Cách nhận biết và xử trí ngộ độc quả hồng châu

Mới đây, ngày 31/7 và 1/8/2023, Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn (Hà Giang) tiếp nhận 11 trẻ em từ 3 - 12 tuổi bị ngộ độc do ăn quả hồng châu. Trong số này có 1 trẻ tử vong và 3 trẻ diễn biến nặng phải chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) điều trị.

Theo chia sẻ từ gia đình của các bệnh nhi, các em đi cắt cỏ cho gia súc xong rồi rủ nhau đi hái quả hồng châu ăn. Đến cuối buổi chiều 31/7, tất cả 11 trẻ ở 2 thôn sau khi ăn quả hồng châu đều xuất hiện triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, đau bụng, buồn nôn và đã được đưa đến cấp cứu, điều trị.

Đặc điểm quả hồng châu

Cây hồng châu có tên khoa học (Capparis versicolor Griff), họ Màn màn (Capparaceae). Tên gọi theo địa phương khác là: cây Rom, cây Mề gà, cây Khua mật, cây Móc quạ (Thái Nguyên), chi pản sloa (Cao Bằng)...Cây này thường mọc ở khu vực núi đá, nó thuộc dạng cây dây leo, vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng.

Quả hồng châu . Ảnh: Internet

Lá cây to gần bằng 2 ngón tay người lớn, dài từ khoảng 11-12 cm, màu của lá xanh đậm. Quả tròn to gần bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông, quả non vỏ màu xanh nhạt, khi quả chín vỏ có màu tím và hơi mềm, bửa vào trong có lớp vỏ mầu hồng, mỗi quả có từ 4 - 6 hạt, các hạt có một lớp cùi màu trắng đục. Bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹp. Quả hồng châu chín vào thời gian tháng 6, 7, 8 hằng năm.

Độc tính của quả hồng châu

Độc tố của quả hồng châu là alkaloid, chứa trong nhân hạt. Alkaloid là một loại độc tố nguy hiểm, là những hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ, có tính bazơ, thường gặp ở trong nhiều loài thực vật; đôi khi còn tìm thấy trong một vài loài động vật. Alkaloid có độc tính cao, tác động trực tiếp đối với cơ thể con người và động vật, nhất là đối với hệ thần kinh. Một lượng nhỏ alkaloid đủ có khả năng gây chết người.

Ngộ độc quả hồng châu dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch

Khi bị ngộ độc quả hồng châu thường thấy các biểu hiện như nôn, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy. Nếu không được chữa trị kịp thời thì sẽ dẫn đến nguy hiểm đến tính mạng.

Các biểu hiện khi bị ngộ độc. Ảnh minh họa

Độc tố của quả hồng châu là alcaloid, chứa chính trong nhân hạt (chưa thấy trong cùi) của quả. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp.

Theo kết quả thử nghiệm trên động vật cho thấy liều tối thiểu gây chết (LDmin) qua đường tiêu hóa của hạt có cả cùi đối với thỏ là 18g/kg thể trọng, đối với chuột cống trắng là 72g/kg thể trọng (động vật chết do suy hô hấp và trụy tim mạch).

Cách xử trí nhanh khi thấy xuất hiện các biểu hiện ngộ độc

Theo Sở Y tế Hà Giang khuyến cáo, khi phát hiện người bị ngộ độc, cần nhanh chóng xử trí bằng cách như:

- Gây nôn ngay lập tức, cho uống đủ nước (tốt nhất là dùng oresol) và bổ sung thêm than hoạt tính (liều 1gam/kg cân cặng người bệnh), sau đó nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất bằng phương tiện vận chuyển, tuyệt đối không để người bệnh đi bộ.

- Nếu người bệnh hôn mê, co giật thì phải cho người bệnh nằm nghiêng. Nếu người bệnh thở yếu, ngừng thở, phải hà hơi thổi ngạt hoặc hô hấp nhân tạo bằng các phương tiện cấp cứu tại chỗ.

Để tránh những vụ ngộ độc đáng tiếc xảy ra, các bác sỹ khuyến cáo người dân, đặc biệt là trẻ em tuyệt đối không ăn các loại cây, củ, quả lạ mọc trong rừng, trong đó có quả hồng châu để phòng ngừa ngộ độc có thể dẫn đến tử vong. Khi thấy trong người xuất hiện các các triệu chứng ngộ độc cần đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.