Các loại thực phẩm có hại nhất cho gan

Bện gan không gây ra những tiếng chuông cảnh báo lớn, khiến nhiều người chủ quan cho đến khi các dấu hiệu đã quá muộn màng như vàng da, cổ trướng hay lú lẫn xuất hiện.

Theo thống kê đáng báo động từ Tạp chí Gan học (Journal of Hepatology), các bệnh lý về gan như xơ gan, viêm gan siêu vi và ung thư gan đã gây ra hơn hai triệu ca tử vong hàng năm, chiếm tới 4% tổng số ca tử vong trên toàn thế giới. Đáng nói hơn, căn bệnh này lại có mối liên hệ mật thiết và sâu sắc với những gì chúng ta đưa vào cơ thể mỗi ngày, cụ thể là chế độ ăn uống.

Các bác sĩ đã không ngừng "khẩn khoản" cảnh báo về những thực phẩm mà họ gọi là "sát thủ thầm lặng" đang ngày đêm thách thức khả năng phục hồi của lá gan. Để bảo vệ "nhà máy hóa chất" quan trọng nhất cơ thể, đã đến lúc chúng ta cần nghiêm túc lắng nghe và học cách nói lời từ biệt với các loại thực phẩm "phá gan mạnh nhất" dưới đây.

Thực phẩm chiên rán ở nhiệt độ cao

Gan luôn phải gánh chịu một áp lực lớn từ các loại đồ ăn nhẹ được chiên ở nhiệt độ cao. Dù bề ngoài hấp dẫn với màu vàng giòn tan, nhưng mỗi miếng cắn lại tiềm ẩn mối đe dọa trực tiếp đến tế bào gan của bạn.

Dầu thực vật khi được đun nóng lặp đi lặp lại ở nhiệt độ cao sẽ sản sinh ra một lượng lớn axit béo chuyển hóa và các sản phẩm oxy hóa, bao gồm những chất độc hại như acrylamide và amin dị vòng. Khi những chất này đi vào gan, chúng buộc hệ thống cytochrome P450 phải làm việc cật lực để giải độc, và chính quá trình này lại tạo ra các gốc tự do có hại. Nếu duy trì thói quen ăn uống này trong thời gian dài, tế bào gan phải liên tục tự sửa chữa, dẫn đến tình trạng thoái hóa mỡ, phản ứng viêm và thậm chí là xơ gan nghiêm trọng. Các nghiên cứu đã chỉ ra, những người tiêu thụ đồ chiên rán trên 3 lần/tuần có tỷ lệ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu lên tới 31,7%, cao hơn rất nhiều so với nhóm đối chứng.

Đồ uống nhiều đường và siro ngô Fructose cao

Nhiều người lầm tưởng rằng đồ uống ngọt chỉ làm tăng đường huyết, nhưng thực tế, nó còn tác động trực tiếp và tàn khốc đến gan. Mối nguy hiểm lớn nhất nằm ở các sản phẩm chứa siro ngô có hàm lượng fructose cao.

Không giống như glucose có thể được dự trữ ở cơ bắp, fructose nhân tạo này chỉ có một con đường chuyển hóa duy nhất là ở gan, nơi nó gần như lập tức được chuyển hóa thành chất béo. Lượng fructose dư thừa sẽ gây tích tụ lipid trong tế bào gan, hình thành nên gan nhiễm mỡ dạng vi nang. Sự thay đổi này không dễ dàng nhận thấy qua hình ảnh ban đầu, nhưng chức năng trao đổi chất của gan đã bị ảnh hưởng nặng nề. Uống nhiều đồ ngọt đồng nghĩa với việc bạn đang ép lá gan của mình phải hoạt động như một nhà máy sản xuất mỡ không ngừng nghỉ.

Rượu bia - Không có "liều lượng an toàn"

Đối với gan, không có cái gọi là "liều lượng an toàn" khi nhắc đến rượu bia. Tổn thương do rượu gây ra là một quá trình rất có hệ thống. Việc tiêu thụ chỉ hơn 20ml rượu nguyên chất mỗi ngày đã đủ để gây quá tải cho tế bào gan.

Trong quá trình gan chuyển hóa rượu, sản phẩm trung gian là acetaldehyde cực kỳ độc hại. Chất này sẽ trực tiếp làm hỏng cấu trúc màng tế bào, gây ra phản ứng viêm và làm giảm khả năng oxy hóa chất béo, dẫn đến sự tích tụ chất béo. Theo số liệu của WHO năm 2020, bệnh gan liên quan đến rượu là một trong ba nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nam giới tuổi 40-65. Đặc biệt, người châu Á nhạy cảm hơn và có nguy cơ mắc bệnh cao hơn khoảng 20% so với người châu Âu và Hoa Kỳ. Dù bạn tự nhận mình có tửu lượng cao đến mấy, lá gan vẫn phải chịu đựng sự tàn phá tích lũy từ thói quen uống rượu lâu dài.

Thực phẩm bổ sung có hàm lượng protein quá cao

Nghe có vẻ bất ngờ, nhưng một loại thực phẩm được nhiều người nghĩ là lành mạnh lại có thể trở thành gánh nặng cho gan nếu tiêu thụ quá mức: thực phẩm bổ sung protein cao, đặc biệt là bột protein whey cô đặc được những người tập thể hình yêu thích.

Gan là cơ quan trung tâm trong quá trình tổng hợp protein và chuyển hóa axit amin. Khi bạn tiêu thụ quá nhiều protein dư thừa, mỗi gram đều phải trải qua quá trình khử amin và chu trình urê. Nếu lượng protein quá tải, các nhóm amino sản phẩm phụ sẽ tích tụ, làm tăng độc tính cho gan, đồng thời có thể gây ứ mật và ảnh hưởng đến sự ổn định của màng tế bào gan. Việc theo đuổi cơ bắp lý tưởng không nên đánh đổi bằng sức khỏe lá gan.

Thịt chế biến sẵn

Các loại thực phẩm tiện lợi như giăm bông, xúc xích và thịt hộp thường được bổ sung nitrit và một lượng lớn muối natri trong quá trình chế biến.

Khi những thành phần này kết hợp với protein trong cơ thể, chúng sẽ tạo ra nitrosamine một chất gây ung thư đã được chứng minh và đặc biệt gây hại cho cấu trúc DNA của tế bào gan. Một nghiên cứu đa trung tâm được công bố trên Tạp chí Liver International cho thấy có mối tương quan thuận chiều rõ rệt giữa lượng thịt chế biến tiêu thụ và nguy cơ ung thư gan. Cụ thể, những người ăn 50 gam thịt chế biến mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 18% so với những người không ăn. Sự tàn phá này không xảy ra sau một bữa ăn, mà là sự tích lũy, tác động liên tục qua nhiều năm tháng khi nó đã trở thành một thói quen cố hữu.

Thịt chế biến sẵn gây hại gan sau thời gian dài tích lũy qua năm tháng

Bảo vệ lá gan chính là bảo vệ sinh mệnh của chính mình. Sự thay đổi không nằm ở những điều lớn lao, mà bắt đầu từ việc lựa chọn khôn ngoan những gì bạn đưa vào cơ thể mỗi ngày. Hãy lắng nghe lời "khẩn khoản" của các bác sĩ, bắt đầu hạn chế những "sát thủ thầm lặng" này, và dành cho lá gan một cơ hội để hồi phục và duy trì sự sống khỏe mạnh.

H.Thanh