Cần công khai cập nhật danh mục các văn bản pháp luật đang được xử lý vướng mắc

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội sáng 23/6. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tiếp tục chương trình của Kỳ họp thứ 9, sáng 23/6, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Cần công khai để người dân và doanh nghiệp biết

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) cho biết, tên gọi của dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật mang tính mô tả chung, thiếu quy định và không xác định rõ tính chất đặc thù của nghị quyết. Theo đại biểu, cụm từ “xử lý khó khăn, vướng mắc” là cách diễn đạt mang tính sự vụ, không phản ánh được bản chất, là một cơ chế pháp lý tạm thời được thiết kế nhằm ứng phó linh hoạt với các vướng mắc trong quá trình áp dụng pháp luật hiện hành.

Đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Đại biểu nhấn mạnh, việc không nêu rõ tính tạm thời, không xác định ranh giới giữa nghị quyết này và các công cụ lập pháp thông thường dễ dẫn đến sự hiểu nhầm, thậm chí áp dụng kéo dài, trái tinh thần quản lý pháp luật một cách chuẩn mực.

Hơn nữa, tên gọi hiện tại không thể hiện rõ phạm vi áp dụng cụ thể của nghị quyết, nội dung của dự thảo cho thấy, nghị quyết chỉ áp dụng trong thời gian chuyển tiếp để xử lý các vướng mắc nảy sinh trong quá trình thực thi văn bản quy phạm pháp luật dưới luật trong khi chờ sửa đổi, bổ sung luật chính thức. Tuy nhiên, tên gọi hiện hành không phản ánh rõ điều này khiến người tiếp cận văn bản không phân biệt được cơ chế tạm thời và cơ chế mang tính hệ thống và lâu dài. Theo đại biểu, đây là một thiếu sót quan trọng có thể ảnh hưởng đến cách hiểu và tổ chức thực hiện trong thực tế.

Mặt khác, đại biểu cho rằng, xét từ góc độ chính sách, việc sử dụng một tên gọi chung và thiếu tính khái quát, chiến lược như hiện tại của dự thảo sẽ không giúp phân biệt rõ đây là một nghị quyết có tính chất đặc thù được Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép áp dụng trong trường hợp đặc biệt nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh đột xuất, cấp bách trong bối cảnh pháp luật chưa theo kịp thực tiễn. Do đó, việc thiếu cụm từ "tạm thời", "đặc thù" hoặc các thuật ngữ tương đương trong tên gọi vô hình trung làm mờ đi giới hạn pháp lý và vai trò chính sách của nghị quyết.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

“Từ các phân tích trên, tôi trân trọng đề nghị điều chỉnh tên gọi của dự thảo nghị quyết theo hướng “Nghị quyết về cơ chế tạm thời xử lý vướng mắc trong quy định pháp luật”. Tên gọi này bảo đảm đầy đủ các yếu tố bản chất, cơ chế, tạm thời, xử lý vướng mắc pháp luật. Đây là phương án thể hiện rõ nhất tính chuyển tiếp và linh hoạt của nghị quyết, phù hợp với nội dung và thời hiệu áp dụng văn bản”, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, cần thiết lập cơ chế công khai cập nhật danh mục các văn bản pháp luật đang được xử lý vướng mắc. Dự thảo chưa quy định việc công khai thông tin về tình trạng xử lý các vướng mắc pháp luật dẫn đến người dân và doanh nghiệp không biết văn bản nào đang trong diện xem xét, không có cơ hội góp ý, phản hồi và không theo dõi được tiến độ cải cách.

“Cần bổ sung quy định yêu cầu Bộ Tư pháp hoặc Văn phòng Chính phủ công bố định kỳ danh mục văn bản đang có vướng mắc, phương án dự kiến xử lý, tiến độ thực hiện và cho phép các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo dõi, góp ý. Việc cập nhật nên thực hiện trên Cổng thông tin pháp luật quốc gia, có tính công khai và minh bạch cao”, đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh.

Xử lý những khó khăn, vướng mắc cần phải bảo đảm tính hợp hiến và thống nhất

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) cho biết, về phạm vi điều chỉnh của nghị quyết tại Điều 1, đề nghị bổ sung và quy định rõ đối với những nội dung liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân; liên quan đến tội phạm và hình phạt; liên quan đến tố tụng tư pháp thì không áp dụng cơ chế đặc biệt tại nghị quyết này để xử lý.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

“Tức là không trao quyền cho Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được sửa các luật, nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này bởi vì, đây là những vấn đề liên quan trực tiếp đến sinh mệnh chính trị của con người; liên quan đến tội hay không tội; liên quan đến tù hay không tù; liên quan đến hoạt động bắt giam, tha, thả, do đó phải do Quốc hội thảo luận và điều chỉnh. Trên thực tế vừa qua, những lĩnh vực pháp luật này không phải là những điểm nghẽn gây ra sự cản trở phát triển kinh tế đất nước của chúng ta”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh.

Thứ hai, về nguyên tắc xử lý tại Điều 3, Dự thảo đưa ra 5 nguyên tắc, đại biểu cơ bản tán thành với những nguyên tắc xử lý này. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị bổ sung thêm một nguyên tắc nữa, đó là việc xử lý những khó khăn, vướng mắc cần phải bảo đảm tính hợp hiến và tính thống nhất của hệ thống pháp luật, để tránh việc sau khi tháo gỡ được những vướng mắc ở văn bản pháp luật này lại làm nảy sinh những mâu thuẫn, vướng mắc mới ở các văn bản pháp luật khác và dẫn tới không thể thực hiện được các văn bản pháp luật này…

Minh Khôi