Các cơ sở y tế ứng phó với nguy cơ viêm gan bí ẩn xâm nhập

Chưa thấy mối liên hệ giữa viêm gan bí ẩn và vắc-xin Covid-19

Theo thông tin của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến nay đã có hơn 350 trường hợp mắc bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân tại 25 quốc gia. Đa số trẻ bị bệnh viêm gan cấp thuộc độ tuổi nhỏ, chưa được tiêm phòng vắc-xin Covid-19.Do đó, không thấy có mối liên quan giữa vắc-xin Covid-19 với viêm gan cấp.

Hiện không thấy có mối liên quan giữa vắc-xin Covid-19 với viêm gan cấp.

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho hay, hiện có rất nhiều giả thuyết về nguyên nhân gây bệnh được đưa ra.

Giả thuyết có khả năng nhất cho là liên quan đến Adenovirus, nhưng vẫn chưa loại trừ căn nguyên virus khác, hoặc thậm chí là loại virus mới. Các xét nghiệm trong tuần qua xác nhận khoảng 70% số ca mắc dương tính với Adeno virus, cụ thể là chủng phụ 41, liên quan đến chứng viêm dạ dày ruột.

Cơ chế bệnh sinh cũng chưa rõ ràng, để có kết luận chính xác, Tổ chức Y tế thế giới và các nhà chuyên môn đang nỗ lực tìm nguyên nhân.

Về mức độ phổ biến, các trường hợp viêm đường hô hấp, viêm phế quản ở người lớn do Adenio virus chỉ đứng sau cúm, tổn thương dạ dày, ruột do Adeno virus ở trẻ em cũng chỉ sau Rota virus.

Các rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ do Adeno bao gồm sốt nhẹ, tiêu chảy, nôn, buồn nôn, mệt mỏi và thường tự hồi phục.

Đồng quan điểm, bác sĩ Nguyễn Phạm Anh Hoa, Trưởng Khoa Gan mật, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, tới nay, trong số gần 350 ca bệnh, một số trẻ có xét nghiệm dương tính với virus SARS-CoV-2. Có 10-18% các trẻ bị bệnh có bằng chứng đồng nhiễm virus SARS-CoV-2 và virus Adeno.

Vai trò của virus SARS-CoV-2 trong việc gây bệnh chưa thực sự rõ ràng và tiếp tục cần được nghiên cứu. Theo các thống kê, đa số các trẻ bị bệnh là các trẻ thuộc độ tuổi nhỏ, chưa được tiêm phòng vắc-xin Covid-19. Do đó, không thấy có mối liên quan giữa vắc-xin Covid-19 với viêm gan cấp.

Chủng Adeno virus tìm thấy ở những trẻ mắc bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân là type 41. Đây là chủng virus thường gây bệnh đường ruột ở trẻ em như đau bụng, nôn, tiêu chảy.
Họ virus Adeno không mới, được phát hiện từ năm 1953, nó có 57 type với 7 loài. Chúng có thể gây nhiều bệnh lý ở người như viêm đường hô hấp cấp tính, viêm kết mạc, viêm dạ dày ruột, hay viêm bang quang.
Trước đây cũng có ghi nhận một số trường hợp virus Adeno gây tổn thương gan, tuy nhiên các trường hợp này rất hiếm, chỉ xảy ra ở những bệnh nhi có suy giảm miễn dịch hoặc có cơ địa đặc biệt.

Chuyên gia của Bệnh viện Nhi cho hay, viêm gan cấp là tình trạng gan mới bị tổn thương do nhiều nguyên nhân như virus, vi khuẩn, độc chất, các tình trạng rối loạn chuyển hóa, rối loạn huyết động, rối loạn miễn dịch hoặc các bệnh lý toàn thân…

Điều này dẫn tới hậu quả là tế bào gan bị hủy hoại. Đa số các trường hợp viêm gan cấp có thể hồi phục sau khi loại trừ được tác nhân gây bệnh.

Theo bác sĩ Nguyễn Phạm Anh Hoa, qua các báo cáo trên thế giới, hiện chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh của những ca bệnh viêm gan cấp tính này.

Cho đến nay, trên thế giới, tỉ lệ tổn thương gan gây suy gan cấp không rõ nguyên nhân vẫn dao động trong khoảng 25-30%. Tuy nhiên, các ca bệnh này khá tản phát và không xuất hiện thành chùm ca bệnh như các ca bệnh viêm gan chưa rõ nguyên nhân hiện đang được đề cập nhiều trong những ngày gần đây.

Có một số giả thuyết đang được đưa ra và các nhà khoa học tập trung nghiên cứu và làm rõ như sự liên quan của virus Adeno, đặc biệt là chủng virus Adeno 41, tới sự khởi phát tổn thương gan cấp tính;

Vai trò gây tổn thương gan của virus SARS-CoV-2 (gây bệnh Covid-19) hay sự xuất hiện của một biến thể virus mới; sự thay đổi và đáp ứng miễn dịch của trẻ sau mắc Covid-19, cũng như đáp ứng với với các virus thông thường khác....

Theo WHO, có 70% bệnh nhân trong nhóm viêm gan chưa rõ nguyên nhân ở Anh và 50% số ca bệnh ở Mỹ phát hiện có virus Adeno chủng 41.

Về virus Adeno, bác sĩ Hoa cho biết đây là loại virus đã được phát hiện từ 1953 với nhiều chủng và có thể gây bệnh ở nhiều cơ quan.

Các tổn thương thường gặp nhất do virus Adeno là viêm đường hô hấp, viêm kết mạc mắt (đau mắt đỏ), viêm bàng quang, viêm não màng não…

Sau virus Rota, virus Adeno là nguyên nhân thứ 2 gây bệnh ở đường tiêu hóa với các triệu chứng ở dạ dày, ruột. Ở trẻ nhỏ, các rối loạn tiêu hóa thường gặp do virus Adeno bao gồm tiêu chảy, nôn, buồn nôn.

"Những trẻ có những triệu chứng sốt, đau bụng, nôn- buồn nôn, tiêu chảy, mệt mỏi, vàng da, viêm kết mạc… cần được tới khám tại các cơ sở y tế", bác sĩ Hoa khuyến cáo.

Chủ động ứng phó

Nói về nguy cơ bệnh xâm nhập nước ta theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, dù Việt Nam chưa xuất hiện chùm ca bệnh, nhưng ở một thời điểm nào đó, khả năng virus gây ra căn bệnh viêm gan này sẽ xuất hiện ở Việt Nam. Vì vậy, Việt Nam vẫn phải luôn cảnh giác với tình hình dịch cũng như cập nhật các ca bệnh liên quan trên thế giới.

Kể từ khi WHO thông báo về căn bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân, ngành Y tế luôn luôn theo dõi sát tình hình thế giới.

Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, theo Phó giám đốc Nguyễn Trung Cấp, Bệnh viện luôn theo dõi sát tình hình diễn biến trên thế giới và trong nước, và tuân thủ các chỉ đạo của Bộ Y tế.

Nếu Tổ chức Y tế thế giới hay hệ thống y tế các nước khác xác định được loại virus nào là căn nguyên gây bệnh thì chúng tôi cũng sẽ nhanh chóng phối hợp và để triển khai việc xác định virus đó ở Việt Nam.

Còn tại Bệnh viện Nhi Trung ương theo bác sĩ Hoa, trong những ngày qua, các bệnh nhi đến khám tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương có những biểu hiện của sốt, nôn, tiêu chảy đều được theo dõi kỹ, xác định xem có tổn thương gan không.

Trường hợp bệnh nhi được cho về điều trị ngoại trú sẽ tiếp tục theo dõi tiếp có tổn thương gan hay không. Nếu có trường hợp nghi ngờ, chúng tôi sẽ phối hợp với các chuyên gia dịch tễ để phát hiện được sớm ngay từ những ca đầu.

Bác sĩ Hoa cũng khẳng định Bệnh viện sẽ theo sát các hướng điều trị của các đồng nghiệp ở những nước đã có bệnh nhân để học hỏi kinh nghiệm. Quan trọng nhất hiện nay là tăng cường giám sát, phát hiện sớm để điều trị sớm, hạn chế đến mức thấp nhất tổn thương mà bệnh mang lại cho trẻ.

Đồng thời phải chuẩn bị sẵn sàng về điều kiện kỹ thuật để nếu trong trường hợp xấu nhất bệnh nhân phải ghép gan, thì chúng ta có thể đáp ứng kịp thời. Ngay cả phương án hỗ trợ tuyến dưới về mặt chuyên môn cũng được chúng tôi tính đến.

"Điều quan trọng là các bậc cha mẹ chú ý theo dõi con, đặc biệt là trẻ có bệnh lý chuyển hóa, có viêm gan B, C sẵn, nếu gặp virus này sẽ nguy hiểm hơn. Vì thế, cần phải phát hiện sớm triệu chứng đưa trẻ tới cơ sở y tế, can thiệp kịp thời cho gan không bị tổn thương thêm", bác sĩ của Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay.

Trong khi chờ các đợi các kết quả nghiên cứu khẳng định nguyên nhân gây bệnh để có các biện pháp đặc hiệu, việc phòng bệnh viêm gan bí ẩn cần tuân thủ theo nguyên tắc:
Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt trước khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn, sau khi vệ sinh.
Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ theo lịch tiêm chủng, bao gồm cả vắc-xin phòng viêm gan B, viêm gan A, vắc-xin Covid-19 khi có chỉ định.
Sử dụng nguồn thực phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
Đặc biệt lưu ý phòng bệnh cho các trẻ trong các trường học, nhà trẻ bằng cách đảm bảo vệ sinh, dùng riêng đồ dùng cá nhân (ly uống nước, thìa, bát ăn, khăn mặt…); vệ sinh, sát khuẩn bề mặt tốt; xử lý chất thải thích hợp.
Theo giới chuyên môn, do chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh nên chưa có điều trị đặc hiệu. Các biện pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và điều trị hỗ trợ, bao gồm cả các biện pháp hồi sức tích cực cho các trường hợp suy gan nặng như thay huyết tương, lọc máu liên tục… và có thể ghép gan cấp cứu.
Mục tiêu nhằm điều trị hỗ trợ sớm cho trẻ để hạn chế mức độ tổn thương tới mức thấp nhất và tăng cường khả năng phục hồi chức năng gan và ghép gan trong trường hợp suy gan mất bù.

D.Ngân