Cái chết lột trần sự thật về khóa học tẩy não ở Trung Quốc

Shanghai Daily đưa tin cái chết đột ngột của Wei Meng, nữ doanh nhân trẻ và là mẹ hai con, hồi đầu tháng 8 đã gây rúng động dư luận, khiến sự chú ý đổ dồn vào Legacy, công ty tư vấn điều hành khóa học trên.

Công ty có chi nhánh tại Hong Kong, Bắc Kinh và Thâm Quyến bị cáo buộc điều hành khóa học đa cấp mang tên "Đề án kim tự tháp tinh thần" (mental pyramid scheme).

Các khóa đào tạo quản lý của Legacy, tương tự như các khóa khai thác "tiềm năng con người" Erhard Seminars Training và Lifespring ở Mỹ, được cho là sử dụng các chiến thuật tấn công và phá vỡ sự phòng thủ tâm lý của học viên, sau đó tìm cách "xây dựng lại một nhân cách tốt hơn".

Theo Sina Finance, Wei có thể đã phải đối mặt với sự chỉ trích gay gắt từ một số học viên khác trong khóa học về những vấn đề như "làm việc quá sức" và "bỏ bê con cái".

Wei Meng tử vong trong thời gian tham gia khóa học phát triển bản thân. Ảnh: Twitter.

Về phần mình, Legacy đã đưa ra một thông báo trên tài khoản WeChat, thừa nhận cái chết của Wei, cảm ơn các bác sĩ tại bệnh viện Triều Dương, Bắc Kinh đã điều trị khẩn cấp cho cô và bày tỏ sự cảm kích đối với những người đã hỗ trợ gia đình cô.

Cơ quan giám sát thị trường của Trung Quốc đang điều tra Legacy có trụ sở tại Hong Kong, các chi nhánh của công ty này ở Bắc Kinh và Thâm Quyến đã tạm thời bị đóng cửa, Southern Metropolis Daily đưa tin.

Khóa học tẩy não

Shang Xiaoxin (28 tuổi), làm việc cho một công ty Internet và là người dùng Zhihu (một nền tảng Q&A kiểu Quora ở Trung Quốc), nói với Shanghai Daily rằng anh từng tham dự một hội thảo do Legacy Shenzhen điều hành để "khám phá bản thân" sau khi được đồng nghiệp giới thiệu.

"Các học viên trong lớp của tôi bao gồm doanh nhân, nhân viên bán hàng, nhân viên bảo hiểm và giám đốc điều hành kinh doanh. Những người gặp vấn đề với khóa học hầu hết bỏ cuộc, trong khi phần lớn những người đã hoàn thành khóa học tin rằng nó có hiệu quả. Một số người có vẻ tốt hơn sau khóa học, thoải mái hơn với bản thân và tự tin hơn", anh nói.

Tuy nhiên, Shang không phải một trong số những người đạt được kết quả tốt, anh bỏ giữa chừng vì tin rằng các học viên đang bị tẩy não. Những người tỏ ra rất "trung thành" với nhà điều hành sẽ được khen thưởng bằng cách bổ nhiệm làm trưởng nhóm, hoặc thậm chí trở thành nhân viên Legacy.

Trên bài đăng tại Zhihu của mình, Shang đã trình bày chi tiết trải nghiệm của mình ở các hội thảo.

Toàn bộ khóa học có thể được chia thành 4 giai đoạn. Anh đã hoàn thành giai đoạn đầu tiên và ghi danh vào giai đoạn thứ hai, được gọi là Powerleap - giai đoạn mà Wei Meng đã chết khi tham gia.

Hình ảnh trong một lớp học phát triển bản thân ở Trung Quốc. Ảnh: min.news.

Ban đầu, các lớp học rất truyền cảm hứng. Các học viên được yêu cầu không phàn nàn về các vấn đề mà thay vào đó là xem xét hành vi của chính họ có thể gây ra vấn đề như thế nào. Nó đã thuyết phục được anh ghi danh vào giai đoạn thứ hai, nhưng đó cũng là lúc Shang thấy khóa học trở nên kỳ lạ.

Vào ngày thứ 3 của giai đoạn 2, các học viên được yêu cầu phản ánh về những lời hứa mà họ đã không giữ được với gia đình, bạn bè và bản thân.

"Toàn bộ quá trình này nhằm mục đích bảo bạn hãy từ chối chính mình", Shang nói.

Shang cho biết anh đã trải qua những cảm giác mà chắc chắn khiến Wei rơi vào tuyệt vọng. Các học viên được khuyến khích "tấn công" lẫn nhau bằng những thứ như sự hèn nhát và ích kỷ.

Vào ngày thứ 5, cũng là buổi cuối của lớp học, người lãnh đạo hội thảo đã trích dẫn câu chuyện ngụ ngôn của Hawaii từ "Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide", một cuốn sách của hai nhà báo Mỹ là Nicholas Kristof và Sheryl WuDunn.

Chuyện kể về một cậu bé trên bãi biển, nhặt sao biển và ném từng con trở lại đại dương để cứu chúng. Một người đàn ông gần đó bối rối nói với cậu bé rằng có quá nhiều sao biển và rằng cậu sẽ không bao giờ tạo ra được sự khác biệt.

Cậu bé trả lời: "Điều đó chắc chắn đã tạo ra khác biệt rồi".

Sau đó, các học viên được yêu cầu "cứu sống nhiều sao biển hơn" bằng cách giới thiệu những người khác tham gia các khóa học, Shang nói. Đó là cách tổ chức phát triển.

"Lúc đó, bạn gái không muốn tôi tham gia hội thảo nữa nên tôi đã xin nghỉ. Sau đó, tôi đọc một số cuốn sách về chủ đề này và bắt đầu nghi ngờ có một cái bẫy. Các lớp học khiến tôi không thể suy nghĩ độc lập. Tôi thực sự khuyên mọi người nên tránh xa chúng".

Chấn thương tâm lý

Li Yaling, một nhà văn và người viết kịch bản, cho biết cô đã thực hiện một cuộc điều tra bí mật về một nhà điều hành khóa học phát triển cá nhân tương tự vào năm 2007 khi cô còn là một nhà báo.

Trong bài báo mà cô viết, Li tuyên bố rằng 99,9% những người đã tham gia các lớp học "trò chơi trải nghiệm tinh thần" như vậy bị chấn thương tâm lý ở các mức độ khác nhau.

Trò chơi tinh thần trong các khóa học khiến người tham gia có thể bị chấn thương tâm lý ở mức độ khác nhau. Ảnh: Shine.

"Đây là một nhóm chuyên gia nắm vững các kỹ năng tấn công tinh thần và hợp tác với các thành viên trong gia đình, bạn bè và các học viên khác để áp bức bạn.

Họ sẽ tìm ra 'những sai sót' trong hoàn cảnh gia đình, trải nghiệm thời thơ ấu, cách thức kinh doanh và tình yêu, cuộc sống để tấn công chính xác học viên. Bạn mất ngủ và chịu đựng nỗi đau bị chỉ trích bởi những điều khó chịu trong cuộc sống của mình".

Li cho biết He Youcheng, một người đến từ tỉnh Phúc Kiến, đã tự tử sau khi tham gia khóa học ở thành phố Thành Đô vào năm 2005. Vợ anh là Chen Zhuying nói với báo chí rằng chồng đã từng gọi cho cô và kể lớp học thật kỳ lạ và anh ấy sắp phát điên.

Năm 2013, một doanh nhân họ Huang đã chết đuối sau khi bị học viên cùng lớp giữ dưới nước như một phần của quá trình "tái tạo" bản thân.

Chính phủ Trung Quốc cũng đang để mắt đến lĩnh vực đào tạo phát triển bản thân dạng này.

Năm 2018, cảnh sát Thâm Quyến đã giam giữ 85 người từ một công ty tự xưng là Viện Kinh doanh Apex. Đây là trường hợp đầu tiên liên quan đến các bài huấn luyện bất hợp pháp hoặc có hại, hoạt động dưới chiêu bài "kỹ năng huấn luyện".

Yan Zhengwei, chuyên gia phân tích tâm lý cấp cao cho biết, các giám đốc điều hành doanh nghiệp thường phải chịu áp lực lớn và cần cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Một số người trong số họ mù quáng trước tác động của hội thảo thực hành kiểm soát tâm trí.

"Họ là những người thành đạt, sợ thất bại. Một số muốn thăng tiến bằng những bước đột phá trong sự nghiệp vào một thời gian ngắn. Họ không hiểu rằng sự phát triển thực sự đòi hỏi thời gian và các bước tiến cụ thể. Việc nhận một 'cuộc tấn công tinh thần' có thể gây ra thiệt hại lớn cho những người này", Yan nói.

Thoát khỏi vũng lầy

Shanghai Morning Post đã phỏng vấn một giáo viên cũ của một lò đào tạo phát triển bản thân, người có biệt danh Uncle Qiao. Anh được một người bạn giới thiệu về khóa học có tên là "Kỹ năng huấn luyện" cách đây khoảng 8 năm.

Qiao đã dành gần nửa năm cho khóa học và nghĩ rằng nó rất truyền cảm hứng nên quyết định trở thành một người hướng dẫn vì muốn chia sẻ kinh nghiệm với những người khác. Nhưng sau đó các vấn đề bắt đầu xuất hiện.

Nhiều người sập bẫy rồi mắc kẹt trong các khóa học phát triển bản thân. Ảnh: HelloRF.

Qiao nói rằng anh nhận thấy các lớp học có ảnh hưởng xấu như thế nào đến các mối quan hệ nam nữ, thường dẫn đến ly hôn. Có lần, một phụ nữ đến từ vùng đông bắc Trung Quốc tố chồng của cô ngoại tình với học viên khác và kết hôn với cô ta sau khi khóa học hoàn thành.

Hơn nữa, nhiều học viên nhận thấy sự nhạy bén trong kinh doanh của họ không được cải thiện sau khóa học và mối quan hệ cá nhân của họ trở nên tồi tệ.

"Một phần bài học là chỉ ra khuyết điểm của một người theo cách tích cực. Trong môi trường đó, thật dễ để cảm thấy bạn có thể tấn công bất cứ ai chọc tức mình", Qiao nói.

Về sau, Qiao đã tham gia vào các tổ chức để cố gắng cứu các học viên khỏi những hội thảo kiểm soát tâm trí.

Trong một diễn đàn cộng đồng trên Baidu Tieba, nhóm có tên "Anti-Coaching-Skill" thu hút các cựu học viên, thành viên gia đình và bạn bè của họ.

Các bài đăng thảo luận cho thấy các công ty như Legacy tồn tại ở các thành phố trên khắp Trung Quốc. Nhóm trên chia sẻ thông tin về các tổ chức này với công chúng, nhằm mục đích ngăn chặn mọi người sập bẫy.

Đinh Phạm