Cần làm gì khi động đất xảy ra, có nên chạy ra khỏi nhà?

Trong trận động đất Myanmar và rung chấn tại Thái Lan hôm 28-3, nhiều nhân chứng kể lại họ đã chạy ra khỏi nhà và nhìn thấy rất nhiều người khác cũng chạy ra khỏi các tòa nhà.

Tuy nhiên, tờ Los Angeles Times dẫn cảnh báo của các chuyên gia rằng người dân không nên rời khỏi tòa nhà và đi ra ngoài trong thời gian xảy ra động đất. Việc an toàn nhất khi đó là tìm cách trú ẩn bên trong tòa nhà vì điều này giúp bảo vệ khỏi các mảnh vỡ, đường dây điện, cây đổ hoặc các phần cuối của tòa nhà có thể sụp đổ.

Người dân trên một con phố gần các tòa nhà bị hư hại sau trận động đất mạnh xảy ra tại Mandaly (Myanmar) hôm 28-3. Ảnh: REUTERS

Có nên chạy ra khỏi tòa nhà khi động đất xảy ra?

Nhà địa chấn học Lucy Jones cho biết hầu hết chuyên gia đều đồng ý rằng mọi người trong các tòa nhà lớn nên ở trong nhà khi động đất xảy ra.

"Điều đầu tiên bị hỏng của một tòa nhà là bên ngoài. Vì vậy ban công và mặt tiền sẽ rơi ra. Bạn đang tự đưa mình vào tình huống nguy hiểm hơn khi di chuyển ra bên ngoài tòa nhà" – bà Jones nói.

Theo bà, ngay cả khi các cạnh bên ngoài của tòa nhà sụp đổ, tòa nhà vẫn có thể đứng vững.

Các tình huống xảy ra trong quá khứ cho thấy lời khuyên này là có cơ sở.

Trong trận động đất ở Paso Robles, bang California (Mỹ) vào năm 2003, hai người phụ nữ làm việc tại một cửa hàng quần áo đã bị gạch và thạch cao rơi xuống đè chết khi họ chạy ra khỏi một tòa nhà gạch cũ. Chuyên gia cho rằng nếu hai người này tìm cách trú ẩn hợp lý bên trong tòa nhà, tai nạn có thể đã không xảy ra.

Trong trận động đất ở Christchurch (New Zealand) năm 2011, một người đàn ông đã phải đưa ra quyết định nhanh chóng giữa việc chạy trốn ra ngoài hay chui xuống gầm bàn. Cuối cùng, anh đã chọn chui xuống gầm bàn và sống sót. Sau trận động đất, anh nói rằng nếu anh chọn chạy ra khỏi tòa nhà, anh sẽ bị các mảnh vỡ rơi xuống đè trúng.

Trong trường hợp tòa nhà đổ sụp, bà Jones vẫn cho rằng chạy ra ngoài vẫn không phải là ý tưởng hay. Bà cho rằng khi tòa nhà bắt đầu đổ sụp, nó có thể xảy ra rất nhanh đến mức chỉ có thời gian để nằm xuống và ẩn nấp.

Trong trận động đất ở Haiti, cả khi các tòa nhà sụp đổ, khi các đội tìm kiếm và cứu hộ rà soát đống đổ nát, họ đã tìm thấy nhiều người sống sót bên dưới những khoảng trống như bên dưới bàn.

"Họ tìm thấy những người nằm dưới gầm bàn và những người này ẩn núp tại chỗ. Nhân viên cứu hộ có thể đến và cứu họ ra. Có rất nhiều bằng chứng cho thấy điều đó có thể cứu mọi người khi động đất xảy ra" – bà Jones nói.

Ngược lại, bà Jones cũng chỉ ra khi mọi người tìm cách thoát khỏi tòa nhà khi có động đất, nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra.

Một tòa nhà đổ sập ở Mandalay (Myanmar) sau trận động đất hôm 28-3. Ảnh : AFP

Trong trận động đất có cường độ 5,1 độ richter xảy ra ở Whittier Narrows, bang California, trong số 3 người thiệt mạng do nguyên nhân trực tiếp là động đất, một người được cho là đã nhảy từ cửa sổ căn hộ của mình và chết vì tác động của cú ngã. Một người khác khi đang chạy khỏi một tòa nhà đỗ xe 3 tầng thì bị bê tông rơi xuống đè trúng. Tuy nhiên, theo bà Jones, cả căn hộ và cấu trúc của tòa nhà đổ xe đều không bị sụp đổ hoàn toàn sau trận động đất.

Nên làm gì khi động đất xảy ra?

Theo tờ Independent, trong trường hợp cảm giác có động đất, mọi người cúi xuống, để tay và đầu gối chạm đất. Trong tư thế này, mọi người có thể bò đến những nơi an toàn. Nếu không thể cúi xuống đất, mọi người nên ngồi xuống hoặc ngồi yên để giảm thiểu khả năng bị ngã.

Mọi người cũng nên chui xuống gầm bàn ăn hoặc bàn làm việc chắc chắn để đảm bảo đầu và cổ được che chắn khỏi các mảnh vỡ rơi xuống. Nếu đang trên xe lăn, người ngồi trên xe lăn cần khóa bánh xe. Tháo những vật dụng nào không được gắn chặt vào xe lăn.

“Nếu không có nơi trú ẩn gần đó, hãy nằm xuống gần tường bên trong nhà (tường không có mặt nào nằm bên ngoài tòa nhà) hoặc bên cạnh đồ nội thất thấp không thể rơi vào người, tìm cách che đầu và cổ bằng tay”, theo hướng dẫn trên trang web của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).

Ngoài ra, mọi người cũng có thể dùng một cuốn sách lớn, gối để che chắn cơ thể. Mọi người cần giữ tư thế bảo vệ và ở nơi che chắn cho đến khi cơn rung chuyển dừng lại. Ngoài ra, mọi người cũng cần chuẩn bị sẵn sàng di chuyển cùng với bàn, ghế trú ẩn nếu cơn rung chuyển làm những nơi trú ẩn này dịch chuyển.

Nếu có thể, trong vòng vài giây trước khi trận rung lắc dữ dội xảy ra, mọi người hãy nhanh chóng di chuyển ra khỏi nơi có kính, đồ vật treo, giá sách, tủ đựng đồ sứ hoặc các đồ nội thất lớn khác có thể rơi xuống. Nếu đang ở trong bếp, mọi người cần nhanh chóng tắt bếp và tìm chỗ ẩn nấp ngay khi có dấu hiệu rung lắc đầu tiên.

Nếu bạn đang ở trên giường và không thể di chuyển, mọi người cần dùng gối bảo vệ đầu.

Nếu đang trong tòa nhà cao tầng, mọi người không nên chạy ra ngoài hoặc đến các phòng khác trong khi xảy ra động đất. Ngoài ra, mọi người cũng không nên sử dụng thang máy vì trường hợp mất điện có thể xảy ra.

Nếu đang ở trong sân vận động hoặc rạp hát, mọi người hãy ngồi nguyên tại chỗ. Nếu phải di chuyển ra ngoài khi động đất kết thúc, mọi người cần đi thật cẩn thận vì dư chấn có thể xảy ra.

Nếu đang ở ngoài đường, mọi người cần đi đến một khu vực trống trải tránh xa cây cối, cột điện và tòa nhà. Khi đã ở nơi trống trải, hãy cúi thấp người và ở đó cho đến khi rung lắc dừng lại.

Mọi người cần tìm cách che chắn và trú ẩn khi động đất xảy ra. Ảnh minh họa: GETTY IMAGES

Nếu đang ở trong một phương tiện đang di chuyển, hãy tìm cách dừng lại càng nhanh và càng an toàn càng tốt. Sau đó, mọi người cần tìm cách di chuyển phương tiện vào lề đường, tránh xa các cột điện, dây điện trên cao, cầu vượt. Trong trường hợp ở trong ô tô, mọi người nên cài phanh. Chiếc xe có thể rung lắc dữ dội nhưng đây là nơi tạm thời có thể trú ẩn cho đến khi rung lắc dừng lại.

Nếu ở gần bờ biển, mọi người cần hãy nằm xuống, che chắn và bám chặt cho đến khi rung lắc dừng lại.

Nếu rung lắc nghiêm trọng kéo dài 20 giây trở lên, hãy ngay lập tức di tản đến vùng đất cao vì động đất có thể gây ra sóng thần. Trong trường hợp này, mọi người cần di chuyển vào sâu trong đất liền 3 km hoặc đến nơi đất liền cao hơn mực nước biển ít nhất 100 m ngay lập tức, theo CDC.

KHOA ĐIỀM