Căn bệnh nguy hiểm Tấn Beo mắc phải

Nghệ sĩ Tấn Beo được chẩn đoán suy thận giai đoạn 5, buộc phải lọc máu định kỳ.

Giữa năm 2023, nghệ sĩ Tấn Beo (59 tuổi) khiến khán giả bàng hoàng khi đột ngột bị tai biến mạch máu não, sau đó phát hiện suy thận giai đoạn 5 - giai đoạn cuối, phải lọc máu và phẫu thuật cầu tay chuẩn bị chạy thận định kỳ.

"Đây là hậu quả của thói quen ăn mặn, đồ muối, trứng ung, mắm cá, uống bia khuya", nam nghệ sĩ nói.

Tấn Beo vượt cơn tai biến, lại vật lộn với suy thận

Tháng 3/2025, Tấn Beo đến một cơ sở y tế tại TP.HCM để đăng ký lọc máu định kỳ. Theo bác sĩ chuyên khoa I Đỗ Thị Hằng, Trưởng Đơn vị Nội thận - Lọc máu, nam nghệ sĩ có nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, rối loạn mỡ máu, tim thiếu máu cục bộ… Đây đều là "thủ phạm" khiến chức năng thận suy giảm nhanh và tăng nguy cơ biến chứng.

Sau đột quỵ, nghệ sĩ bị suy thận cấp trên nền suy thận mạn. May mắn, độ lọc cầu thận vẫn đạt 22 mL/phút/1,73m² nên chưa cần lọc máu, có thể điều trị nội khoa để bảo tồn chức năng thận. Nam nghệ sĩ được lập phác đồ điều trị cá thể hóa, kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

Trước đó, Tấn Beo từng hiểu sai khi kiêng hoàn toàn đạm, rau, trái cây, dẫn đến suy dinh dưỡng. Bác sĩ đã hướng dẫn ăn giảm đạm hợp lý, hạn chế muối, nội tạng, đồ chiên xào, rượu bia và thuốc lá.

Sau 3 tháng tuân thủ điều trị, chức năng thận của Tấn Beo cải thiện, từ giai đoạn 5 lên giai đoạn 3B, giúp ông thoát khỏi cảnh phải chạy thận định kỳ.

Sau 3 tháng tuân thủ điều trị, chức năng thận của Tấn Beo cải thiện, từ giai đoạn 5 lên giai đoạn 3B. Ảnh: BVCC.

Cuối tháng 10, nghệ sĩ Tấn Beo cùng vợ đến tái khám. Lúc này ông đã có thể ăn uống bình thường, song cần đảm bảo thanh đạm. Tấn Beo nói chuyện lưu loát, cho biết sau 2 năm chiến đấu cùng bệnh tật, đang ấp ủ dự định quay lại sân khấu song đi lại còn nhiều khó khăn do di chứng tai biến. Bác sĩ Hằng tư vấn tập vật lý trị liệu để cải thiện vận động, khí huyết lưu thông, phòng ngừa loét…

10 triệu người Việt đang sống chung với suy thận mạn

Theo thống kê của Bộ Y tế, Việt Nam hiện có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, trong đó khoảng 26.000 bệnh nhân đã bước vào giai đoạn cuối, buộc phải lọc máu định kỳ hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Mỗi ngày, Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) tiếp nhận hơn 400 lượt khám, điều trị nội trú cho khoảng 150 bệnh nhân. Đơn vị này đang quản lý hơn 300 trường hợp lọc máu chu kỳ, theo dõi hậu ghép thận cho hơn 400 bệnh nhân ngoại trú và chăm sóc tại nhà cho hơn 100 người đang lọc màng bụng.

"Chúng tôi luôn hoạt động hết công suất. Đáng nói, số người bệnh ngày càng tăng, đặc biệt là bệnh nhân trẻ", TS.BS Nghiêm Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm, chia sẻ với Tri thức - Znews.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại Bệnh viện Thanh Nhàn, nơi có khoảng 380 bệnh nhân lọc máu định kỳ, mỗi ngày tiếp nhận khoảng 200 ca. Trong đó, người trẻ tuổi (25-30 tuổi) chiếm 5-10%, tỷ lệ đang tăng nhanh so với trước kia, khi suy thận chủ yếu gặp ở người trung niên.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), khoa Thận nhân tạo hiện điều trị cho khoảng 450 bệnh nhân. Gần 100 máy chạy thận, lọc chậm liên tục, HDF online, thay huyết tương… đều hoạt động tối đa công suất mỗi ngày.

Bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.

TS.BS Nghiêm Trung Dũng cho rằng con số này thậm chí cao hơn cả bệnh đái tháo đường, song bệnh thận vẫn chưa có chương trình quản lý quốc gia riêng như tăng huyết áp hay tiểu đường. Dự báo đến năm 2040, bệnh thận mạn sẽ trở thành nguyên nhân tử vong đứng thứ 5 toàn cầu.

Điều gì xảy ra khi suy thận?

Tại các bệnh viện lớn, không ít bệnh nhân đến khám khi đã ở giai đoạn cuối, không thể phục hồi. Nguyên nhân, theo các bác sĩ, là do diễn tiến âm thầm, ít triệu chứng rõ ràng. "Người dân cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu như tiểu đêm nhiều, nước tiểu sẫm màu, đục, có bọt lâu tan hoặc phù chân - đây có thể là lời cảnh báo sớm của bệnh thận", TS Dũng nói.

TS.BS Trương Quý Kiên, khoa Nội thận - Lọc máu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, (Hà Nội), cho hay khi bệnh thận đã bước sang giai đoạn cuối, bệnh nhân bắt buộc phải điều trị thay thế bằng lọc máu định kỳ, lọc màng bụng hoặc ghép thận.

Bệnh viện Thanh Nhàn có khoảng 380 bệnh nhân lọc máu định kỳ, mỗi ngày tiếp nhận khoảng 200 ca. Ảnh: NH.

"Nhiều người vẫn nghĩ 'giai đoạn cuối' đồng nghĩa với không còn hy vọng sống, nhưng thực tế đây chỉ là giai đoạn cuối của bệnh, không phải dấu chấm hết cho cuộc đời', TS Kiên nhấn mạnh.

Tiên lượng sống của người bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối phụ thuộc nhiều yếu tố như có được điều trị thay thế kịp thời hay không, nguyên nhân gây bệnh, các bệnh nền đi kèm như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch và quan trọng nhất là mức độ tuân thủ điều trị. Nếu phát hiện sớm, người bệnh có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển bệnh.

Theo PGS.TS Đỗ Gia Tuyển, khoa Thận - Tiết niệu, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, ba nhóm nguyên nhân chính khiến nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện suy thận khi đã quá muộn.

Thứ nhất, từ phía người bệnh. Nhiều người thiếu hiểu biết hoặc chủ quan, không biết bệnh thận mạn có thể âm thầm tiến triển trong nhiều năm mà không có triệu chứng rõ rệt. Chỉ khi xuất hiện phù, tiểu ít, mệt mỏi kéo dài hoặc huyết áp tăng cao, bệnh mới được phát hiện thì đã ở giai đoạn cuối.

Ngoài ra, thói quen tầm soát sức khỏe còn hạn chế, ít người thực hiện các xét nghiệm đơn giản như kiểm tra protein niệu hoặc đo creatinin máu. Chi phí khám bệnh và tâm lý lo ngại phải điều trị lâu dài càng khiến việc phát hiện bệnh bị trì hoãn.

Thứ hai, từ hệ thống y tế. Tuyến cơ sở còn hạn chế chuyên môn, thiếu thiết bị xét nghiệm creatinin và albumin niệu, lại chưa có hướng dẫn sàng lọc cụ thể nên dễ bỏ sót ca bệnh sớm. Hệ thống chuyển tuyến chưa linh hoạt, khiến bệnh nhân chỉ được chuyển lên tuyến trên khi bệnh đã nặng. Việt Nam hiện vẫn chưa có chương trình quốc gia riêng về sàng lọc và quản lý bệnh thận mạn.

Cuối cùng, bản thân bệnh thận mạn là "căn bệnh im lặng", không gây đau hay triệu chứng rõ ràng, nên chỉ có thể chẩn đoán sớm bằng xét nghiệm chứ không thể dựa vào biểu hiện lâm sàng.

Các chuyên gia khuyến cáo cách tốt nhất để bảo vệ thận là khám sức khỏe định kỳ, ít nhất 6 tháng/lần. "Chỉ cần xét nghiệm máu và nước tiểu đơn giản là có thể sàng lọc sớm các bất thường. Tuy nhiên, nhiều người đi khám sức khỏe định kỳ chỉ làm cho có, thậm chí bỏ qua xét nghiệm nước tiểu, trong khi đây là xét nghiệm rẻ nhưng rất quan trọng", ông Kiên nhấn mạnh.

Phương Anh