Các nghi thức tế lễ cổ truyền tại Lễ hội Hoa Lư 2025

Nghi thức dâng tiến lễ phẩm lên đức vua cha và thần linh.

Đây là các nghi lễ truyền thống, tín ngưỡng tâm linh đặc sắc của dân tộc, thể hiện tính cộng đồng cao, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần tôn vinh giá trị của Lễ hội Hoa Lư - Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Nghi thức tế lễ cổ truyền gồm 3 hình thức tế lễ (tế lão quan gồm các cụ lão nam, tế đồng quan hay gọi là tế nữ quan gồm các tế nữ từ 30 tuổi trở lên, tế hội đồng gồm cả nam và nữ độ tuổi lão quan và đồng quan). Nghi thức tế lễ được thực hiện ở đền Vua Đinh và đền Vua Lê gồm: tế cáo, lễ rước nước, lễ mộc dục, lễ dâng hương, tế tiến phẩm, tế chính, tế cửu khúc, tế tạ. * Lễ Mộc dục hay còn gọi là Lễ tắm thần, Lễ bao sái tượng vua Đinh, tượng vua Lê và lau thần vị, nhang án. Lễ được tiến hành ngay sau khi Lễ rước nước được hoàn tất vào sáng 9/3 âm lịch hàng năm.

Nghi thức bao sái tượng vua Đinh.

Lễ Mộc dục được thực hiện với các nghi thức: Vị Chánh tế tế vua, chiêng trống nổi lên ba hồi; các nghi thức bao sái tượng. Trong khi diễn ra Lễ Mộc dục, ngoài sân rồng tiếp tục múa Lân, múa Rồng, trống phách, thanh la, não bạt vang lừng cho đến khi thực hành xong Lễ Mộc dục. Đồng thời, Lễ Mộc dục cũng được thực hiện tại Đền vua Lê Đại Hành. *Lễ Tiến phẩm hay còn gọi là Lễ Hiến phẩm. Đại diện Đảng bộ, Chính quyền, Nhân dân thành phố Hoa Lư, xã Trường Yên dâng tiến lễ phẩm lên đức vua cha và thần linh để bày tỏ lòng tri ân sâu sắc.

Lễ được diễn ra tại sân Rồng Đền thờ Vua Đinh và Đền thờ Vua Lê. Thời gian tiến hành sau Lễ Mộc dục và Lễ Dâng hương. Lễ phẩm tiến Vua có lễ phẩm “tam sinh” (trâu, dê, lợn). Lễ phẩm được bày ngoài hương án sân Rồng và dâng tiến vào cung chính tẩm đền Vua. Nghi thức tế lễ là tế cung đình. Bài chúc văn Lễ Tiến phẩm cũng là bài chúc văn chính lễ (do đoàn tế chính lễ thực hiện sau Lễ dâng hương). *Lễ rước kiệu: Sự nghiệp đánh dẹp và thu phục 12 sứ quân, thống nhất giang sơn của Đinh Tiên Hoàng Đế là sự nghiệp chung của các tướng lĩnh và của cả dân tộc. Nhiều nơi trong địa bàn tỉnh và cả nước có đền thờ đức Vua Đinh và các tướng lĩnh triều Đinh - Tiền Lê.

Mỗi kỳ lễ hội, các đình, đền thờ các tướng lĩnh hai triều đại này đã rước kiệu về chầu đức vua ở Đền vua Đinh và Đền vua Lê ở Trường Yên. Vì thế, Lễ hội có không gian rộng lớn, thu hút đông đảo nhân dân về dự. Lễ rước kiệu cũng làm tăng thêm tính chất xã hội hóa các hoạt động Lễ hội với tư tưởng chỉ đạo “Dân làm, dân xem và dân vui Lễ hội”. Lễ hội năm 2025 có 9 kiệu thuộc 5 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Ninh Bình gồm: Đoàn kiệu của đền Vua Đinh Tiên Hoàng (xã Gia Phương, huyện Gia Viễn), đoàn kiệu đình Mỹ Hạ (xã Gia Thủy, huyện Nho Quan), đoàn kiệu của Nhà thờ Nguyễn Bặc (xã Gia Phương, huyện Gia Viễn), đoàn kiệu của đền Tam Thánh (xã Khánh An, huyện Yên Khánh), đoàn kiệu của chùa Tháp (xã Khánh Thịnh, huyện Yên Mô); đoàn kiệu của đền Đồng Bến (phường Đông Thành, thành phố Hoa Lư), đoàn kiệu của đền Nội (thị trấn Yên Ninh, huyện Yên Khánh); đoàn kiệu của phủ Kình Thiên và phủ Đông Vương (xã Trường Yên, thành phố Hoa Lư). * Tế cửu khúc là nghi lễ tế Vua có 9 khúc ca/hát ca ngợi công đức Hoàng đế. Ca cửu khúc có 218 câu. Tế cửu khúc diễn ra sau Lễ tiến phẩm và tế chính.

Cách hát được trình bày theo nghệ thuật diễn xướng dân gian “vừa tế vừa ca”. Mỗi khúc ca có thể do một người hát và một, hai người múa phụ họa. Tế cửu khúc gồm 1 lần thượng hương, 3 lần dâng rượu trước tượng thờ Vua Đinh, 3 lần dâng rượu tế các vị phối hưởng, 1 lần dâng trà. Hình thức tế lễ có thể tế lão quan (tất cả là nam trung niên trở lên); đồng quan (nữ quan) hoặc tế hội đồng (hỗn hợp cả lão quan và nữ quan). Tế đêm mùng 9/3 âm lịch thì nhất thiết là tế hội đồng, còn các ngày, đêm sau thì tùy nghi.

Tiến Minh - Minh Quang