Cấm ô tô trên 16 chỗ hoạt động giờ cao điểm tại khu phố cổ: Hiệu quả nhưng cần giải pháp bền vững hơn

Trước thực trạng này, từ ngày 1-3-2025, Thành phố Hà Nội đã triển khai thí điểm cấm xe khách trên 16 chỗ đón, trả khách tại một số tuyến phố cổ. Theo Sở Xây dựng, việc thí điểm bước đầu đem lại kết quả tích cực, đồng thời đề nghị tiếp tục nghiên cứu để mở rộng phạm vi cấm cho phù hợp với điều kiện thực tế.

Lực lượng chức năng kiểm tra phương tiện đón trả khách trong phố cổ.

Những chuyển biến tích cực...

Khu phố cổ Hà Nội mang đậm dấu ấn lịch sử với hàng loạt tuyến phố nhỏ hẹp, nhà ống san sát và hoạt động thương mại, du lịch nhộn nhịp. Du lịch phát triển kèm theo đó là dịch vụ lưu trú tại khu vực này đã tạo ra áp lực lớn cho hệ thống giao thông được thiết kế xây dựng đã lâu. Những tuyến phố như Hàng Bạc, Hàng Bồ, Hàng Gai, Hàng Bông... thường rơi vào trạng thái ùn ứ, nhất là khi có xe khách cỡ lớn dừng, đỗ đón trả khách.

Để bảo đảm an toàn giao thông, Thành phố đã lắp đặt biển cấm xe khách trên 16 chỗ (trừ xe buýt và xe đưa đón học sinh) tại nhiều trục cửa ngõ vào khu phố cổ, kèm theo khung giờ quản lý cho buổi sáng và buổi chiều. Từ ngày 1-3-2025, việc cấm xe khách trên 16 chỗ hoạt động tại nhiều tuyến phố cổ đã góp phần cải thiện đáng kể nhịp lưu thông và nhận được phản hồi tích cực từ người dân.

Theo Sở Xây dựng, cả người dân lẫn du khách đều đồng tình và chấp hành tốt, nhờ đó giao thông trong khu vực phố cổ và quanh hồ Hoàn Kiếm thông thoáng hơn, giảm rõ rệt các điểm xung đột, ùn tắc vào giờ cao điểm. Hiệu quả mang lại không chỉ ở giao thông mà còn ở việc hình thành không gian đô thị văn minh, thân thiện cho du khách.

Từ kết quả này, Sở Xây dựng đề xuất tiếp tục biện pháp hạn chế ô tô trên 16 chỗ hoạt động trong giờ cao điểm tại các tuyến phố thí điểm, đồng thời kiến nghị giao liên ngành cùng UBND phường Hoàn Kiếm, Cửa Nam nghiên cứu mở rộng phạm vi cấm một cách hợp lý với đặc thù cụ thể.

Kết quả thu được rất rõ, nhưng trên thực tế sau “giờ cấm”, các phương tiện vẫn chen chúc, dừng đỗ sai quy định để đón trả khách, gây ảnh hưởng tới cuộc sống người dân.

Bà Nguyễn Bích Hợp (51 tuổi, cư dân phố Hàng Bạc) cho biết, trong giờ cao điểm, xe khách 16 chỗ cùng với xích lô dừng đón, trả khách tùy tiện, đôi khi “xếp hàng” cùng lúc ở cả hai phía lưu thông trên phố khiến người đi lại gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, vỉa hè bị tận dụng làm nơi để xe, giữ xe, khiến khách du lịch phải đi bộ xuống lòng đường, làm tăng nguy cơ tai nạn.

Trực tiếp trải nghiệm, du khách Trương Nguyệt Minh (đến từ thành phố Hồ Chí Minh) cũng phản ánh tình trạng tương tự, nhất là tại các tuyến phố chật chội lại bị quá tải phương tiện vào giờ cao điểm.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý

Theo thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông (Công an thành phố Hà Nội), chỉ từ ngày 15-11 đến 5-12, lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý 1.086 trường hợp vi phạm liên quan đến xe kinh doanh vận tải hàng hóa và hành khách. Trong đó có 703 xe tải, 170 xe khách tuyến cố định, 124 xe hợp đồng và limousine, 81 xe taxi và xe công nghệ...

Tại khu vực phố cổ, lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, xử lý vi phạm do một số lái xe và doanh nghiệp vận tải chưa có ý thức tuân thủ quy định nghiêm túc. Nhiều lái xe viện dẫn lý do “phải vào đón khách theo hợp đồng”, “dừng mua nước”, “chết máy”... để biện hộ.

Để ngăn chặn tình trạng này, Thiếu tá Nguyễn Hoàng Ninh, Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông số 1 đề xuất, ngoài chế tài xử phạt, các doanh nghiệp vận tải cần xây dựng quy chế nghiêm khắc để giám sát hành vi lái xe và chịu trách nhiệm khi nhân viên vi phạm. Nhiệm vụ tuyên truyền, đào tạo nên gắn với chế tài cưỡng chế về hành vi tái phạm cũng cần được tăng cường để nâng cao tính răn đe. Trong ngắn hạn, duy trì lực lượng tuần tra lưu động, xử lý nghiêm các hành vi dừng đỗ sai quy định và phối hợp chặt chẽ giữa cảnh sát giao thông, công an phường và lực lượng quản lý trật tự đô thị là cần thiết.

Ngành du lịch và khách sạn cũng có vai trò quan trọng trong việc “không tiếp tay” cho vi phạm. Việc đặt xe đón, trả khách cần tuân thủ đúng quy định.

Ông Lương Duy Doanh, Trưởng ban Phát triển Đông - Tây - Bắc (Câu lạc bộ lữ hành UNESCO Hà Nội) cho rằng phát triển dịch vụ du lịch chuyên nghiệp gắn với quy hoạch giao thông sẽ nâng tầm hình ảnh du lịch Hà Nội và giảm xung đột với đời sống cư dân. Theo đó, cần thay thế dần các xe khách cỡ lớn di chuyển trong khu lõi bằng xe điện, xe buýt mini hoặc các phương tiện chạy bằng năng lượng sạch vừa phù hợp mặt cắt đường vừa giảm tiếng ồn, ô nhiễm. Việc này không chỉ giải quyết bài toán giao thông mà còn góp phần thúc đẩy mục tiêu giảm phát thải, xây dựng đô thị xanh và đa dạng trải nghiệm cho du khách.

Từ góc nhìn quản lý đô thị, phố cổ là không gian nhạy cảm, là tập hợp của hạ tầng cũ, mặt cắt đường hẹp và hoạt động dịch vụ cao khiến việc tổ chức giao thông gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, để xử lý, không chỉ dừng ở việc xử phạt mà cần một cách tiếp cận tổng thể, kết hợp điều hành giao thông, quy hoạch bến bãi, bố trí phương tiện thay thế và nâng cao trách nhiệm của các đơn vị kinh doanh vận tải.

Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước đều cho thấy, để giải quyết bài toán phương tiện cỡ lớn trong khu phố cổ, cần tổ chức lại luồng giao thông, phát triển các bãi trung chuyển và đa dạng hóa phương tiện kết nối.

Việc tiếp tục duy trì cấm xe trên 16 chỗ hoạt động trong giờ cao điểm là cần thiết nhưng vẫn chưa đủ. Một giải pháp khả thi là quy hoạch các bến bãi trung chuyển ở rìa khu phố cổ. Những điểm đón trả khách tập trung, được quản lý chặt chẽ, vừa giúp điều tiết luồng xe lớn, vừa tạo điều kiện chuyển tải hành khách sang các phương tiện nhỏ hơn, phù hợp với cấu trúc đường phố như xe điện, xe buýt mini hoặc taxi. Mô hình này đã được nhiều đô thị trên thế giới áp dụng hiệu quả: Xe khách lớn dừng tại điểm trung chuyển, còn hành khách tiếp tục hành trình bằng phương tiện thân thiện với phố hẹp.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của hạ tầng bến bãi và không gian ngầm. Theo ông, việc khai thác không gian ngầm làm bãi đỗ kết hợp với hệ thống bãi đỗ tại vùng ven phố cổ sẽ đáp ứng nhu cầu và giảm áp lực phương tiện đi vào khu vực này. Tuy nhiên, các giải pháp đó đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn, thời gian dài và sự đồng bộ trong triển khai.

Bên cạnh hạ tầng, yếu tố công nghệ và quản lý thời gian cũng giữ vai trò then chốt. Hệ thống camera giám sát, theo dõi vị trí phương tiện theo thời gian thực và khai thác dữ liệu giao thông sẽ giúp phát hiện vi phạm, hỗ trợ điều tiết và đưa ra chế tài hiệu quả. Cùng với đó, việc rà soát và điều chỉnh khung thời gian hoạt động của các loại xe phù hợp từng tuyến phố, kết hợp phân luồng theo giờ cho xe dịch vụ, sẽ giảm xung đột giữa các luồng phương tiện...

Ngoài ra, cần tăng cường sự phối hợp liên ngành một cách bền vững và rõ trách nhiệm hơn. Các lực lượng phụ trách an toàn giao thông, xây dựng, quản lý đô thị và ngành du lịch phải chia sẻ thông tin, phối hợp nhịp nhàng trong từng đầu việc. Khi các đơn vị cùng tham gia và cam kết thực hiện theo lộ trình, chắc chắn, tình hình sẽ được giải quyết dứt điểm.

Triệu Dương