Camera theo dõi nhân viên - một sự 'méo mó' trong văn hóa công sở

Khi công sở trở thành nơi bị giám sát

Anh TTH, cán bộ tại một Tập đoàn lớn chia sẻ rằng anh tình cờ phát hiện một thiết bị nhỏ như đầu ngón tay giấu trong ổ cắm điện tại khu vực làm việc của cán bộ, công nhân viên. Ban đầu anh tưởng đó là thiết bị cảm biến nhiệt, nhưng khi tháo ra mới hay đó là một camera siêu nhỏ, có khả năng thu âm và ghi hình liên tục.

Camera được giấu trong hộp báo chống khói (Ảnh minh họa)

“Tôi thực sự choáng váng. Cảm giác bị theo dõi khiến tôi không thể tập trung. Tôi bắt đầu lo ngại dữ liệu phân tích, báo cáo bị rò rỉ; những giờ phút nghỉ ngơi, trò chuyện cũng không còn thoải mái. Một không gian tưởng chừng riêng tư đã bị xâm nhập mà không ai hay biết”, anh TTH chia sẻ.

Đáng buồn thay, trường hợp trên không phải là cá biệt. Trong một khảo sát không chính thức trên mạng xã hội, nhiều người thừa nhận từng nghi ngờ hoặc phát hiện có camera ẩn tại nơi làm việc, từ bàn làm việc, phòng họp, phòng nghỉ, thậm chí cả... nhà vệ sinh. Đáng nói là phần lớn đều không nhận được bất kỳ thông báo nào từ lãnh đạo hay sự đồng thuận từ tổ chức công đoàn, tập thể người lao động.

Camera - khi công cụ trở thành ranh giới pháp lý

Việc lắp đặt camera trong công sở không phải là cấm kỵ, nếu được thực hiện minh bạch, công khai và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc “âm thầm” gắn thiết bị giám sát - đặc biệt ở khu vực riêng tư - là hành vi không thể biện minh bằng bất cứ lý do gì.

Những chiếu camera siêu nhỏ được giấu trong ổ điện là vi phạm pháp luật (Ảnh minh họa)

Theo Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền bất khả xâm phạm đối với đời sống riêng tư, bí mật cá nhân. Mọi hành vi thu thập, lưu trữ, sử dụng thông tin cá nhân phải có sự đồng ý của chính người đó.

Bên cạnh đó, Luật An toàn thông tin mạng 2015 cũng nghiêm cấm mọi hành vi thu thập, sử dụng thông tin cá nhân khi chưa được phép.

Cũng theo Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có trách nhiệm tôn trọng nhân phẩm, danh dự và đời sống riêng tư của người lao động.

Do vậy, việc lắp camera ẩn - đặc biệt tại các khu vực nhạy cảm như phòng nghỉ, phòng thay đồ hay nhà vệ sinh - không chỉ là vi phạm đạo đức nghề nghiệp mà còn tiềm ẩn dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.

Cần hành lang pháp lý rõ ràng và sự chủ động từ người lao động

Văn hóa công sở văn minh phải được xây dựng trên nền tảng tin tưởng, minh bạch và tôn trọng. Khi người lao động cảm thấy mình đang bị giám sát như tội phạm, họ sẽ mất dần sự gắn bó và tinh thần cống hiến. Tệ hơn nữa, môi trường làm việc sẽ bị bao phủ bởi cảm giác bất an, nghi ngờ và đề phòng lẫn nhau.

Sự tin tưởng và tôn trọng là sợi dây liên kết chặt chẽ trong quan hệ lao động (Ảnh minh họa)

Đã đến lúc cần ban hành quy định cụ thể về giới hạn sử dụng thiết bị giám sát trong môi trường làm việc, đặc biệt là ở những không gian riêng tư. Việc triển khai phải được thông báo minh bạch, công khai, và quan trọng nhất là có sự đồng thuận của người lao động.

Bên cạnh đó, vai trò của công đoàn, thanh tra lao động cần được phát huy mạnh mẽ hơn nữa, trở thành nơi tiếp nhận phản ánh và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động.

Người lao động cũng cần chủ động hơn trong việc bảo vệ quyền riêng tư của chính mình. Khi phát hiện có dấu hiệu bị quay lén hoặc giám sát trái phép, cần: Báo cáo ngay cho công đoàn hoặc phòng nhân sự; Gửi đơn phản ánh lên Sở Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội; Nếu hành vi nghiêm trọng, gửi đơn tố cáo tới cơ quan công an theo Điều 159 Bộ luật Hình sự.

Có thể thấy rằng, camera chỉ là công cụ, nó không thể thay thế được niềm tin và sự tôn trọng trong môi trường làm việc. Một công sở hiện đại, nhân văn không thể được xây dựng dựa trên nỗi lo sợ bị theo dõi, mà phải bắt nguồn từ sự tin cậy, công khai và minh bạch giữa con người với con người.

Trần Minh Trang

Ủy viên BCH Công đoàn Bộ máy Quản lý và Điều hành Petrovietnam