Cần có chính sách quản lý thuốc lá mới phù hợp

Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử tăng cao trong giới trẻ ở Việt Nam. (Ảnh: Hoàng Minh)

Theo Tổ chức Y tế thế giới, cứ mỗi 4 giây sẽ có 1 người chết liên quan hút thuốc lá trên toàn cầu. Tác hại của thuốc lá và công tác kêu gọi cai thuốc lá đã được thực hiện nhiều thập kỷ nay. Tuy nhiên, kết quả không đạt được như mong đợi. Nhiều giải pháp đã được cung cấp đến người hút thuốc, trong đó bao gồm chương trình tư vấn hỗ trợ cai thuốc lá miễn phí, cung cấp các sản phẩm cai nghiện thuốc lá, điều trị bằng liệu pháp thay thế nicotine dược phẩm thay thế cho thuốc lá điếu như kẹo ngậm nicotin, xịt nicotine, miếng dán nicotine.

Chia sẻ thông tin với phóng viên báo chí khi đến Hà Nội dự hội thảo “ung thư Việt Pháp” do Bệnh viện K (Bộ Y tế) tổ chức, Giáo sư David Khayat, người chắp bút các chiến lược phòng chống ung thư tại Pháp cho rằng, có hai cách để ngăn chặn, giảm các bệnh ung thư từ thuốc lá đó là loại bỏ hoàn toàn việc tiếp xúc với các chất gây ung thư (loại bỏ thuốc lá) và tìm những sản phẩm giảm tác hại. Nhưng thực tế đến nay số lượng người hút thuốc lá giảm không đáng kể, trong khi các liệu pháp thay thế nicotine dược phẩm không đạt hiệu quả như mong đợi. Một số nghiên cứu cho thấy, sau 2 tháng cung cấp nicotine tinh chất cho người nghiện thuốc lá thì 70% trong số họ cai được thuốc lá. Nhưng sau hai năm thì con số này chỉ còn 6%. Như vậy, liệu pháp thay thế nicotine dược phẩm chỉ giúp 6% người cai được thuốc lá.

Theo Giáo sư David Khayat, cần hướng tiếp cận thứ hai đó là giảm phơi nhiễm với các chất gây hại. Các sản phẩm giảm tác hại thay thế thuốc lá tuy vẫn là sản phẩm gây hại nhưng ở mức độ giảm đáng kể so với thuốc lá điếu.

Tại sự kiện Đổi mới công nghệ được do Tập đoàn Philip Morris International tổ chức mới đây tại Neuchâtel (Thụy Sĩ), nhiều chuyên gia, nhà khoa học cho rằng cần thúc đẩy các phát kiến đổi mới, công nghệ khoa nhằm thúc đẩy những nỗ lực chung hướng tới việc chấm dứt vấn nạn thuốc lá.

Ông Gregoire Verdeaux, Phó Tổng Giám đốc cao cấp phụ trách đối ngoại Philip Morris International cho biết: Thuốc lá làm nóng đã được đánh giá, giám sát chặt chẽ bởi nhiều cơ quan quản lý từ châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc… đến châu Âu và kể cả Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Trong nhiều năm qua đã có những đánh giá về độc tính của thuốc lá làm nóng. Theo các kết quả được công bố, khả năng giảm hàm lượng các chất gây hại ở sản phẩm này, không giống như các kết quả khi đo lường đối với thuốc lá điện tử và sản phẩm thuốc lá điếu.

Ngày càng nhiều chính phủ các nước trên thế giới lựa chọn các giải pháp phù hợp nhằm bổ sung cho chiến lược phòng, chống tác hại thuốc lá của quốc gia. Phần lớn chính phủ các nước lựa chọn hướng tiếp cận bổ trợ, trong đó ưu tiên chiến lược cai thuốc lá và giảm tác hại cho những người không thể hoặc không muốn cai. Đồng thời, mỗi quốc gia cũng sẽ có các sản phẩm thuốc lá mới nhằm đáp ứng cho phần lớn nhu cầu của số đông, cũng như quan điểm quản lý của chính phủ.

Tại Nhật Bản, quốc gia tiêu biểu cho việc chuyển đổi, sau 8 năm ra mắt sản phẩm thuốc lá làm nóng, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu tại Nhật đã giảm tới 44%, vượt xa con số 30% do Tổ chức Y tế thế giới đề ra. Trong khi đó, phần lớn người hút thuốc lá tại Thụy Điển lựa chọn thuốc lá ngậm snus. Theo số liệu năm 2022 từ Cơ quan Y tế Công cộng Thụy Điển, lượng tiêu thụ thuốc lá tại nước này đã giảm từ 16,5% năm 2004 xuống mốc 5,6% năm 2022.

Tại Vương quốc Anh, chính phủ nước này dùng thuốc lá điện tử làm công cụ giúp người hút thuốc chuyển đổi và tiến dần đến cai thuốc lá. Dưới sự kiểm soát chặt chẽ của của chính phủ nước này, các sản thuốc lá điện tử phải qua kiểm duyệt và cung cấp đúng đối tượng là những người đủ tuổi hút thuốc.

Tại Việt Nam, có hai sản phẩm thuốc lá mới là thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng đang lưu hành phổ biến trên thị trường chợ đen được nhắc đến nhiều thời gian qua. Theo quy định hiện hành hai sản phẩm này đều chưa được phép lưu hành chính thức nhưng được bán khá công khai. Do vậy, nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc phải có chính sách rõ ràng để quản lý sản phẩm này.

Các bộ, ngành đang có ý kiến về quản lý mặt hàng này. Mới đây, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ Công thương sẽ đưa mặt hàng thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng điều chỉnh của Nghị định thay thế Nghị định 67/2013/NĐ-CP về kinh doanh thuốc lá. Dự kiến trong quý IV này, Nghị định mới đó sẽ được trình Chính phủ để có hình thức quản lý phù hợp.