Cần gấp rút bảo tồn làng chài trong top đẹp nhất thế giới
Vung Viêng và Cửa Vạn là 2 làng chài nằm trong khu vực vịnh Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh, được hình thành từ thế kỷ thứ 19. Đáng lo ngại là hiện nay, nhiều bè nổi ở làng chài này có dấu hiệu xuống cấp, mục nát.
Ban đầu làng chài Vung Viêng và Cửa Vạn chỉ là nơi neo đậu của tàu thuyền để ngư dân nghỉ ngơi, tránh gió bão do đặc thù khu vực này kín gió và lặng sóng và theo thời gian, một số hộ gia đình định cư ở đây sinh sống trên các bè nổi... Đến năm 2014, tại làng chài Vung Viêng có khoảng 80 hộ dân.
Sau năm 2014, UBND thành phố Hạ Long quyết định di dời tất cả các hộ dân lên bờ, an cư lập nghiệp. Tại Vung Viêng, 32 hộ dân được phép ở lại để giữ nghề nuôi thủy sản gắn với phát triển du lịch.
Làng chài Vung Viêng nằm trong tuyến tham quan số 4 trên vịnh Hạ Long. Đây là tuyến tham quan có sức hấp dẫn đặc biệt với du khách nước ngoài, khi vừa có thắng cảnh vừa có những sản phẩm du lịch gắn với cộng đồng ngư dân sống thủy cư lâu đời trên vịnh Hạ Long.
Trước dịch Covid-19, mỗi tháng, làng chài đón từ 18.000 đến 22.000 khách. Dù vậy, thời điểm này lượng khách tới tuyến điểm này chỉ bằng khoảng 1/4 so với trước đại dịch.
Anh Nick (du khách Đức) chia sẻ: "Đây là lần đầu tôi tới làng chài Vung Viêng. Tôi rất ấn tượng với vẻ đẹp của vịnh Hạ Long và những ngôi nhà nổi tại đây. Thực sự đây là một nơi đáng để du khách các nước đến thưởng ngoạn".
Trong hành trình tham quan làng chài, nhà sinh hoạt cộng đồng là nơi không thể bỏ qua của du khách. Đây từng là nơi dân làng chài hội họp, nơi người già tập trung ngồi đan lưới, móc câu sau những giờ nghỉ ngơi, không đi biển.
Giờ đây, nhà sinh hoạt cộng đồng được chính quyền địa phương giao cho HTX Dịch vụ Vạn Chài quản lý. Người dân vừa nuôi trồng thủy sản, vừa kết hợp làm du lịch, đan lưới phục vụ đánh bắt hải sản.
Nhà sinh hoạt cộng đồng rộng khoảng 100m2. Đây là tổ hợp chia làm nhiều khu vực triển lãm, trưng bày những sản phẩm như gốm sứ, công cụ đánh bắt thủy sản của ngư dân, tái hiện một góc đời sống thủy cư của ngư dân Hạ Long xưa.
Khu trưng bày các tác phẩm điêu khắc, sản phẩm lưu niệm từ than đá.
Ông Tăng Văn Phiến - Giám đốc HTX Dịch vụ Vạn chài Hạ Long cho biết nhiều sản phẩm du lịch cộng đồng trước đây như đánh cá cùng ngư dân, chèo thuyền rồng hay thuyền buồm trên vịnh Hạ Long đang bị tạm thời dừng hoạt động do vướng mắc nhiều quy định. Hiện nay, nhà sinh hoạt cộng đồng đang được tu sửa, chỉnh trang lại để chuẩn bị đón khách du lịch vào mùa đông.
Đáng lo ngại là hiện nay, nhiều bè nổi có dấu hiệu xuống cấp, mục nát. Thậm chí tại Cửa Vạn, nhiều nhà nổi đã chìm một phần dưới nước.
Hiện Ban Quản lý vịnh Hạ Long đang xây dựng đề án cải tạo, sửa chữa, phục dựng các công trình phục vụ việc lưu giữ giá trị văn hóa làng chài trên vịnh và lo sinh kế cho người dân đang nuôi trồng thủy sản.
Các công trình không phục dựng được sẽ đóng mới, trên tinh thần bảo tồn nguyên vẹn kiến trúc, hình thái của kiến trúc cũ và đảm bảo an toàn cao, chống chịu sự bào mòn của gió, sóng biển.
Bà Lê Thị Nhã - ngư dân ở Vung Viêng mong muốn việc nâng cấp, sửa chữa các mô hình nhà nổi sớm được triển khai, để bảo tồn, phục dựng lại hồn cốt văn hóa làng chài Hạ Long xưa và đón du khách nhộn nhịp trở lại.
Vung Viêng, Cửa Vạn là 2 làng chài từng lọt top những làng chài đẹp nhất thế giới. Việc bảo tồn, phục dựng và lưu giữ những giá trị văn hóa của ngư dân Hạ Long xưa là điều cần thiết, nhất là khi nhiều hạng mục, nhà nổi ở cả 2 làng chài này đang xuống cấp nghiêm trọng.
