Cần hoàn thiện khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Nguyễn Hải Công, Chủ nhiệm Khoa Lao và Bệnh phổi, Bệnh viện Quân y 175 cho biết, về cơ chế hoạt động, cấu trúc của hai loại thuốc lá thế hệ mới phổ biến nhất hiện nay gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, cả hai loại sản phẩm này đều không sử dụng phương pháp đốt cháy như thuốc lá truyền thống mà sử dụng thiết bị điện tử để chuyển hóa thành khí hơi (aerosol) có chứa nicotin.

Ông Phạm Đình Thưởng, nguyên phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công thương phát biểu tại Tọa đàm.

Vị bác sĩ này cho rằng, chính đặc tính kỹ thuật khác biệt này giúp người dùng có thể tiếp cận nicotine mà không phải hít khói thuốc lá độc hại.

Ý kiến của ông Phạm Đình Thưởng, nguyên Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương chia sẻ rằng, rất nhiều quốc gia đã xem thuốc lá thế hệ mới, đặc biệt là thuốc lá điện tử, như là một phương án hỗ trợ mục tiêu giảm tác hại từ việc hút thuốc lá truyền thống. Điển hình trong số đó là Vương Quốc Anh, Canada và New Zealand.

Theo các chuyên gia, các quốc gia này có khung pháp lý rất nghiêm ngặt cho thuốc lá truyền thống nhưng khuyến khích thuốc lá điện tử như một phần của chiến lược giảm thiểu tác hại thuốc lá truyền thống.

Do đó, đã lựa chọn mức áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt thấp hơn so với thuốc lá truyền thống nhằm khuyến khích người hút thuốc lá chuyển sang các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ít rủi ro hơn so với thuốc lá truyền thống.

Ở các thị trường đã cho phép lưu thông thuốc lá thế hệ mới, phần lớn các nước chỉ đánh thuế tiêu thụ đặc biệt trên dung dịch thuốc lá điện tử hoặc điếu thuốc lá nung nóng mà không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt trên thiết bị điện tử vì thiết bị chỉ là công cụ có chức năng làm nóng nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro so với việc đốt cháy của thuốc lá truyền thống.

Ngoài ra, các quốc gia này đều có các quy định nghiêm ngặt trong quản lý chất lượng, quy định sản xuất, quy định đối tượng và độ tuổi được phép tiếp cận, các nội dung liên quan đến quảng cáo tiếp thị…

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban hành tháng 7/2023, số lượng quốc gia cho phép sản xuất, kinh doanh thuốc lá thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng gia tăng, tính tới nay đã có 87 quốc gia cho phép lưu hành thuốc lá điện tử.

Chia sẻ tại Tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam nói rằng, thực tế thuốc lá thế hệ mới được nhập lậu vào Việt Nam trong thời gian dài nhưng không có cơ chế quản lý, gây nên nhiều hệ lụy trong xã hội. Quan điểm của cá nhân tôi là không nên cấm nữa mà nên mà nên đưa thuốc lá thế hệ mới vào quản lý để tránh thất thu thuế cho nhà nước.

Đồng quan điểm, ông Lê Đại Hải, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp nói rằng, xét về mặt pháp lý, khi một mối quan hệ xã hội đã trở thành phổ biến, tồn tại nhu cầu có thật của người tiêu dùng và nhu cầu sản xuất kinh doanh có thật của doanh nghiệp thì tất cả các yếu tố đó tạo thành cơ sở để khẳng định rằng đã đến lúc các nhà hoạch định chính sách phải có quy định về mặt pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới, giữ cho đường ray pháp lý đó được thông suốt và giúp chúng ta quản lý thuốc lá thế hệ mới tốt hơn, chống lại tình trạng nhập lậu tràn lan, kiểm soát chất lượng sản phẩm và tăng thu ngân sách cho nhà nước.

Ý kiến của ông Thưởng thì nêu rõ, dù là xây dựng chính sách quản lý dài hạn hay thí điểm có thời hạn cả hai sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc nung nóng phải được quản lý một cách đồng bộ và đồng thời. Việc này sẽ đem lại nhiều tác động tích cực cho không chỉ cho cộng đồng doanh nghiệp, người tiêu dùng mà cho cả các cơ quan quản lý nhà nước.

Kết thúc Tọa đàm, các chuyên gia bày tỏ sự đồng thuận rằng đưa cả hai sản phẩm vào quản lý sẽ không bỏ ngỏ thị trường cho thuốc lá lậu hoành hành. Đồng thời đảm bảo nguyên tắc đồng bộ, toàn diện trong chính sách quản lý; góp phần tăng nguồn thu ngân sách từ thuốc lá thế hệ mới; hỗ trợ thực thi chiến lược giảm thiểu tác hại thuốc lá thông qua việc đảm bảo người tiêu dùng được tiếp cận với các sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quản lý như các quốc gia khác hiện đã và đang thi hành.

D.Ngân