Cần hoàn thiện chính sách để kiểm soát hiệu quả thuốc lá mới

Theo các chuyên gia, nhà quản lý, việc kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, không chỉ góp phần ngăn ngừa tác hại đối với giới trẻ, mà còn là hành động thiết thực để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật cho toàn xã hội. Thế nhưng hiện nay, khái niệm về các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) chưa được quy định rõ ràng trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Điều này, vô tình gây khó khăn cho cơ quan có thẩm quyền trong việc xác định mức xử phạt các hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, nhập lậu, sản xuất, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác.

Quang cảnh buổi tọa đàm

Trao đổi tại tọa đàm, các chuyên gia, nhà quản lý đã nhấn mạnh nhu cầu cần thiết của việc sửa Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) và các văn bản pháp luật liên quan để thực thi Nghị quyết 173/2024/QH15 hiệu quả. Chẳng hạn, Luật Đầu tư, Luật Quản lý ngoại thương... cũng cần được phối hợp xem xét để hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ, minh bạch.

Theo đó, việc sửa luật cũng bao gồm nêu rõ đặc điểm, thành phần, cấu tạo các sản phẩm thuốc lá mới hiện nay gồm thuốc lá điện tử (TLĐT) hệ thống đóng, TLĐT hệ thống mở, thuốc lá nung nóng (TLNN) nguyên bản, TLNN dị bản (lai), cũng như định nghĩa về các sản phẩm thuốc lá mới khác trong tương lai. Việc phân loại này một mặt giúp hệ thống hóa định nghĩa các sản phẩm hiện nay để phân biệt với thuốc lá điếu truyền thống – vốn là sản phẩm thuộc ngành hàng kinh doanh có điều kiện và chịu sự kiểm soát của Nhà nước. Sự rõ ràng trong các định nghĩa về các chủng loại sản phẩm khác nhau giúp cơ quan chức năng đẩy nhanh quá trình thanh tra, kiểm định sản phẩm, phòng chống buôn lậu thuốc lá hiệu quả.

Ban Tổ chức tặng hoa các chuyên gia, nhà quản lý tham gia tọa đàm

Tuy nhiên, các chuyên gia, nhà quản lý cũng bày tỏ quan điểm cần xem xét cân nhắc đến yếu tố bình đẳng, công bằng với mọi đối tượng liên quan đến các sản phẩm thuốc lá. Ông Lê Đại Hải, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp phân tích: “Đối tượng chịu tác động từ lệnh cấm cũng bao gồm cả ngành du lịch. Cụ thể là nhiều du khách nước ngoài có thói quen và được phép dùng thuốc lá mới tại nước sở tại, khi đến Việt Nam bị thu hồi, tịch thu sản phẩm thì sẽ cân nhắc về khả năng quay lại”.Do vậy, ông Hải khuyến nghị: “Vấn đề chính sách cần cân nhắc đa dạng góc nhìn, từ tác động kinh tế, đồng bộ hệ thống pháp luật và hài hòa lợi ích các bên để đưa ra giải pháp tối ưu nhất”.

Trao đổi xoay quan vấn đề này, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhận định, “dưới góc độ cơ quan giám sát phản biện xã hội, góc độ của xã hội, góc độ người tiêu dùng, mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng của Nghị quyết số 173/2024/QH15 về việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là đúng đắn. Bà Liên cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá và thận trọng xem xét tác động toàn diện đến các nhóm đối tượng liên quan, đặc biệt người tiêu dùng, khi hơn 18 triệu người hút thuốc lá tại Việt Nam đang có xu hướng chuyển sang thuốc lá mới.

“Nếu xác định thuốc lá mới thuộc nhóm thuốc lá, cần có định nghĩa rõ ràng để thống nhất trong quản lý, tránh tình trạng người tiêu dùng và các cơ quan thực thi nhầm lẫn khái niệm về các sản phẩm này” – Bà Liên nhấn mạnh.

Lê Mai