Cạm bẫy lừa đảo 'khoác áo' AI

Khóc cười với robot AI

Chỉ cần lướt qua vài hội nhóm tài chính trên mạng xã hội hoặc gõ cụm từ “đầu tư chứng khoán bằng robot AI” trên công cụ tìm kiếm, nhà đầu tư sẽ bắt gặp hàng loạt lời mời gọi đầy hứa hẹn, cam kết mang lại lợi nhuận vượt trội.

Robot AI trở thành trào lưu trong mọi công việc và đời sống.

Là người chơi chứng khoán nhiều năm, chị N.T.N (29 tuổi, xã Hiệp Phước, TP Hồ Chí Minh) cũng từng may mắn kiếm được một khoản tiền kha khá nhờ khả năng “mua đáy, bán đỉnh”. Tuy nhiên, cơ hội làm giàu từ chứng khoán của chị N. bị chững lại do cuộc khủng hoảng thị trường chứng khoán hơn một năm trước. Trong thời gian thu mình, chờ thời, chị N. thường xuyên tham gia vào các hội nhóm đầu tư chứng khoán để tìm hiểu thị trường. Thời điểm nở rộ trend đầu tư chứng khoán bằng robot AI, chị N. đã hào hứng tham gia khóa đầu tư của chuyên gia, kiêm trưởng nhóm “đầu tư tài chính” Hùng Nguyễn, với nick name “Thiên nga trắng”.

Vị chuyên gia này định hướng cho chị N. thiết lập một tài khoản trí tuệ nhân tạo bằng robot AI giúp hỗ trợ tư vấn, “mua đúng đáy, bán đúng đỉnh” thu về lợi nhuận tối đa. Nghe rất có lý, chị N. đồng ý bỏ ra 10 triệu đồng mua một tài khoản robot AI và bắt đầu cuộc chơi đầu tư chứng khoán. Sau khi có tài khoản robot AI, chị N. được kết nạp vào sàn chứng khoán do chuyên gia Hùng Nguyễn liên kết. Thời gian đầu, robot AI của chị N. phát huy rất tốt khả năng dự báo và tiếp cận thông tin đa chiều, nhận diện xu hướng thị trường, cũng như đưa ra các khuyến nghị dựa trên dữ liệu thực tế. Điều này giúp chị N. “bắt đúng đáy và bán đúng đỉnh”.

Kiếm được một khoản tiền nhờ robot AI, chị N. rất hào hứng, đầy tự tin để lao vào cuộc chơi lớn hơn với chứng khoán. Chị mở rộng phạm vi đầu tư, tham gia cùng lúc 3 sàn chứng khoán quốc tế, tất cả đều do chuyên gia Hùng Nguyễn giới thiệu và thiết lập lộ trình đầu tư.

Chuyên gia này đã đưa chị N. trở thành hình mẫu trong đầu tư chứng khoán bằng robot AI trên các hội nhóm của mình và nhân cơ hội quảng cáo, rao bán tài khoản robot AI. “Các nhóm tôi tham gia có đến hàng ngàn thành viên, hầu như ai cũng có tài khoản robot AI để chơi chứng khoán. Mỗi tài khoản giao động từ 5 -7 triệu đồng”, chị N. cho biết.

Trước trào lưu đu trend cùng robot AI, chị T.V.M (42 tuổi, ngụ phường Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh), dù là một tín đồ ngoại đạo với chứng khoán nhưng nghe theo lời mời gọi của chúng bạn đã mua một tài khoản robot AI có giá 6 triệu đồng. “Tôi gần như chẳng hiểu gì về chứng khoán nhưng nghe bạn nói chỉ cần có tài khoản robot AI thì sẽ làm được tất cả mọi thứ. Robot AI sẽ thay con người phân tích dòng tiền dựa trên thuật toán độc quyền và dữ liệu từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cùng các công ty chứng khoán lớn, đồng thời chọn cho chủ nhân thời điểm thích hợp nhất để đầu tư. Nhiệm vụ của mình chỉ việc xuống tiền mua vào và nhận tiền bán ra”, chị M. hào hứng kể về khoảng thời gian đầu tiên chơi trò chứng khoán với robot AI.

Cũng như những người chơi khác, ban đầu, chị M. thắng liên tục, lợi nhuận lên tới 30 - 50% chỉ trong vòng một tuần. Thấy việc kiếm tiền dễ ăn, chị M. đã rủ thêm chồng và em gái cùng tham gia. Cả nhà chị M. sở hữu 5 tài khoản robot AI, cùng đầu tư trên sàn chứng khoán có liên kết với các hội nhóm đầu tư tài chính.

Đến thời điểm “cất vó”, đồng loạt những tài khoản robot AI của gia đình chị M. bỗng nhưng hết thông minh và trở nên khờ khạo, ngốc nghếch khi liên tục dự đoán sai thời điểm “đu đỉnh” chứng khoán.

Gia đình chị M. như ngồi trên đống lửa khi khoản tiền bỏ ra nhờ robot AI chơi chứng khoán vẫn chưa lấy lại được. “Thời gian đầu đúng là rất thuận lợi, chúng tôi thắng lớn và đặt hết niềm tin vào robot AI sẽ giúp mình kiếm tiền nhanh chóng. Nhưng chỉ được vài lần đu đỉnh, sau đó là chạm đáy và không có khả năng dự báo. Những lời tiên tri mà robot AI đưa ra luôn chệnh hướng, có những phiên bị sai sót rất ngớ ngẩn”, chị M. tỏ thái độ thất vọng về bảo bối robot AI của mình.

Sau khi bị dính cú lừa từ robot AI, chị N. đã phải tự mình theo dõi chứng khoán mỗi ngày để mong bán được cổ phiếu.

Trường hợp của chị N. cũng tương tự. Chị N. kể: “Tài khoản robot AI của tôi được đánh giá là VIP nhưng nay thì trở chứng, mọi dự đoán đều sai bét, nhiều phiên tôi tự mình dự báo còn chính xác hơn. Chúng tôi đưa tình cảnh này ra hỏi chuyên gia, cũng là người bán tài khoản robot AI thì chuyên gia khuyên phải bình tĩnh, kiên trì, phải tiếp tục đầu tư lớn hơn nữa để hốt cú chót, tức là thu về vốn đã bỏ ra. Theo chỉ dẫn của chuyên gia “Thiên nga trắng”, cùng sự tư vấn của robot AI, tôi đã bỏ ra toàn bộ số tiền mình đang có để bắt đáy và chờ đợi lập đỉnh. Cho đến giờ, đỉnh chưa thấy mà đáy thì đã xuống thêm vài đáy nữa”.

Sau khi kiệt quệ tài chính, những nhà đầu tư như chị N., chị M. mới sửng sốt nhận ra, mình đã tham gia vào trò chơi robot AI do con người điều khiển và dẫn dắt. Chị M. thảng thốt: “Tôi có chia sẻ câu chuyện của mình với chuyên gia công nghệ thông tin và muốn tìm hiểu về robot AI mà mình đang sử dụng để đầu tư chứng khoán. Nghe xong, họ kiểm tra tài khoản robot AI cũng như những sàn chứng khoán đã đầu tư thì phát hiện tất cả là ảo”.

Theo đó, nhóm lừa đảo sử dụng robot AI thông minh điều khiển toàn bộ chỉ số hiển thị trên các sàn đầu tư, chúng toàn quyền kiểm soát và điều chỉnh theo kịch bản có sẵn. Khi tham gia, nhà đầu tư thường được tạo cảm giác thắng một khoản nhỏ ban đầu, rồi bị dụ dỗ nạp thêm tiền với kỳ vọng lợi nhuận cao hơn. Sau khi số vốn đủ lớn, đối tượng sẽ tìm cách chiếm đoạt toàn bộ bằng những cú chạm đáy, đóng băng cho đến khóa toàn bộ tài khoản, đánh sập sàn.

Thủ đoạn lừa đảo mới

Thời đại của AI, mọi thứ đều có thể trở thành như thật. Nếu không tỉnh táo và sáng suốt, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của công cụ AI với những trò lừa không ai có thể lường trước được. Ngày 22/9, Tòa án Nhân dân TP Hồ Chí Minh (cơ sở 1, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu) mở phiên tòa xét xử sơ thẩm bị cáo Nguyễn Hữu Minh (sinh năm 1998) về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Nguyễn Hữu Minh sử dụng AI “vẽ” dự án giả để lừa đảo.

Theo cáo trạng, do cần tiền tiêu xài và đầu tư tiền ảo, Minh đã bịa đặt thông tin gian dối đang đầu tư dự án phần mềm trí tuệ nhân tạo “SD AI” và mời cậu ruột là ông N.D.C (sinh năm 1976) tham gia cho mượn tiền đầu tư, sẽ có lợi nhuận rất lớn. Để củng cố niềm tin, Minh tạo ra nhiều tài khoản ảo và lập nhóm cùng với ông C. để nhắn tin, nói về quá trình đầu tư phát triển dự án, cam kết sẽ hoàn trả các khoản đầu tư của ông C. vào dự án “SD AI” đúng thời hạn.

Do vậy, ông C. đã nhiều lần chuyển khoản cho Minh số tiền hơn 5 tỉ đồng qua nhiều tài khoản khác nhau. Số tiền được đối tượng đầu tư tiền ảo và tiêu xài cá nhân. Tại phiên tòa, bị cáo Minh thừa nhận các hành vi theo cáo trạng đã truy tố và cho biết, trước đó có tham gia đầu tư tài chính và một công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, việc đầu tư đã thua lỗ dẫn đến vay mượn tiền từ cậu ruột, nhưng vẫn tiếp tục thua lỗ.

Hội đồng xét xử nhận định, hành vi của bị cáo Minh là thủ đoạn của loại tội phạm mới trên không gian mạng, với nhiều thanh niên không chịu lao động mà dùng thủ đoạn lợi dụng sự phát triển của công nghệ, sự hỗ trợ của không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bị cáo nhận thức rõ hành vi của mình là vi phạm pháp luật nhưng vẫn cố ý thực hiện ngay cả đối với người thân trong gia đình, nên cần có mức án thích đáng để răn đe. Qua đó, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Nguyễn Hữu Minh 13 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Ông Võ Đỗ Thắng.

Vụ án của Nguyễn Hữu Minh được chủ tọa phiên tòa xác định là thủ đoạn lừa đảo mới, nạn nhân bị lừa phần lớn do chưa cập nhật kịp thời các kỹ năng nhận diện lừa đảo bằng công nghệ cao. Mặt khác, vấn đề xác định thật - giả của AI hiện nay cũng là một thử thách đối với rất nhiều người. Trao đổi với phóng viên, chuyên gia an ninh mạng Võ Đỗ Thắng, phụ trách mảng AI chống lừa đảo (Trung tâm An ninh mạng Athena TP Hồ Chí Minh) chia sẻ, các nhà đầu tư không phân biệt rõ giữa các ứng dụng hợp pháp và những cạm bẫy lừa đảo “khoác áo” AI nên đã sập bẫy lừa đảo.

Theo ông Thắng, hiện nay, nhiều công ty chứng khoán đã ứng dụng AI để hỗ trợ tư vấn đầu tư như, trả lời nhanh các câu hỏi từ vĩ mô đến vi mô, tóm tắt báo cáo phân tích dài hàng trăm trang chỉ trong vài phút. Mục tiêu của những ứng dụng này là nâng cao chất lượng dịch vụ, nhưng không phải bán các robot AI cam kết lợi nhuận.

Việc bán tài khoản robot AI đầu tư chứng khoán, tài chính hay bất cứ một ngành nghề nào đều có thể là chiêu trò để tạo vỏ bọc thuyết phục hơn trong việc chiếm đoạt tài sản của nạn nhân. Nếu thật sự có thể mua đúng đáy, bán đúng đỉnh và chắc chắn sinh lời cao thì họ đã dùng vốn của mình để đầu tư, thay vì bán hệ thống “bảo bối robot AI” chỉ vài triệu đồng.

“Kẻ lừa đảo thường đánh trúng tâm lý những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, mong kiếm tiền dễ dàng và đặt niềm tin mù quáng vào các “thuật toán AI toàn năng”. Họ lợi dụng sự hào hứng của công chúng với các công cụ AI hợp pháp để quảng bá cho sản phẩm lừa đảo AI giả, từ đó xây dựng các kịch bản lừa đảo hoàn hảo và thông minh như AI”, chuyên gia Võ Đỗ Thắng nhận định.

Cùng quan điểm trên, chuyên gia công nghệ Lê Thành Kiên (Trung tâm ứng dụng công nghệ cao TP Hồ Chí Minh) cho rằng, robot AI như một hộp đen, quá trình xử lý bên trong không phải lúc nào con người cũng hiểu rõ. Thực tế, những robot AI chứng khoán chỉ là bảng tín hiệu thủ công hoặc phần mềm đơn giản, được khoác lớp vỏ công nghệ để tạo cảm giác uy tín.

Về bản chất, AI học hỏi từ dữ liệu quá khứ và dựa trên các mô hình xác suất. Điều đó khiến nó gần như bất lực trước những sự kiện bất ngờ, chưa từng có tiền lệ, như đại dịch, biến động địa chính trị hay chiến tranh. Trong những kịch bản như vậy, robot AI có thể dễ dàng đưa ra quyết định sai lầm. Chính vì thế, cuộc chơi với AI trong đầu tư tài chính, chứng khoán có thể trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết đối với những nhà đầu tư không nhận thức đầy đủ về những giới hạn cố hữu của công nghệ này.

Ngọc Hoa