Cần lắm tiết đọc sách trong trường!
Tiết đọc sách trong nhà trường sẽ rèn cho trẻ thói quen đọc sách, giúp trẻ thành thạo, trau chuốt hơn trong câu chữ và bồi đắp tâm hồn
Trong vai trò tổ trưởng bộ môn văn, Trường THPT Giồng Ông Tố, ngôi trường nhỏ thuộc quận vùng ven của TP HCM, hằng ngày chứng kiến trò ngại ngần trong giao tiếp, thô mộc trong hành vi, vụng về khi lần giở những trang sách, chuyền tay nhau những cuốn tập san không mấy giá trị… tôi thèm được làm gì để đổi thay.
Giờ đọc sách của học trò vùng ven
Vào năm học 2012-2013, khi có chủ trương từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), các trường học có quyền chủ động trong kế hoạch giảng dạy, tôi đã mạnh dạn cùng các đồng nghiệp tổ văn sắp xếp chương trình để thực hiện mỗi tuần một tiết đọc sách. Rất may, thầy hiệu trưởng ủng hộ và tiếp sức.
Chúng tôi lo lắng! Liệu trò có thích đọc sách không? Nguồn sách ở đâu? Có ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy không?... Nhưng các em đã háo hức chờ đến giờ đọc sách để có khoảng trời tự do bày tỏ ý kiến. Trò mong đến lượt mình được trình bày cuốn sách trước lớp bằng nhiều hình thức khác nhau, viết nhật ký đọc sách, kể, cảm nhận, lập nhóm dàn dựng hoạt cảnh… Các em bộc bạch những đổi thay của bản thân qua những cuốn sách đã đọc, biết ước mơ, ứng xử có văn hóa… Các em đến nhà sách và một số thư viện phỏng vấn làm sản phẩm "Chung tay lan tỏa văn hóa đọc" đoạt giải trong hoạt động học văn theo dự án của nhà trường…
Học sinh Trường Song ngữ Quốc tế Horizon thuyết trình trong tiết đọc sách Ảnh: NGUYỄN NGỌC
Từ tiết đọc sách, chúng tôi thay đổi cách đánh giá môn văn. Thay kiểm tra miệng, kiểm tra viết bằng đánh giá toàn diện ở 4 tiêu chí: đọc, nghe - phản biện, nói, viết, giúp học sinh hoàn thiện các kỹ năng giao tiếp tiếng Việt ở 2 dạng nói và viết. Vấn đề này, chúng tôi đã tổng kết và báo cáo có sự tham dự của nhiều giáo viên các trường trong cụm và chuyên viên môn văn Sở GD-ĐT TP HCM.
Tiết đọc sách không chỉ trong thư viện mà ngay lớp học. Học sinh mượn sách từ thư viện, bạn bè, mang sách ở nhà đến lớp, đọc sách khi trống tiết... Trong sân trường luôn có hình ảnh học sinh ngồi đọc sách, khiến chúng tôi rất vui. Thể loại sách các em đọc rất phong phú… miễn là phù hợp với lứa tuổi, sở thích và khả năng của từng em có sự hướng dẫn của thầy cô. Một không khí mới đến trong toàn trường. Không chỉ trò đọc mà thầy cô giáo cũng phải đọc để chia sẻ cùng học sinh. Các em đã biết dành tiền mua sách, chia sẻ những cuốn sách hay và trong các kỳ thi THPT quốc gia, học sinh Trường THPT Giồng Ông Tố luôn đạt điểm văn cao hơn tỉ lệ toàn TP và bằng các trường có điểm đầu vào cao… Các em ra trường đi làm, mỗi khi có điều kiện gặp lại đều kể niềm vui và những trưởng thành có được từ những cuốn sách.
Từ thói quen, tạo niềm vui
Trường Song ngữ Quốc tế Horizon cũng thực hiện tiết đọc sách đã nhiều năm. Học sinh ở đây có nhiều điều kiện vượt trội như phụ huynh quan tâm giới thiệu nguồn sách, ban giám hiệu hỗ trợ tối đa các phương tiện kết nối hiện đại như bảng thông minh trong lớp học, mỗi học sinh có một máy tính riêng, nền tảng tiếng Anh của học sinh tốt, nguồn sách từ thư viện, phần mềm MYON do trường cung cấp có đánh giá, nâng cấp trình độ đọc đến từng em… nên tiết học đọc sách hằng tuần rất hiệu quả. Cách tiếp cận sách của các em rất phong phú. Có nhiều em đọc nguyên bản gốc tiếng Anh nhưng thuyết trình bằng tiếng Việt và ngược lại. Các em hứng thú đến giờ đọc sách để tự tin thể hiện bản thân qua tranh luận, phản biện… Đọc sách giúp các em nói viết tốt tiếng Việt. Đặc biệt là những em sinh ra ở nước ngoài, theo ba mẹ về Việt Nam học tập.
Tổ tiếng Việt có nhiều hoạt động bổ ích như giao lưu với nhà văn trẻ, triển lãm vẽ bìa sách, giới thiệu chân dung nhà văn yêu thích, trao đổi sách, khen thưởng thường kỳ với học sinh đọc nhiều sách, Ngày hội ngôn ngữ tiếng Việt, Ngày hội văn hóa, Lễ hội đọc sách… góp phần lan tỏa văn hóa đọc trong toàn trường. Những cuộc gặp gỡ định kỳ giữa phụ huynh với học sinh, các em làm sản phẩm video giới thiệu kiến thức học ở trường với ba mẹ. Riêng môn văn, học sinh thường thuyết trình cuốn sách mình đã đọc và yêu thích. Phụ huynh tự hào khi thấy sản phẩm thuyết trình của các em…
Trên đây là kinh nghiệm thực tế của tôi từ tiết đọc sách tại các trường ở TP HCM, xuất phát từ tình yêu với sách và lòng mong muốn đổi thay tốt đẹp cho con trẻ từ sách. Hình thức thực hiện dựa theo kinh nghiệm và tự mày mò kiến thức trên internet, chưa có chủ trương hoặc lý thuyết khoa học.
Chúng tôi mong muốn các cơ quan, ban ngành và Bộ GD-ĐT nhanh chóng có tiết đọc sách trong trường học dành cho mọi cấp học để văn hóa đọc lan tỏa trong đời sống từ gia đình đến trường học góp phần nâng tầm văn hóa Việt. Khi chưa có chủ trương từ bộ, Sở GD-ĐT nên mạnh dạn đi đầu bằng việc đưa tiết đọc sách vào giờ học chính quy của môn văn, trên cơ sở nhân rộng các trường đã tổ chức tốt tiết đọc sách trong thời gian qua.
Nhà Khổng học và thực vật học người Nhật Kaibara Ekken (1630-1714) đã từng viết "Không có thú vui nào trên thế giới có thể so sánh được với thú vui đọc sách. Khi người ta cảm nhận được sự đàm thoại riêng tư với thế giới người hiền thì đó là thú vui duy nhất không lệ thuộc vào người khác". Với kinh nghiệm của bản thân, tôi luôn có niềm tin: trò sẽ có thói quen mới đó là niềm vui đọc sách và quý thầy cô sẽ nhận về những đổi thay tích cực ở nhiều phương diện, để mỗi ngày đến trường với con trẻ thực sự là một ngày vui.
Cùng con đọc sách
Ý thức được vai trò của sách đối với quá trình lớn khôn của trẻ, tôi đã có hành trình mẹ - con và sách. May mắn, con yêu sách. Từ khi nào, tôi đã quên, chỉ nhớ con nói năng lưu loát, viết văn hay, học tốt và trưởng thành. Hành trình đó bắt đầu bằng hát ru. Dù hát không hay nhưng tôi cứ à ơi từ thơ lục bát, ca dao, bài hát của bé mẫu giáo và vô vàn câu chuyện kể trong kho tàng cổ tích Việt Nam, chuyện kể từ đời sống gian khổ ở làng quê mình đã đi qua.
Con biết đi và bắt đầu tập nói, ngoài những đồ chơi thông thường còn có nhiều cuốn truyện tranh của Nhà Xuất bản Giáo dục. Tôi chọn mua vì giá bìa rẻ, tranh vẽ đẹp và nội dung tốt. Sách cũng là một món đồ chơi góp phần giúp trẻ yêu thích và có thói quen đọc sách sau này. Trò chuyện với con qua hình ảnh, đọc cho con nghe bất kể thời gian nào, con chưa biết chữ nhưng có thể nhìn tranh để vui chơi, đọc các bài thơ hoặc kể lại truyện theo cách mẹ kể và khi vào mẫu giáo đã thuộc truyện thơ của Phạm Hổ, thơ Trần Đăng Khoa..., tự tin đứng trước toàn trường kể chuyện "Tích Chu", "Dê trắng - dê đen", "Cô bé quàng khăn đỏ"... và thuộc rất nhiều bài hát. Cứ thế, con gần gũi sách hơn các phương tiện nghe - nhìn khác. Những khi con phạm lỗi, tôi vẫn thường lấy những câu chuyện, câu tục ngữ để nhắc nhở và có cảm giác con sửa lỗi nhanh hơn so với mọi lời giáo huấn, đe nạt khác.
Con biết đọc sớm và thích đọc sách. Mỗi khi có dịp đến nhà sách, con được chọn mua sách kèm theo lời đề tặng của mẹ như cách nhắc nhở, khuyến khích việc đọc. Thay dần những cuốn truyện tranh mỏng bằng truyện chữ trong tủ sách vàng dành cho thiếu niên... "Thời niên thiếu của các danh nhân", "Danh nhân đất Việt" tập 1, 2, 3, "Đôrêmon", "Harry Porter"... Khi đã tự đọc, con đọc bất cứ truyện gì có trên giá sách của gia đình như "Quê nội", "Tuổi thơ dữ dội", "Truyện cổ Grim", "Ngàn lẻ một đêm", "Giai thoại làng Nho", "Tam Quốc diễn nghĩa", tuyển tập Nguyễn Tuân, Thạch Lam, "Thương nhớ mười hai"... Những cuốn sách yêu thích, con đọc đi đọc lại nhiều lần, thi thoảng bàn luận cách viết của các nhà văn với mẹ. Việc đọc, tự nhiên với con như một niềm vui của đời sống.
Sách đã giúp con có tính tự lập cao. Khi giành học bổng vào ĐH Aalto của Phần Lan, thói quen đọc sách giúp con hội nhập nhanh ở môi trường học tập mới. Tốt nghiệp thạc sĩ, con về làm việc cho Tập đoàn Tài chính JP Morgan của Mỹ... Con tâm sự với tôi, những kiến thức từ sách giúp con có lợi thế so với các bạn trong nhiều lần phỏng vấn. Tôi luôn biết ơn những trang sách đã dìu dắt con đến ước mơ và vững bước trong cuộc đời.
