Cải thiện đời sống đồng bào thiểu số Thái Nguyên nhờ hạ tầng

Trong nhiều năm trước, tại không ít xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số của Thái Nguyên, giao thông cách trở, thiếu nước sinh hoạt, trường lớp xuống cấp, trạm y tế tạm bợ từng là những rào cản lớn đối với phát triển. Tuy nhiên, nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước thông qua các chương trình mục tiêu, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, diện mạo nhiều xóm bản đã có những đổi thay căn bản.

Đến nay, toàn tỉnh có 100% xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có đường ô tô đến trung tâm; 99,79% số xóm được cứng hóa đường giao thông; 100% xóm có điện lưới quốc gia; trên 95% số hộ được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 100% xã có trường học kiên cố, nhà công vụ cho giáo viên, nhà ở cho học sinh ở những nơi cần thiết và trạm y tế đạt chuẩn.

Con đường nông thôn mới từ trung tâm xã Văn Lăng vào Bản Tèn được bê tông hóa.

Con đường bê tông dài hàng chục km, rộng 3m, uốn lượn qua núi đồi vừa được hoàn thiện tại Bản Tèn, thôn có hơn 150 hộ đồng bào dân tộc Mông thuộc xã Văn Lăng, là minh chứng cho nỗ lực rút ngắn khoảng cách địa lý, kết nối vùng sâu với trung tâm phát triển. Khi đường sá được mở thông, việc đi lại, vận chuyển nông sản, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục của người dân thuận lợi hơn rất nhiều.

Cùng với giao thông, hệ thống cấp nước sinh hoạt tiếp tục được chú trọng. Đến đầu năm 2024, trên 96% hộ dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Riêng năm 2023, tỉnh hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho hơn 5.820 hộ dân. Những điều kiện tưởng chừng giản đơn ấy lại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc cải thiện chất lượng sống và giảm bớt khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày.

Nguồn lực lớn cho hạ tầng gắn với giảm nghèo

Trong những năm qua, với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền cùng nỗ lực vươn lên của người dân, công tác giảm nghèo ở Thái Nguyên đạt nhiều kết quả tích cực. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều toàn tỉnh còn 5,46%, giảm 4,83% so với đầu năm 2022. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm còn 11,20%, giảm 8,67%. Tại các địa bàn đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 42,44%, giảm 11%. Những con số này phản ánh rõ hiệu quả của việc đầu tư hạ tầng gắn với hỗ trợ sinh kế.

Thực hiện Tiểu dự án 1 về hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế xã hội thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Thái Nguyên có hai địa bàn thuộc diện hưởng lợi là Ngân Sơn và Pắc Nặm.

Hạ tầng là chìa khóa cải thiện đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ở Thái Nguyên.

Giai đoạn 2021–2025, tổng nguồn vốn phân bổ cho Tiểu dự án là 441 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương hỗ trợ 428 tỷ đồng, ngân sách địa phương đối ứng 12,8 tỷ đồng. Tính đến ngày 30/6/2025, tổng vốn đã giải ngân đạt 387 tỷ đồng, tương đương 87,84% kế hoạch.

Từ nguồn lực này, tỉnh đã triển khai 55 công trình hạ tầng, gồm 33 công trình giao thông, 12 công trình giáo dục đạt chuẩn quốc gia, 3 nhà văn hóa, 5 công trình thủy lợi và 2 công trình y tế đạt chuẩn; đồng thời thực hiện duy tu, bảo dưỡng 58 công trình khác. Tổng số hộ dân được hưởng lợi là 13.387 hộ, trong đó có hơn 8.300 hộ nghèo và khoảng 3.000 hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Riêng năm 2025, tỉnh dự kiến tiếp tục hỗ trợ đầu tư 23 công trình, chủ yếu là các dự án chuyển tiếp.

Hạ tầng về đến cơ sở, đời sống từng bước đổi thay

Đến nay, 100% xã nghèo đã được đầu tư hạ tầng phục vụ dân sinh và sản xuất, tập trung vào giao thông, trường học, y tế và thủy lợi. Các công trình này tạo điều kiện để người dân mở rộng sản xuất, lưu thông hàng hóa, tiếp cận dịch vụ xã hội tốt hơn, qua đó nâng cao thu nhập và thoát nghèo bền vững.

Nhiều công trình kết cấu hạ tầng, đời sống nhân dân từng bước được nâng cao.

Dù đạt nhiều kết quả quan trọng, việc triển khai chương trình vẫn gặp một số khó khăn. Hướng dẫn từ Trung ương còn chậm và thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân nguồn vốn sự nghiệp. Công tác giải phóng mặt bằng ở một số địa bàn miền núi gặp nhiều vướng mắc, việc vận chuyển vật liệu thi công mất nhiều thời gian, một số dự án liên quan đến đất rừng phải điều chỉnh phương án.

Bước vào giai đoạn 2026–2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu tiếp tục đầu tư đồng bộ hạ tầng trọng yếu tại 100% xã nghèo, tập trung vào giao thông, cầu, thủy lợi, cơ sở y tế, điện và trường học. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần tăng tính linh hoạt trong cơ chế đầu tư, rút gọn thủ tục đối với dự án vùng sâu, vùng có yếu tố rủi ro địa chất; xây dựng cơ chế đặc thù cho các xã nghèo, đặc biệt khó khăn; minh bạch hóa cơ cấu vốn và phát huy sự tham gia của người dân thông qua công khai kinh phí, thảo luận cộng đồng; đồng thời đẩy mạnh truyền thông chính sách nhằm thay đổi tư duy, khơi dậy ý chí tự lực thoát nghèo.

PV