Các chính sách duy trì mức sinh thay thế cần hấp dẫn hơn
Một số địa bàn có mức sinh thấp, tập trung tại các khu vực đô thị, nguyên nhân chính được xác định là do chi phí nuôi con và các dịch vụ trông trẻ còn hạn chế. Để khuyến khích các cặp vợ chồng tại địa bàn có mức sinh thấp, cần có những chính sách để giải quyết 2 vấn đề này...
Các đại biểu thảo luận tại tổ chiều 23-10. Ảnh: ĐỖ TRUNG
Chiều 23-10, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Dân số.
Các ý kiến tập trung thảo luận về các nội dung so với quy định của Pháp lệnh Dân số, gồm: duy trì mức sinh thay thế: tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con, bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính.
Theo dự thảo, các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế gồm:
- Tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai: phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con.
- Hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc ít người, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
- Ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết. Chính phủ quy định nội dung và mức hỗ trợ tối thiểu.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân. Ảnh: QUANG PHÚC
Tham gia thảo luận về dự án Luật Dân số, ĐB Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) cho rằng, công tác dân số phải là công tác của toàn xã hội, không phải chỉ của mỗi gia đình. Theo ĐB, duy trì mức sinh thay thế là nội dung rất quan trọng, phải có riêng một điều hoặc một chương về nội dung này.
ĐB kiến nghị bảo đảm tiền lương tối thiểu để mỗi người đi làm có thể nuôi được mình và một người con, như thế mới khuyến khích được người dân sinh con; Nhà nước hàng năm phải công bố mức lương tối thiểu; người sử dụng lao động phải bảm đảm mức lương tối thiểu đó. Cùng với đó là chính sách về nhà ở xã hội, y tế, giáo dục, bảo đảm môi trường lao động… Đồng thời, phải giáo dục công dân về trách nhiệm sinh con, vì nếu người dân không sinh con, lao động sẽ suy giảm, đất nước sẽ diệt vong…
ĐB Trần Kim Yến. Ảnh: ĐỖ TRUNG
ĐB Trần Kim Yến (TPHCM), ĐB Nguyễn Minh Hoàng (TPHCM) cho rằng, ngoài các chính sách duy trì mức sinh thay thế, cần chú trọng các chính sách để ứng phó với già hóa dân số, bảo đảm chất lượng sống của người cao tuổi.
ĐB Quàng Thị Nguyệt (Điện Biên) đề nghị sửa quy định về ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo hướng chỉ áp dụng đối với phụ nữ hoặc nam giới trực tiếp nuôi 2 con, nhằm tránh lợi dụng chính sách. Tương tự, chính sách hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế cho người cao tuổi chưa có thẻ cần giao Chính phủ quy định thống nhất trên toàn quốc thay vì để địa phương quyết định, nhằm bảo đảm tính khả thi.
ĐB Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) cho rằng, ở một số địa bàn có mức sinh thấp, tập trung tại các khu vực đô thị, nguyên nhân chính được xác định là do chi phí nuôi con và các dịch vụ trông trẻ còn hạn chế. Để khuyến khích các cặp vợ chồng tại địa bàn có mức sinh thấp sinh còn cần có những chính sách để giải quyết 2 vấn đề này.
ĐB đề xuất tăng thời gian gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai trong địa bàn có mức sinh thấp: phụ nữ được nghỉ thêm 2 tháng, trong đó có 1 tháng được sử dụng linh hoạt trong vòng 1 năm kể từ thời điểm sinh con thứ hai; nam giới được nghỉ thêm 10 ngày làm việc khi vợ sinh con, trong đó có 5 ngày được sử dụng linh hoạt trong vòng 1 năm kể từ thời điểm vợ sinh con thứ hai. "Quy định này sẽ giúp các cặp vợ chồng có thêm thời gian chăm con, khuyến khích việc sinh con thứ hai”, ĐB Trần Thị Nhị Hà nói.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhận xét, dự thảo Luật Dân số không có nhiều đột phá, nếu chỉ dùng biện pháp tài chính mà không thay đổi môi trường làm việc, vai trò của bình đẳng giới và niềm tin của xã hội sẽ vẫn loay hoay chuyện dân số già. Theo ông, dự thảo vẫn vắng bóng vấn đề lao động việc làm và dịch vụ chăm sóc trẻ em.
“Người dân hiện nay băn khoăn nhất là vấn đề nuôi con và việc làm để duy trì đời sống, 2 mảng này chưa được nổi bật trong dự thảo, chưa có chính sách đột phá”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu.
ĐB Phạm Khánh Phong Lan (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC
Có góc nhìn khác, ĐB Phạm Khánh Phong Lan (TPHCM) lại cho rằng, cần cân nhắc kỹ các chính sách dân số, bảo đảm không đi từ thái cực này sang thái cực khác, bởi chúng ta từng kỷ luật người sinh con thứ 3.
“Cần chú trọng chất lượng dân số hơn là dân số đông, sinh con ra là phải bảo đảm điều kiện nuôi dưỡng tốt, phải bảo đảm việc sinh nhiều con không tạo ra gánh nặng cho xã hội”, ĐB Phạm Khánh Phong Lan nêu quan điểm. Bà cũng cho rằng, nên có chính sách hỗ trợ cho các gia đình đông con…
Để sớm chuẩn bị cho việc ứng phó với dân số già, ĐB Trần Thị Nhị Hà kiến nghị cho phép người lao động làm việc tại cơ quan khi đến tuổi nghỉ hưu nếu có nguyện vọng. “Quy định này có thể chưa thực hiện ngay, khi Việt Nam đang ở giai đoạn dân số vàng, nhưng quy định lộ trình để các cơ quan, doanh nghiệp có sự chuẩn bị tổ chức triển khai trên thực tế”, ĐB nêu.
Với quy định của dự thảo luật “đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng" chưa đủ sức răn đe đối với người hành nghề”, ĐB Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) kiến nghị: thay việc xử lý đình chỉ bằng việc thu hồi chứng chỉ hành nghề y, không cấp lại trong thời gian ít nhất 5 năm để đảm bảo tính răn đe đối với hành vi này.
