Camera an ninh: Từ công cụ bảo vệ đến mối đe dọa phơi bày mọi bí mật
Camera an ninh, thiết bị vốn được tôn vinh là 'mắt thần' bảo vệ gia đình và xã hội, đang tồn tại hai mặt: vừa là lá chắn thép, vừa là cánh cửa mở toang cho những kẻ dòm ngó.
Vụ việc rò rỉ hình ảnh từ camera giám sát trong phòng làm việc của một Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Tô Hiến Thành (một trường tư thục) tại Ninh Bình gần đây không chỉ gây rúng động dư luận mà còn một lần nữa lột tả sự mong manh của đời sống cá nhân trong kỷ nguyên số.
Camera an ninh, thiết bị vốn được tôn vinh là "mắt thần" bảo vệ gia đình và xã hội, đang tồn tại hai mặt: vừa là lá chắn thép, vừa là cánh cửa mở toang cho những kẻ dòm ngó.
Vụ việc cho thấy rõ ràng nguy cơ khi thiết bị ghi hình được lắp đặt tại các khu vực riêng tư. Dù người đàn ông trong clip có lúc cố gắng che chắn camera, những hình ảnh nhạy cảm vẫn bị ghi lại và sau đó bị rò rỉ, phát tán trên mạng xã hội.
Hình ảnh "nhạy cảm" được cho là của Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Tô Hiến Thành (tỉnh Ninh Bình) đang khiến dư luận xôn xao những ngày qua. - Ảnh cắt từ clip
Các cơ quan chức năng đang điều tra làm rõ nguồn gốc rò rỉ, nhưng khả năng cao nhất vẫn là do hệ thống camera bị xâm nhập (hack) hoặc dữ liệu bị lấy cắp bởi người có quyền truy cập hệ thống.
Đây là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ rằng, dù camera có được lắp đặt trong nhà riêng hay phòng làm việc kín đáo, nó vẫn có thể là "kẻ phản chủ" nếu hệ thống bảo mật không được siết chặt.
Lợi ích không thể phủ nhận
Thực tế trong những năm gần đây, camera an ninh đã chứng minh được giá trị không thể thay thế. Ở phạm vi cộng đồng, các hệ thống camera giám sát đô thị đã trở thành công cụ đắc lực hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc giữ gìn an ninh trật tự.
Khi có sự cố, từ một vụ tai nạn giao thông đơn giản đến những vụ án hình sự phức tạp, dữ liệu video thường là bằng chứng then chốt để cơ quan chức năng nhanh chóng truy vết, xác định danh tính và làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan.
Đối với mỗi gia đình, camera là "người trông nhà" đáng tin cậy. Chúng giúp các bậc phụ huynh an tâm giám sát con cái, người lớn tuổi hoặc nhân viên từ xa qua chiếc điện thoại. Sự hiện diện của camera cũng là yếu tố răn đe mạnh mẽ đối với ý đồ trộm cắp, mang lại cảm giác an toàn tuyệt đối.
Bí mật bị phơi bày: Khi "mắt thần" phản chủ
Tuy nhiên, chính sự tiện lợi của công nghệ kết nối internet (camera IP) lại là con dao hai lưỡi. Vụ việc ở Ninh Bình cho thấy dù chủ nhân có ý thức che chắn camera, dữ liệu vẫn bị ghi lại và rò rỉ. Vấn đề không nằm ở việc camera có ghi hình hay không, mà ở lỗ hổng bảo mật của hệ thống.
Vụ việc tại Ninh Bình không phải là cá biệt. Camera bị xâm nhập đã trở thành một vấn đề nhức nhối ở Việt Nam trong những năm gần đây, tập trung vào hai dạng chính:
Một là, các đối tượng phạm tội thực hiện rao bán clip nhạy cảm cá nhân. Nhiều nhóm kín và kênh Telegram đã công khai rao bán các đoạn clip nhạy cảm thu được từ camera gia đình (phòng ngủ, phòng khách).
Thứ hai là dữ liệu từ các cơ sở kinh doanh: Từng có các vụ việc phanh phui việc camera lắp đặt tại phòng thay đồ của cửa hàng, phòng mát-xa hoặc các cơ sở kinh doanh khác bị xâm nhập, làm lộ clip riêng tư của khách hàng. Điều này không chỉ vi phạm nghiêm trọng Luật An ninh mạng mà còn ảnh hưởng đến đạo đức kinh doanh.
Camera an ninh mang lại lợi ích không nhỏ đối với các gia đình và xã hội, tuy nhiên, nó cũng là miếng mồi béo bở cho tội phạm an ninh mạng. Ảnh minh họa
Tại Việt Nam, các chuyên gia an ninh mạng đã liên tục cảnh báo về tình trạng này. Nạn nhân chủ yếu là những người sử dụng camera IP giá rẻ, không thay đổi mật khẩu mặc định hoặc dùng mật khẩu quá yếu.
Nguyên nhân cốt lõi được nhận định chính từ sự chủ quan của người dùng: việc giữ nguyên mật khẩu mặc định của nhà sản xuất, sử dụng mật khẩu quá yếu, hoặc bỏ qua việc cập nhật firmware định kỳ. Những lỗ hổng cơ bản này là cánh cửa mời gọi tin tặc.
Không chỉ ở Việt Nam, mối đe dọa này mang tính toàn cầu. Điển hình như vụ tấn công vào tập đoàn camera lớn Verkada tại Mỹ, xảy ra vào tháng 3.2021. Một nhóm tin tặc đã khai thác thành công lỗ hổng trong máy chủ hỗ trợ khách hàng của Verkada, từ đó thâm nhập vào 150.000 nguồn cấp dữ liệu camera trực tiếp từ nhiều tổ chức lớn như nhà tù, bệnh viện, trường học, và các công ty, trong đó có Tesla.
Đây là lời cảnh tỉnh rằng ngay cả những hệ thống lớn cũng có thể bị thâm nhập, và không một ai được an toàn nếu không chủ động bảo vệ dữ liệu của mình.
Tự bảo vệ trước khi quá muộn
Sự tiện ích của camera là không thể chối bỏ, nhưng người dùng phải là người kiểm soát công cụ này.
Anh Nguyễn Dự Đức, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ viễn thông Ngân Tú. Ảnh NVCC
Anh Nguyễn Dự Đức, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ viễn thông Ngân Tú khuyến cáo, để giữ lại quyền riêng tư, tránh trở thành nạn nhân tiếp theo, mỗi người dùng cần thực hiện ngay các bước sau:
Đổi mật khẩu mạnh: Theo anh Đức, đây là biện pháp bắt buộc. Mật khẩu phải bao gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt, đồng thời phải được thay đổi thường xuyên.
Cập nhật Firmware: Luôn kiểm tra và tải xuống các bản vá lỗi (firmware) mới nhất từ nhà sản xuất.
Hạn chế lắp đặt cam tại các vị trí nhạy cảm: Tuyệt đối không lắp camera có kết nối internet ở các khu vực riêng tư cao như phòng ngủ, phòng tắm...
Kiểm tra nguồn gốc thiết bị: Ưu tiên sử dụng camera từ các thương hiệu lớn, có chính sách bảo mật rõ ràng, tránh xa các sản phẩm giá rẻ, không rõ nguồn gốc.
Camera an ninh là một sản phẩm của thời đại số, mang lại lợi ích to lớn cho an ninh và quản lý. Tuy nhiên, chỉ khi ý thức bảo mật được đặt lên hàng đầu, thiết bị này mới thực sự trở thành "người bảo vệ" đáng tin cậy, thay vì là một mối đe dọa luôn chực chờ phơi bày mọi bí mật riêng tư.
