Cải cách mạnh mẽ cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập để ngăn ngừa tham nhũng

Tập trung sửa đổi các quy định trọng yếu về phòng ngừa và kiểm soát tài sản, thu nhập

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh sự cần thiết sửa đổi Luật PCTN nhằm hoàn thiện chính sách, khắc phục bất cập sau hơn 5 năm thi hành. Dự thảo tập trung vào bốn nhóm nội dung chính: Hoàn thiện cơ chế phòng ngừa tham nhũng - bao gồm đánh giá công tác PCTN, tổ chức cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập (TSTN), quy định về kê khai và xác minh TSTN; Nâng cao hiệu quả phát hiện tham nhũng - làm rõ thẩm quyền thanh tra, tiếp nhận và xử lý phản ánh, tố cáo; Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số - xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát TSTN; Bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, thống nhất kỹ thuật lập pháp và tính khả thi khi thực thi.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành Phiên họp

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 16/96 điều của Luật PCTN năm 2018, làm rõ thẩm quyền và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, đồng thời bảo đảm phù hợp với Quyết định 56-QĐ/TW (2022) của Bộ Chính trị và Quy định 296-QĐ/TW (2025) của Ban Chấp hành Trung ương.

Đáng chú ý, dự thảo nâng giá trị tài sản phải kê khai từ 50 lên 150 triệu đồng, và mức biến động tài sản cần kê khai bổ sung từ 300 triệu lên 1 tỷ đồng, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay.

Nêu quan điểm thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng với các lý do như được nêu tại Tờ trình của Chính phủ. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến. Đồng thời cho rằng việc hoàn thiện quy định về kiểm soát TSTN là bước quan trọng để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, khắc phục hạn chế trong thu hồi tài sản tham nhũng, tăng cường trách nhiệm giải trình và kiểm soát quyền lực.

UBPLTP đề nghị đưa việc kê khai, kiểm soát kê khai TSTN vào tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên và người đứng đầu, theo Kết luận số 105-KL/TW, nhằm gắn trách nhiệm cá nhân với công tác PCTN trong từng cơ quan, đơn vị.

Bổ sung quy định về cơ quan kiểm soát TSTN của Đảng và Quốc hội

Dự thảo Luật quy định Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên là cơ quan kiểm soát TSTN của đảng viên thuộc diện cấp ủy cùng cấp quản lý, phù hợp với quy định của Đảng. Một số ý kiến đề nghị chỉ nên quy định nguyên tắc chung, không chi tiết hóa thẩm quyền của các cơ quan Đảng trong luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật.

Đối với Quốc hội, dự thảo giao Văn phòng Quốc hội kiểm soát TSTN của người thuộc thẩm quyền quản lý. Tuy nhiên, UBPLTP đề nghị rà soát, bổ sung để quy định bao quát cả công chức tại các Ủy ban của Quốc hội - những người hiện không trực thuộc Văn phòng Quốc hội.

Về đối tượng kê khai, dự thảo mở rộng từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nước sang doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc cổ phần có quyền biểu quyết. UBPLTP đồng tình với hướng mở này, coi đây là bước tiến trong minh bạch hóa hoạt động doanh nghiệp nhà nước, song đề nghị hướng dẫn rõ đối với người nước ngoài tham gia quản lý doanh nghiệp.

Đối với khu vực tư nhân, dự thảo bỏ cụm từ “khuyến khích” trong yêu cầu ban hành quy tắc đạo đức nghề nghiệp - tức chuyển từ khuyến khích sang bắt buộc. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị đánh giá kỹ tác động, tránh tạo thêm thủ tục và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, bảo đảm phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế tư nhân của Đảng.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khẳng định dự án Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, đảm bảo tính hợp hiến, thống nhất trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, bảo đảm sự đồng bộ giữa dự án Luật này với các luật liên quan trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 sắp tới.

Huy Tùng