Cần hoàn thiện hệ thống chính sách đối với Kinh tế nền tảng

Tọa đàm thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia kinh tế, pháp luật, các nhà quản lý, đại diện các doanh nghiệp, hiệp hội ngành. Các chuyên gia cho rằng đã đến lúc Chính phủ cần có quan điểm nhất quán, thống nhất và rõ ràng về mô hình kinh tế nền tảng. Đồng thời, cần có một tầm nhìn bao quát cũng như có cơ chế phối hợp liên ngành tốt hơn khi soạn thảo chính sách liên quan đến kinh tế nền tảng. Việc ban hành chính sách rời rạc theo từng ngành, thậm chí thiếu nhất quán sẽ làm ảnh hưởng đến mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của kinh tế số.

Phát biểu tại buổi Tọa đàm, ông Trần Trọng Tuyến, Tổng Thư ký VECOM trình bày tổng quan về các nền tảng và kinh tế nền tảng. Ông Tuyến cho biết, mô hình kinh tế nền tảng đã phát triển mạnh mẽ trên thế giới và tại Việt Nam, nhận được sự ủng hộ và đánh giá tích cực của nhiều bên liên quan nhờ vào những lợi ích mà các nền tảng mang lại như tăng năng suất, giảm chi phí, tạo ra các thị trường mới, cũng như gia tăng sự linh hoạt của thị trường lao động. Tuy nhiên, sau một thời gian hoạt động, mô hình kinh tế nền tảng đã dần bộc lộ một số khiếm khuyết cần đến sự can thiệp của Nhà nước, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người lao động, chống thất thu thuế với các nền tảng hoạt động xuyên biên giới. Trong bối cảnh đó, dường như Việt Nam chưa có một sự tiếp cận chính sách và ứng xử nhất quán, cũng như đang gặp phải khó khăn trong việc xây dựng các quy định đối với các mô hình kinh tế mới này.

Toàn cảnh buổi Tọa đàm “Xu hướng Chính sách đối với nền Kinh tế nền tảng”. (Ảnh: DNVN/My Anh)

Thừa nhận tính ưu việt của các nền tảng này, chẳng hạn như, tạo điều kiện cho các giao dịch diễn ra nhanh chóng, tận dụng tối ưu nguồn tài nguyên sẵn có, thúc đẩy cạnh tranh và tăng chất lượng dịch vụ, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng đây là xu thế không thể đảo ngược và cần khuyến khích phát triển. Mặt khác, ông cũng chỉ ra những vấn đề nội tại trong hoạt động của mô hình kinh tế nền tảng cũng như sự phản ứng của các ngành nghề kinh doanh truyền thống. Thông qua phân tích xu hướng chính sách đối với nền tảng trong lĩnh vực du lịch và vận tải, ông Long cho rằng, cần hiểu rõ nét mới của mô hình kinh doanh nền tảng, để tránh khiên cưỡng áp quy định cũ vào mô hình mới.

Ông Long cho biết thêm, trong xu hướng hiện nay, một nền tảng sẽ cung cấp kết nối cho nhiều ngành thay vì chỉ trong lĩnh vực vận tải hay giao nhận hàng, thực phẩm, dược phẩm… Nếu tất cả các ngành nền tảng thuộc về lĩnh vực của mình, thì ngày mai khi xuất hiện một nền tảng mới thì chúng ta sẽ lại mất tới 2-3 năm nữa để tranh cãi, loay hoay tìm câu trả lời.

PSG.TS Ngô Trí Long cho rằng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy phần lớn các nước trong khu vực không cho rằng nền tảng kết nối xe là dịch vụ vận tải. Việc coi nền tảng kết nối là dịch vụ vận tải sẽ gây tác động tiêu cực tới phát triển nền tảng, làm giảm thế mạnh của các đơn vị công nghệ là xử lý dữ liệu lớn và kết hợp trí tuệ nhân tạo để đề xuất phương tiện và giá. Việc buộc các doanh nghiệp công nghệ phải đáp ứng điều kiện của toàn bộ quá trình kinh doanh vận tải là một sự bất công, không hợp lý. Quy định này không những làm biến đổi bản chất hoạt động của nền tảng mà còn triệt tiêu phần lớn những ưu điểm của công nghệ mang lại, biến nền tảng thành một kênh liên lạc đơn thuần. Quy định này sẽ gây tác động tiêu cực đến các nền tảng trong nước, như VATO, EMDDI, Gonow, T.net, lẫn nền tảng ngoại như Grab, Fastgo…

Kinh tế nền tảng đang phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực vận tải

Đồng quan điểm với ông Long và các chuyên gia về sự cần thiết có một cách tiếp cận thống nhất và cởi mở với mô hình kinh tế nền tảng, ông Ngô Vĩnh Bạch Dương đế từ Viện Nhà nước và Pháp luật cũng nêu thêm một số vấn đề cốt lõi về chính sách và pháp luật đối với các nền tảng. Theo ông Dương, ứng xử của các quốc gia đối với các dịch vụ mới trên Internet còn nhiều khác biệt, thậm chí trái ngược nhau, do việc tiếp cận dịch vụ mới trong khuôn khổ WTO còn mơ hồ, chưa hoàn thiện, và phụ thuộc nhiều vào các cuộc đàm phán thương mại cũng như bối cảnh tại từng quốc gia. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “Chắc chắn một điều được thừa nhận rộng rãi rằng các doanh nghiệp không nhất thiết phải thực hiện tất cả các công đoạn của một chuỗi cung ứng dịch vụ, mà có thể lựa chọn một hoặc một số công đoạn để đầu tư. Đây cũng chính là lý do để kinh tế nền tảng có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm qua trên phạm vi toàn cầu”. Ông Dương cũng lưu ý, trong quá trình quản lý các nền tảng, Nhà nước cần chú trọng xem xét các điều kiện giao dịch chung, đặc biệt trong việc phân định trách nhiệm các bên để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và bảo vệ các đối tác yếu thế trong giao dịch.

Tại buổi Tọa đàm, các chuyên gia và nhà quản lý cũng thảo luận sôi nổi về bản chất của kinh tế nền tảng cũng như các giải pháp chính sách tổng quát và cụ thể đối với những vấn đề của nền kinh tế nền tảng. Sau Tọa đàm, nhiều đại biểu thống nhất nhận định rằng, xu thế không thể đảo chiều và những hiệu quả thiết thực của nền tảng kỹ thuật số với toàn bộ nền kinh tế xung quanh, đồng thời nhấn mạnh sự cấp thiết của việc thống nhất tầm nhìn và định hướng xủa Chính phu đối với nền kinh tế nền tảng, làm tiền đề và động lực giúp Việt Nam tiến gần hơn tới các mục tiêu phát triển, bắt kịp Cách mạng Công nghiệp 4.0.

My Anh