Các dự án Vành đai và Con đường của Trung Quốc đầu tư kỷ lục cho năng lượng và khoáng sản

Nhà máy điện than Sahiwal nằm trong Hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan - Ảnh: Alamy

Theo một báo cáo từ Trung tâm Tài chính và Phát triển Xanh của Đại học Phúc Đán (Trung Quốc), trong nửa đầu năm nay, tổng vốn đầu tư của 176 dự án thuộc BRI đạt gần 124 tỷ USD, gấp hơn hai lần so với cùng kỳ năm 2024 và vượt qua mức tổng 122 tỷ USD của cả năm ngoái.

Mức gia tăng đột biến này đánh dấu sự tập trung trở lại vào lĩnh vực năng lượng của các dự án trong BRI. Nửa đầu năm nay, các doanh nghiệp Trung Quốc đã rót 44 tỷ USD vào các thỏa thuận liên quan đến năng lượng, mức cao nhất kể từ khi sáng kiến này được khởi động vào năm 2013.

Chỉ riêng các dự án dầu khí nhận được 30 tỷ USD đầu tư, bao gồm hợp đồng kỷ lục trị giá 20 tỷ USD của Công ty Kỹ thuật Hóa học Quốc gia Trung Quốc (CNIC) để xây dựng một cơ sở chế biến khí đốt tự nhiên tại khu công nghiệp Ogidigben ở Nigeria.

Đầu tư vào các dự án khai khoáng cũng đạt mức cao kỷ lục, với 24,9 tỷ USD cam kết đầu tư vào các dự án khác kim loại và khoáng sản khác, vượt qua mức đầu tư của năm 2024. Kazakhstan nổi lên như một điểm đến quan trọng của dòng vốn này, điển hình là dự án khai thác nhôm trị giá 12 tỷ USD với tập đoàn East Hope Group và một dự án khai thác kim loại đồng trị giá 7,5 tỷ USD.

Theo các nhà phân tích, những con số trên cho thấy sự dịch chuyển chiến lược trong tham vọng của Bắc Kinh ở nước ngoài. Trong bối cảnh đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (FDI) của Trung Quốc giảm, việc các dự án BRI tập trung lớn vào lĩnh vực năng lượng, khoáng sản chiến lược và công nghệ tiên tiến cho thấy nỗ lực của Bắc Kinh nhằm đảm bảo sự ổn định của các chuỗi cung ứng quan trọng.

Đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng giao thông - lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhất trong giai đoạn đầu của sáng kiến BRI - hiện chỉ chiếm 7,2% danh mục đầu tư, giảm so với mức 28% vào năm 2018.

Đầu tư vào lĩnh vực năng lượng xanh và sản xuất công nghệ cao cũng đang tăng lên. Trong nửa đầu năm 2025, các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư khoảng 9,7 tỷ USD vào các dự án năng lượng mặt trời, tăng thêm 11,9 gigawatt công suất. Còn đầu tư vào công nghệ và sản xuất tăng gấp hơn hai lần so với cùng kỳ năm trước lên 23,2 tỷ USD.

Các thương vụ đáng chú ý bao gồm dự án đầu tư nhà máy pin lithium trị giá 2,1 tỷ USD của công ty CALB Group tại Bồ Đào Nha và dự án nhà máy kính năng lượng mặt trời trị giá 700 triệu USD của công ty Xinyi Glass tại Ai Cập. Công ty Công nghệ Năng lượng Xanh Longi cũng đầu tư vào một số dự án về hydro xanh tại Nigeria.

Xét theo vị trí địa lý, châu Phi và khu vực Trung Á thu hút phần lớn vốn đầu tư từ các doanh nghiệp trong mạng lưới BRI, với lần lượt 39 tỷ USD và 25 tỷ USD nửa đầu năm nay. Trong đó, Nigeria là nơi ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng nhất, khi vốn đầu tư vào các dự án BRI tại nước này tăng 12.235% so với cùng kỳ năm trước. Các điểm đến có tăng trưởng vốn đầu tư nhanh khác gồm Thái Lan, Lào, Tanzania và Oman.

Các nhà đầu tư tư nhân Trung Quốc đang đóng vai trò ngày càng lớn hơn trong các dự án BRI. Theo báo cáo của Đại học Phúc Đán, ba nhà đầu tư lớn nhất trong nửa đầu năm nay đều là các công ty không thuộc sở hữu Nhà Nước gồm là East Hope Group, Xinfa Group và Longi.

Đầu tư vào các dự án BRI tăng đột biến trái ngược với xu hướng chung trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc. Theo số liệu của công ty Ernst & Young, tổng đầu tư ra nước ngoài trên tất cả các lĩnh vực của Trung Quốc đạt 80 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, giảm 6,2% so với cùng kỳ năm trước.

Bất chấp xu hướng này, báo cáo của Đại học Phúc Đán dự báo hoạt động đầu tư vào các dự án BRI sẽ vẫn ổn định trong nửa cuối năm nay với trọng tâp tiếp tục là lĩnh vực năng lượng tái tạo, khai khoáng và công nghệ cao. Kể từ khi bắt đầu được triển khai vào năm 2013, sáng kiến này đã thu hút tổng cộng hơn 1,3 nghìn tỷ USD vốn đầu tư từ các doanh nghiệp Trung Quốc.

Đức Anh