Cần gì để tiến tới bỏ giấy phép xây dựng đối với các công trình nhà ở riêng lẻ?

Cấp giấy phép xây dựng còn nhiều khó khăn

Theo phản ánh của nhiều người dân, việc xin giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ tại các địa phương còn gặp nhiều khó khăn.

Mỗi lần nộp hồ sơ xin giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ, người dân phải mất khoảng 1 tháng. Họ cũng phải tốn kém nhiều tiền bạc, trung bình chi phí trên 10 triệu đồng cho các bản vẽ thiết kế và nhiều chi phí không tên khác.

Việc xin cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ hiện nay còn gặp khó khăn.

Bên cạnh đó, không phải ai cũng hiểu hết các thủ tục để tự đi xin cấp phép. Vì vậy, tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đại đa số người dân phải thuê "cò" thủ tục nhà đất, tốn thêm hàng chục triệu đồng.

Đối với bản vẽ thiết kế, chủ đầu tư vẫn thuê thiết kế riêng để xây dựng, còn bản thiết kế để xin giấy phép sẽ do các "cò" chuẩn bị, đáp ứng đầy đủ yêu cầu của cơ quan chuyên môn. Vì thế, hồ sơ được duyệt nhanh chóng và không phải sửa chữa nhiều lần.

Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra thực trạng thiết kế để duyệt cấp giấy phép xây dựng khác so với thực tế thi công. Vì vậy, vi phạm trật tự xây dựng từ đó cũng có những diễn biến phức tạp.

Ông Vũ Trung Kiên, Trưởng phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết: Việc xin cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ hiện nay còn gặp khó khăn do một số nguyên nhân chủ yếu sau:

Quy định pháp luật liên quan còn phức tạp và chồng chéo, đặc biệt trong việc xác định tính pháp lý của đất, quy hoạch xây dựng, chỉ giới đường đỏ, chiều cao công trình... dẫn đến người dân khó tiếp cận, khó hiểu và khó chuẩn bị hồ sơ đầy đủ.

Hồ sơ pháp lý về quyền sử dụng đất của người dân không đầy đủ hoặc có vướng mắc, ví dụ: Chưa cập nhật biến động đất đai, đất thuộc diện quy hoạch treo, đất có tranh chấp, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...

Năng lực chuyên môn của một số đơn vị tư vấn thiết kế còn hạn chế, dẫn đến việc lập bản vẽ thiết kế sơ sài, sai quy cách, không phù hợp quy hoạch, tiêu chuẩn, quy chuẩn gây mất thời gian chỉnh sửa, bổ sung.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa thủ tục hành chính chưa đồng bộ, khiến quá trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ còn thủ công, gây tốn thời gian.

Bỏ giấy phép xây dựng là định hướng đột phá, phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính.

Đẩy nhanh tiến độ phủ kín và công khai quy hoạch 1/500

Đối với chủ trương của Thủ tướng Chính phủ về việc bỏ giấy phép xây dựng, ông Vũ Trung Kiên cho rằng, đây là định hướng đột phá, phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính.

Giúp người dân giảm chi phí, thời gian, công sức khi xây dựng nhà ở; giảm phiền hà trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính. Người dân có thể chủ động hơn trong việc xây dựng theo quy hoạch và quy định, chỉ cần thông báo cho chính quyền địa phương về kế hoạch xây dựng của mình

Đối với cơ quan quản lý, chính sách này sẽ giảm áp lực tiếp nhận - thẩm định - cấp phép, có điều kiện tập trung nguồn lực vào công tác thanh tra, giám sát, xử lý vi phạm.

Nếu không có giải pháp cụ thể, việc xây dựng tràn lan, không kiểm soát có thể dẫn đến vi phạm quy hoạch, mất mỹ quan đô thị, ảnh hưởng hạ tầng kỹ thuật - xã hội.

Tuy nhiên, để chủ trương sớm được triển khai thực hiện, ông Vũ Trung Kiên đề xuất một số giải pháp, cụ thể:

Đẩy nhanh tiến độ phủ kín và công khai quy hoạch 1/500. Quy hoạch chi tiết 1/500 cần được lập và phê duyệt nhanh chóng, đồng thời công khai rộng rãi trên các kênh thông tin của chính quyền địa phương (cổng thông tin điện tử, ứng dụng di động) để người dân dễ dàng tra cứu thông tin về lô đất của mình.

Việc công khai và chi tiết hóa quy hoạch 1/500 không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà là nền tảng cốt lõi cho mô hình "tự chịu trách nhiệm - hậu kiểm", biến thông tin quy hoạch thành công cụ quản lý chính thay vì giấy phép.

Tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn và cung cấp thông tin rõ ràng cho người dân. Nâng cao ý thức chấp hành của người dân và tăng cường vai trò tự quản tại cộng đồng dân cư để phát hiện sớm, hạn chế vi phạm ngay từ cơ sở.

Nâng cao năng lực quản lý nhà nước và ứng dụng công nghệ thông tin: Để nâng cao hiệu quả quản lý, cần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác quản lý xây dựng. Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ năng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi sang hậu kiểm.

Cần có đội ngũ cán bộ tận tâm, tận tình hướng dẫn người dân trong giai đoạn đầu chuyển đổi cơ chế. Tăng cường hậu kiểm và xử lý vi phạm, áp dụng công nghệ như ảnh vệ tinh, camera đô thị, kiểm tra thực địa định kỳ để giám sát công trình xây dựng.

Chuyển từ "xin phép" sang "thông báo xây dựng" hoặc "đăng ký xây dựng". Theo đó, người dân chỉ cần nộp một bản vẽ thiết kế sơ bộ và thông báo kế hoạch xây dựng để cơ quan quản lý giám sát và xử lý nếu có vi phạm.

Trước mắt, nên thí điểm miễn cấp phép xây dựng cho nhà ở khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc khu dân cư hiện hữu, khu dân cư xây dựng mới. Thời gian thí điểm có thể kéo dài 6 - 12 tháng để đánh giá hiệu quả và rút kinh nghiệm trước khi nhân rộng.

Đồng tình với ý kiến trên, đại diện phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) cho rằng: Hiện nay, trên địa bàn quận Hai Bà Trưng có nhiều đô thị cải tạo và đang thiếu quy hoạch chi tiết 1/500. Vì vậy việc xây dựng, lập quy hoạch sẽ khó khăn do các chỉ tiêu sẽ khó đáp ứng yêu cầu.

Thời gian tới, nếu triển khai phủ kín quy hoạch chi tiết 1/500 cần cụ thể hóa quy mô và các điều kiện kèm theo làm cơ sở cho người dân tự xây dựng bản vẽ và các cơ quan quản lý giám sát trật tự xây dựng.

Khánh Hòa