Cải cách chính sách thuế bất động sản - công cụ hữu hiệu kiểm soát đầu cơ

Việc chưa áp dụng thuế bất động sản một cách hiệu quả dẫn đến tình trạng đầu cơ và tích trữ bất động sản gia tăng. Ảnh: MINH DŨNG

Công cụ kiểm soát đầu cơ

Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu, tại Việt Nam, hiện nay thuế bất động sản mới chỉ dừng lại ở các khoản thu như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản và lệ phí trước bạ. Trong khi đó, các quốc gia phát triển như: Mỹ, Canada, Nhật Bản hay Hàn Quốc đều áp dụng thuế tài sản thường niên trên giá trị bất động sản, nhằm đảm bảo tính công bằng trong phân phối tài sản và tạo nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước.

Việc chưa áp dụng thuế bất động sản một cách hiệu quả tại Việt Nam đã dẫn đến một số hệ lụy như tình trạng đầu cơ và tích trữ bất động sản gia tăng. Bởi, khi không phải chịu áp lực thuế, nhiều cá nhân và tổ chức có xu hướng đầu tư bất động sản để nắm giữ lâu dài, thay vì khai thác sử dụng hoặc đưa vào giao dịch. Điều này làm suy giảm nguồn cung nhà ở thực sự phục vụ nhu cầu ở thực, khiến giá bất động sản tăng cao.

TS. Nguyễn Trí Hiếu phân tích, bất động sản là một trong những lĩnh vực đầu tư có mức lợi nhuận cao nhưng hiện tại chưa bị đánh thuế tài sản định kỳ. Điều này tạo điều kiện cho các nhà đầu cơ tích trữ bất động sản mà không chịu bất kỳ áp lực thuế nào, khiến giá nhà tăng cao, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nhà ở của nhóm thu nhập thấp. Đặc biệt, khi bất động sản không bị đánh thuế tài sản thường xuyên, ngân sách nhà nước mất đi một nguồn thu ổn định, lâu dài, trong khi phải phụ thuộc nhiều vào thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng.

Từ những lập luận nêu trên, TS. Nguyễn Trí Hiếu góp ý, Chính phủ có thể thực hiện cải cách thuế bất động sản theo hướng đánh thuế lũy tiến đối với bất động sản thứ hai trở lên, nhằm hạn chế đầu cơ nhưng vẫn đảm bảo những người có nhu cầu ở thực không bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, theo chuyên gia, việc triển khai chính sách thuế bất động sản cần được thực hiện theo lộ trình phù hợp, đảm bảo sự ổn định cho thị trường bất động sản, đồng thời không gây xáo trộn quá lớn đến tâm lý nhà đầu tư cũng như khả năng tiếp cận nhà ở của người dân.

Gia tăng nguồn thu ngân sách

Đồng quan điểm, GS. Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng thuế làm công cụ ngăn chặn đầu cơ. Cụ thể, tại Singapore, bất cứ người Singapore nào mua nhà đều phải trả phí 20% giá trị bất động sản cho căn nhà thứ hai, 30% cho căn nhà thứ ba. Đối với người nước ngoài mua tài sản cá nhân, dù là bất cứ ngôi nhà nào, thuế suất phải nộp sẽ tăng gấp đôi lên 60% từ mức 30% trước đó.

Trường hợp người mua bất động sản rồi bán ngay trong năm đầu sẽ phải đóng thuế 6% giá trị bất động sản, bán vào năm thứ hai đóng thuế 8%, năm thứ ba là 4%. Phải đến năm tư, người bán mới không phải đóng thuế.

Tuy nhiên, đặc thù của Việt Nam khác với Singapore, thu nhập người dân Việt Nam đang còn thấp, nếu thu mức này thì người dân không chịu nổi. Do đó, phải nghiên cứu sắc thuế phù hợp. Theo đó, GS. Đặng Hùng Võ góp ý, Việt Nam có thể thu thuế dựa trên giá trị nhà, đất hoặc diện tích sở hữu, đảm bảo mục tiêu vừa chống đầu cơ bất động sản vừa đảm bảo an sinh xã hội.

Nhìn nhận ở góc độ lý thuyết, bà Cao Thị Thanh Hương - Bộ phận nghiên cứu Savills TP. Hồ Chí Minh cho rằng, chính sách thuế bất động sản sẽ giúp gia tăng nguồn thu ngân sách để tái đầu tư và an sinh xã hội; kiểm soát nguồn tài nguyên quốc gia thông qua việc gia tăng nghĩa vụ tài chính với các hộ thu nhập cao đang sử dụng nhiều tài nguyên (nhà - đất).

Chuyên gia này đưa ra khuyến nghị, việc xác định mức thuế hợp lý cũng là một bài toán cần giải quyết để vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, vừa không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành bất động sản, vốn có mối liên kết chặt chẽ với nhiều ngành kinh tế khác./.

Văn Tuấn