửa so với đỉnh năm 2022. Kể từ đó, ngành dầu khí đã tăng mạnh cổ tức và chương trình mua lại cổ phiếu, khiến việc duy trì các khoản chi trả này trở nên khó khăn hơn.

“Đây có lẽ là đợt dư cung dầu được báo trước rõ ràng nhất trong lịch sử - và điều đó cho thấy nó sẽ không quá nghiêm trọng”, ông James West, Giám đốc nghiên cứu năng lượng và điện lực tại Melius Research, nhận xét. “Các tập đoàn dầu khí lớn đã chuẩn bị cho tình huống này từ lâu, nhưng áp lực lên dòng tiền tự do là điều không tránh khỏi”, ông bổ sung.

Chevron, BP và TotalEnergies đã bắt đầu giảm tốc chương trình mua lại cổ phiếu, viện dẫn biến động thị trường và nhu cầu duy trì sự linh hoạt trong giai đoạn giá dầu yếu. Theo nhà phân tích Biraj Borkhataria của RBC Capital Markets, xu hướng này có thể tiếp tục, trừ khi các công ty chấp nhận tăng vay nợ.

“Chúng tôi dự báo sẽ còn thêm các đợt cắt giảm mua lại cổ phiếu vào năm 2026”, ông nói. “Khả năng duy trì chương trình này phụ thuộc chủ yếu vào sức khỏe tài chính và mức độ sẵn sàng sử dụng đòn bẩy của từng doanh nghiệp”, ông nói tiếp.

Các đợt cắt giảm còn lan sang nhiều mảng khác. BP, Chevron và Exxon dự kiến cắt giảm tổng cộng tới 17.000 việc làm để tiết kiệm chi phí. Cùng lúc đó, các tập đoàn này đang thu hẹp tham vọng năng lượng sạch - lĩnh vực từng được xem là tương lai của ngành.

BP đã tạm dừng một số dự án năng lượng tái tạo, thu hẹp mục tiêu về hydro và chuyển ngân sách sang mảng thượng nguồn thay vì đầu tư vào năng lượng thấp carbon. Shell cũng giảm chi tiêu cho các dự án năng lượng sạch, gần đây ghi nhận khoản lỗ 600 triệu USD từ nhà máy nhiên liệu sinh học ở Hà Lan đang xây dựng. TotalEnergies thì hoãn một số dự án năng lượng tái tạo và giới hạn đầu tư vào lĩnh vực carbon thấp, viện dẫn chi phí cao và lợi nhuận chưa chắc chắn.

Ban lãnh đạo các tập đoàn cho rằng đây là chiến lược thực tế. Mảng thượng nguồn - tức khai thác dầu khí - vẫn mang lại phần lớn lợi nhuận của ngành và có tỷ suất sinh lời cao hơn so với năng lượng sạch, vốn đang chịu ảnh hưởng của lãi suất cao và chính sách chống năng lượng tái tạo từ chính quyền Trump. Họ cũng rút kinh nghiệm từ trường hợp của BP, sau khi cựu CEO Bernard Looney từng cắt giảm sản lượng dầu khí để theo đuổi mục tiêu khí hậu và khiến công ty gặp khó khăn.

“BP là ví dụ điển hình về việc phải thay đổi thông điệp”, ông Noah Barrett nhận xét. “Họ đã nhận ra rằng nếu ngừng đầu tư, sản lượng sẽ giảm tự nhiên, và đó là vòng xoáy không ai muốn rơi vào”, ông nói thêm.

Dù vậy, giới phân tích cho rằng BP cùng hai tập đoàn châu Âu khác là Shell và TotalEnergies nhiều khả năng vẫn giữ được mức nợ ròng ổn định trong quý này, nhờ các chương trình cắt giảm chi phí mới và việc quay lại tập trung vào dầu khí. Với các tập đoàn Mỹ, tâm điểm hiện nay là Chevron - hãng sẽ sớm công bố mục tiêu sản lượng dài hạn, sau khi hoàn tất thương vụ thâu tóm Hess trị giá 53 tỷ USD hồi tháng 7.

Nh.Thạch

AFP