Cần đánh giá kỹ lưỡng tác động tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia

Xem xét một phương án tăng thuế phù hợp

Chiều 25/11, tại Hà Nội, Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát Việt Nam (VBA) phối hợp với Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương tổ chức hội thảo công bố “Báo cáo đánh giá tác động của việc điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia Việt Nam”.

Tham dự hội thảo có đại diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp trong ngành đồ uống, hiệp hội, các cơ quan báo chí và một số cơ quan liên quan khác, cùng nhiều chuyên gia kinh tế, chuyên gia thuế…

PGS, TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát Việt Nam phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Phát biểu tại hội thảo, PGS, TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA cho biết, ngành bia và đồ uống nói chung có vai trò quan trọng khi đóng góp lớn vào thu ngân sách nhà nước, với trung bình khoảng gần 60 nghìn tỷ đồng mỗi năm, sản lượng đủ cho xuất khẩu, tạo việc làm cho nhiều lao động, góp phần vào tăng trưởng kinh tế-xã hội nói chung.

Theo ông Việt, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia sẽ góp phần giúp thay đổi nhận thức người dân, cũng như đóng góp cho ngân sách. Vì vậy, công tác đánh giá tác động của việc tăng thuế có vai trò rất quan trọng để từ đó đi đến một phương án phù hợp, bảo đảm các mục tiêu nuôi dưỡng nguồn thu, tránh gây sốc thị trường, hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Trình bày kết quả Báo cáo đánh giá tác động của dự thảo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, trưởng nhóm nghiên cứu Viện Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổng cục Thống kê thông tin, báo cáo cho thấy việc tăng thuế theo 2 phương án Bộ Tài chính đề xuất sẽ có tác động kinh tế-xã hội trực tiếp tới ngành bia và 21 ngành liên quan khác, cũng như GDP và tăng trưởng GDP, tổng giá trị tăng thêm (GVA) của nền kinh tế, thu ngân sách nhà nước…

Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, trưởng nhóm nghiên cứu Viện Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổng cục Thống kê. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Đáng chú ý, kết quả báo cáo chỉ ra khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia thì nguồn thu ngân sách nhà nước từ thuế sản phẩm (thuế gián thu) trong các phương án đều tăng, nhưng nguồn thu từ thuế gián thu chỉ tăng trong ngắn hạn và không bền vững, thuế trực thu giảm.

Mặt khác, việc tăng thuế ảnh hưởng tiếp đến cơ hội việc làm và thu nhập của người lao động khi lao động trong ngành bia chiếm hơn 50% tổng lao động của ngành đồ uống, hệ quả là làm suy giảm GDP của nền kinh tế.

Theo bà Thảo, để có một phương án phù hợp nhất, cần có một báo cáo đánh giá định lượng toàn diện các tác động của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia dựa trên các cơ sở khoa học, tình hình thực tế về kinh tế và an sinh xã hội, chiến lược phát triển của doanh nghiệp, bảo đảm hài hòa các mục tiêu để bổ sung thêm thông tin giúp Quốc hội, Chính phủ, các nhà hoạch định chính sách xem xét một phương án tăng thuế phù hợp.

Tăng thuế nên theo lộ trình?

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Các phương án tăng thuế mà Bộ Tài chính đề xuất sẽ có tác động lớn tới doanh nghiệp ngành bia. Vì vậy, VBA cũng tính toán các tác động và đề xuất phương án lùi thời điểm thực hiện việc tăng thuế đến năm 2027, và tăng 5% theo lộ trình 2 năm 1 lần đến năm 2031, qua đó tạo động lực và tinh thần kinh doanh, đồng thời bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước và điều tiết tiêu dùng, hướng tới mục tiêu hài hòa các lợi ích, sức khỏe cộng đồng, an sinh xã hội, ổn định phát triển sản xuất kinh doanh và tăng thu cho ngân sách nhà nước.

Đánh giá cao kết quả báo cáo với các số liệu đánh giá toàn diện, TS Phạm Tuấn Khải, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng chính phủ cho rằng, báo cáo này nên được gửi tới các nhà hoạch định chính sách để tham khảo với những thông tin hữu ích khi đã dự báo được các tác động đối với ngành trong tương lai.

Về các phương án đề xuất tăng thuế, TS Phạm Tuấn Khải cho rằng các phương án này có thể cân nhắc đến việc lộ trình giao cho Chính phủ quy định theo từng thời điểm nhất định, xuất phát từ thực tiễn, yêu cầu cuộc sống đặt ra.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

Chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam bày tỏ đồng tình với quan điểm điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia rượu, song cần lộ trình cho phù hợp.

Theo bà Cúc, phương án 1 theo đề xuất của Bộ Tài chính đề nghị tăng 5% thuế là tương đối hợp lý, nhưng thời gian áp dụng và lộ trình cần tính toán làm sao để doanh nghiệp có thời gian lập kế hoạch kinh doanh.

Bà Cúc cũng nêu quan điểm, nếu chỉ tăng thuế, tăng giá bia thì cũng không quá kỳ vọng là sẽ giảm tiêu dùng bia, vì người tiêu dùng sẽ thay đổi hành vi tiêu dùng.

"Thuế chỉ là biện pháp một phần, phải kết hợp hài hòa các biện pháp thuế với biện pháp hành chính như Nghị định 100, vừa cần có lộ trình, trong đó đi kèm nhiều giải pháp về bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, vừa có tác động hài hòa lợi ích các bên", bà Cúc đề xuất.

PGS, TS Ngô Trí Long phát biểu. (Ảnh: TRUNG HƯNG)

PGS, TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, phương án tăng thuế phải đạt được mục tiêu giảm nhu cầu tiêu dùng, bảo đảm thu ngân sách nhà nước, phải chính xác, thuyết phục và công bằng để bảo vệ sản xuất trong nước, nhất là khi các doanh nghiệp đang khó khăn.

Theo ông Long, ngành bia tạo ra nguồn thu ngân sách rất lớn, khi áp phương án tăng thuế cần nhìn nhận về hệ quả lâu dài đối với ngành, cũng như ảnh hưởng lan tỏa đến các ngành khác.

Do đó, cần làm tốt công tác truyền thông để có thêm các đánh giá, ý kiến tham khảo, góp ý từ đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách về một phương án phù hợp nhất.

TRUNG HƯNG