Cấm sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc để sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm
Luật Hóa chất sửa đổi quy định: Cấm sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất không được sử dụng để sản xuất, kinh doanh và bảo quản thực phẩm, thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, sản phẩm hóa chất tiêu dùng.
Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội giải trình tại phiên họp (Ảnh: Quang Vinh)
Ngày 14/6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Hóa chất (sửa đổi) với 92,47% đại biểu Quốc hội có mặt tán thành. Luật Hóa chất (sửa đổi) gồm 7 Chương, 48 Điều quy định về hóa chất, quản lý hoạt động hóa chất; phát triển ngành công nghiệp hóa chất; thông tin hóa chất; hóa chất nguy hiểm trong sản phẩm, hàng hóa; an toàn, an ninh trong hoạt động hóa chất. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
Về các hành vi bị nghiêm cấm, Luật quy định cấm: Chiếm đoạt hóa chất; sản xuất, kinh doanh, vận chuyển, tồn trữ, sử dụng, mua, bán, trao đổi, tặng cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố trái pháp luật về hóa chất. Chiếm đoạt, mua, bán, trao đổi, tặng cho, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa giấy phép, giấy chứng nhận, chứng chỉ về hóa chất. Không cung cấp hoặc cố ý cung cấp không đầy đủ, không kịp thời, sai lệch thông tin về đặc tính nguy hiểm của hóa chất; sản phẩm, hàng hóa chứa hóa chất nguy hiểm; việc mất, thất thoát hóa chất nguy hiểm; sự cố hóa chất. Sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất không được sử dụng để sản xuất, kinh doanh và bảo quản thực phẩm, thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, sản phẩm hóa chất tiêu dùng.
Bên cạnh đó cấm sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa có hàm lượng hóa chất nguy hiểm không tuân thủ quy định của Luật này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về quản lý hóa chất. Sản xuất, kinh doanh, sử dụng hóa chất làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường; xâm phạm an ninh quốc gia, an ninh hóa chất, trật tự, an toàn xã hội; quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Trước đó, trình bày báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Lê Huy Quang cho biết, có ý kiến đề nghị xây dựng, hỗ trợ, phát triển công nghiệp hóa chất hướng tới hóa học xanh, kinh tế tuần hoàn.
Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo như sau: Dự thảo luật đã quy định việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh gồm 12 nguyên tắc nhằm giảm thiểu tác động của hóa chất đến môi trường và sức khỏe con người.
Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh là cần thiết để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thực hiện Kết luận số 81-KL/TW ngày 4/6/2024 của Bộ Chính trị nhằm đẩy mạnh việc thực hiện chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn.
Hiện nay, một số nguyên tắc hóa học xanh đã được nhiều dự án áp dụng (như tiết kiệm năng lượng, phòng ngừa sự cố). Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh sẽ được Chính phủ quy định, hướng dẫn cụ thể theo quy định tại khoản 5 Điều 5 của dự thảo Luật.
Ông Huy cho hay, có ý kiến đề nghị bổ sung các biện pháp truy xuất nguồn gốc, quản lý sản xuất, vận chuyển qua hóa đơn điện tử và dấu vết của sản phẩm.
Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, dự thảo luật đã có một số quy định để truy xuất nguồn gốc của hóa chất, cụ thể: tổ chức kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải tuân thủ các quy định về lập phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt và phải được xác thực dữ liệu về tổ chức, cá nhân mua, bán theo lộ trình thực hiện do Chính phủ quy định (khoản 4 Điều 11); tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải công bố loại hóa chất và mục đích sử dụng hóa chất trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất trước khi sử dụng lần đầu hoặc trước khi thay đổi mục đích sử dụng (điểm b khoản 2 Điều 15).
“Các quy định nêu trên đã bảo đảm quản lý chặt chẽ các hoạt động hóa chất và có thể truy xuất nguồn gốc của hóa chất. Do vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giữ nguyên như dự thảo Luật”, ông Huy nêu.
Về nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất, ông Huy nêu rõ, có ý kiến đề nghị cần xây dựng giải pháp chiến lược tổng thể, toàn diện quốc gia cùng với các nguồn lực đủ mạnh, công nghệ hiện đại để phòng ngừa từ sớm, từ xa sự cố hóa chất, sự cố môi trường.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc xây dựng chiến lược quốc gia về phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cần có sự đánh giá thực trạng về năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong từng thời kỳ, nghiên cứu căn cứ pháp lý, khoa học cho việc xây dựng chiến lược, chuẩn bị nguồn lực cần thiết để xây dựng và thực hiện chiến lược. Trong giai đoạn hiện nay, để bảo đảm tính khả thi, luật chỉ quy định về việc “Nhà nước có chính sách về nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong lĩnh vực dân sự” tại khoản 3 Điều 40 cho phù hợp. Trong quá trình triển khai thực hiện, các nội dung liên quan đến chiến lược sẽ tiếp tục được nghiên cứu để xây dựng và trình Chính phủ xem xét ban hành vào thời điểm thích hợp.
