Cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển

Doanh nghiệp tư nhân đang rất kỳ vọng vào những quyết sách lớn từ Đảng và Nhà nước nhằm phát triển mạnh mẽ hơn. Ảnh minh họa

PV: Trong bài viết, Tổng Bí thư đánh giá “Khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội”. Ông nhìn nhận như thế nào về sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân?

TS. Tô Hoài Nam: Có thể thấy rằng, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong phát triển kinh tế của Việt Nam, thể hiện con số ấn tượng chiếm 51% GDP, đây là tỷ trọng lớn nhất. Theo quan điểm của Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam: “Kinh tế tư nhân trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế và ngày càng thể hiện là động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, như đánh giá trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Tuy nhiên, phần lớn đóng góp này đến từ các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, trong khi các doanh nghiệp có quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh quốc tế thì vẫn còn hạn chế.

Khu vực kinh tế tư nhân đại bộ phận là doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa và doanh nghiệp siêu nhỏ. Khu vực này chiếm hơn 80% tổng số lao động trên cả nước, giải quyết được rất lớn việc làm, gánh vác cho xã hội, điều này một lần nữa chứng minh rằng kinh tế tư nhân là nguồn tạo việc làm chính cho nền kinh tế. Tuy nhiên, chất lượng lao động trong khu vực này chưa được cao, lương còn rất thấp so với lao động trong các khu vực khác. Điều đó cũng dễ hiểu, đa phần công việc lao động giản đơn, thiếu kỹ năng chuyên sâu.

Bên cạnh đó, khu vực tư nhân chiếm tỷ trọng 30% ngân sách nhà nước, đóng góp 1/3 nguồn thu ngân sách. Ngoài ra, còn đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội, chứng minh cho một quan điểm nữa, đó là tính chủ động của kinh tế tư nhân trong đầu tư cho sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân hiện nay khả năng tiếp cận vốn còn rất khó khăn.

Để vượt qua khó khăn, góp phần quan trọng phát triển kinh tế tăng trưởng 2 con số sau năm 2025, phải giải quyết được các thách thức. Trước hết, khu vực này tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chiếm rất lớn, vì quy mô nhỏ nên thiếu vốn, đặc biệt công nghệ lạc hậu, khả năng quản trị chưa tốt, nên dễ bị tổn thương bởi các biến động. Cùng với đó, kinh tế tư nhân khả năng tiếp cận vốn tín chấp thấp, chi phí kinh doanh tương đối cao, ảnh hưởng đến tốc độ, khả năng phát triển…

PV: Có ý kiến cho rằng, khu vực kinh tế tư nhân đang đóng vai trò song hành cùng các khu vực kinh tế khác để thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Ông đánh giá thế nào về ý kiến này?

TS. Tô Hoài Nam: Đây là một ý kiến hoàn toàn đúng, bởi vì khu vực này đang phối hợp với các khu vực kinh tế khác thúc đẩy kinh tế phát triển, ví như, thực hiện các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), nhiều doanh nghiệp tư nhân tham gia phối hợp nhiều dự án chủ công, giúp nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Đồng thời, phối hợp với các doanh nghiệp vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), kinh tế tư nhân mặc dù chưa đạt được mong muốn của các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ. Nhưng đến nay tỷ lệ ngày càng gia tăng tham gia vào chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp FDI, điều này giúp cho doanh nghiệp nội địa nâng cao vị thế, năng lực cạnh tranh và nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đã tham gia thị trường quốc tế với tỷ lệ nhiều hơn, đặc biệt là thị trường ngách.

Một điểm nữa cũng là đối trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo so với khu vực công đó là, hiện nay rất nhiều doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò tiên phong trong ứng dụng công nghệ, ví như Tập đoàn TH áp dụng rất hiệu quả công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Có thể nói, khả năng chuyển đổi của khu vực kinh tế tư nhân sang mô hình kinh tế số ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang nhanh hơn khu vực doanh nghiệp nhà nước.

PV: Đại diện cho Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, xin ông cho biết cộng đồng doanh nghiệp hiện đang mong mỏi điều gì?

TS. Tô Hoài Nam: Theo tôi, mỗi loại hình doanh nghiệp lại cần những điều kiện khác nhau do đặc thù công việc. Ví như đối với doanh nghiệp sản xuất thì mong mỏi được tiếp cận khả năng đất đai, mặt bằng để tổ chức sản xuất ổn định. Đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo thì muốn được tiếp cận vốn nhanh hơn để làm sao đủ nguồn lực thực hiện áp dụng hoạt động đổi mới sáng tạo. Nói chung nhất, doanh nghiệp cần môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, đơn giản hóa thủ tục hành hành chính, phải giảm được chi phí không chính thức.

Đặc biệt, các doanh nghiệp quy mô nhỏ yếu thế về tiếp cận vốn, vì vậy cần có nhiều quỹ đầu tư để doanh nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng, mong muốn các ngân hàng thương mại, các ngân hàng lớn tăng tỷ lệ cho vay tín chấp.

Đối với một số lĩnh vực như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh thì nên có những gói tín dụng ưu đãi, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ. Cùng với đó, cần có chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển thương mại điện tử…

PV: Để kinh tế tư nhân trở thành lực lượng chủ lực, đi đầu trong ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo, đạt mục tiêu đóng góp khoảng 70% GDP vào năm 2030 như mong muốn của Tổng Bí thư. Theo ông, cần những chính sách hỗ trợ, kiến tạo ra sao để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển đạt được mục tiêu trên?

TS. Tô Hoài Nam: Tôi cho rằng, để đạt được mục tiêu trên, chúng ta phải đồng bộ nhiều chính sách. Trong đó, cải cách thể chế môi trường kinh doanh, hoàn thiện khung pháp lý để đảm bảo pháp luật cho kinh doanh phải chắc chắn, dựa vào đó tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính. Đặt trong bối cảnh hiện nay, chúng ta đã tinh gọn bộ ngành ở trung ương, tới đây thực hiện việc hợp nhất, sắp xếp lại các địa phương, rõ ràng đây là môi trường rất thuận lợi để làm việc này.

Thứ hai, hỗ trợ chính sách tài chính tín dụng; thúc đẩy chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực; mở ra lực lượng để hỗ trợ đủ nguồn lực cho khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Còn những việc làm cụ thể thời gian tới, cho một số doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia vào các công trình trọng điểm quốc gia. Đối với các doanh nghiệp nước ngoài hoặc doanh nghiệp FDI hay tập đoàn lớn của Nhà nước tham gia được vào các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt, cao tốc, hàng không thì phải dành ít nhất 30% giá trị đơn hàng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, vì khu vực này chiếm 99% là tư nhân, phải đạt được mục tiêu đó.

Thứ ba, đối với chính sách tín dụng, Ngân hàng Nhà nước phải tăng cường cho khu vực kinh tế tư nhân vốn vay theo nguyên tắc tăng tỷ lệ tài sản tín chấp là tài sản hình thành trong tương lai.

Thứ tư, giảm trên thực tế 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính như thông điệp của Thủ tướng Chính phủ ngay từ đầu năm nay.

PV: Xin cảm ơn ông!

Đức Việt