Cần lộ trình bài bản khi cấm xe xăng trong vành đai 1

Mới đây, HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố theo Luật Thủ đô 2024. Đây là khu vực được xác định nhằm hạn chế phương tiện gây ô nhiễm môi trường, ưu tiên các loại xe sử dụng năng lượng sạch.

Theo Nghị quyết, thành phố sẽ áp dụng hàng loạt biện pháp hạn chế phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch. Cụ thể: Tại vùng phát thải thấp, xe mô tô và xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông theo từng khung giờ hoặc từng khu vực; xe hành nghề trên nền tảng ứng dụng không được phép hoạt động trong khu vực này; ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 sẽ bị hạn chế, tiến tới cấm vào vùng phát thải thấp theo thời gian hoặc tuyến đường do UBND thành phố quy định.

Điều này đồng nghĩa các dịch vụ vận tải cá nhân bằng xe gắn máy sử dụng động cơ xăng như Grab, Gojek, Be... như hiện nay sẽ phải dừng hoạt động trong khu vực 9 phường của vành đai 1 từ 1/7/2026 và mở rộng ra 14 phường trong vành đai 2 từ 1/1/2028.

Đồng thời, Hà Nội đưa ra lộ trình chuyển đổi xanh cho các phương tiện kinh doanh vận tải: Xe máy kinh doanh vận tải phải hoàn tất chuyển đổi sang điện trước năm 2030; từ 1/7/2026, xe taxi chỉ được đầu tư mới hoặc thay thế bằng phương tiện chạy điện hoặc năng lượng xanh; từ 1/1/2035, thành phố sẽ quyết định phạm vi và thời điểm hạn chế lưu thông các phương tiện đường bộ tùy theo điều kiện thực tế từng thời kỳ.

Đây được xem là một trong những lộ trình mạnh mẽ nhất từng được đưa ra nhằm giảm ô nhiễm môi trường giao thông tại Hà Nội, nơi có mật độ phương tiện cá nhân thuộc nhóm cao nhất cả nước.

Theo ghi nhận của PV VietNamNet, đa số người dân bày tỏ sự đồng tình với chủ trương triển khai vùng phát thải thấp. Nhiều ý kiến cho rằng đây là giải pháp cần thiết, phù hợp xu thế quốc tế, và sẽ đem lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe cộng đồng.

Thường xuyên đặt xe công nghệ để đưa con đi học, chị Hồng Hạnh, trú tại phường Cửa Nam cho rằng: "Đặt xe vào giờ cao điểm, đường lúc nào cũng ùn tắc, khói bụi đến nghẹt thở. Nếu xe đạt chuẩn và xe điện được ưu tiên, giao thông cũng bớt ồn và bớt khói hơn.”

Anh Minh Quân (35 tuổi, nhân viên văn phòng ở Ba Đình) chia sẻ: "Tôi ủng hộ vì bụi mịn ở Hà Nội nhiều năm nay luôn ở mức cao. Nếu giảm được xe máy xăng và xe cũ không đạt chuẩn thì chất lượng không khí chắc chắn sẽ tốt lên.”

Cũng theo anh Quân, việc cấm theo khung giờ và khu vực theo nguyên tắc "vết dầu loang" là hợp lý, tránh gây sốc cho người dân và tạo thời gian thích nghi trước khi thực hiện mạnh tay hơn.

Xe hành nghề trên nền tảng ứng dụng (xe ôm công nghệ, shipper) không được phép hoạt động trong khu vực phát thải thấp trong vành đai 1 từ 1/7/2026. Ảnh minh họa: Duy Anh

Xe ôm công nghệ, shipper có lắm tâm tư

Bên cạnh sự đồng tình, không ít ý kiến lo lắng, nhất là từ nhóm tài xế xe ôm công nghệ chịu ảnh hưởng trực tiếp khi xe máy xăng bị cấm trong vùng phát thải thấp trong hơn nửa năm nữa.

Anh Trần Đức Long, tài xế công nghệ ở khu vực Ba Đình chia sẻ, thu nhập của những người như anh phụ thuộc lớn vào các chuyến đi trong trung tâm, nơi nhu cầu di chuyển ngắn nhưng tần suất cao. Nếu bị cấm hoàn toàn trong khu vực này, tài xế sẽ phải chạy vòng xa hơn hoặc mất hẳn nguồn thu chính.

“Nếu cấm xe xăng trong trung tâm, tài xế bọn tôi sẽ mất kha khá khách. Để duy trì, chúng tôi buộc phải chuyển sang xe điện, nhưng giá xe vẫn cao, chưa kể các vấn đề về pin, sạc, đường dây điện ở khu nhà trọ không đáp ứng nhu cầu cắm sạc qua đêm, thế nên thời gian tới cần phải tính toán kỹ", anh Long nói.

Anh Trần Văn Sơn, một shipper chuyên giao hàng ở khu vực phố cổ Hà Nội thẳng thắn: "Tôi vừa mua xe máy xăng trả góp để chạy, còn chưa trả hết tiền. Giờ bảo bỏ xe xăng để chuyển sang xe điện thì tiền đâu? Trong khi đến giờ thành phố vẫn chưa chốt chính sách hỗ trợ gì cho người chuyển đổi phương tiện".

Không chỉ tài xế, những khách hàng sử dụng dịch vụ xe ôm công nghệ cũng có những lo lắng nhất định. Chị Phạm Thu Trang, nhân viên văn phòng ở khu vực Hai Bà Trưng chia sẻ, mỗi ngày chị đều đặt từ 3-5 "cuốc" xe, chủ yếu để di chuyển nhanh giữa các điểm hẹn trong nội đô.

“Nếu giờ cấm xe máy xăng vào trung tâm, lúc cần đi gấp mà không có tài xế xe điện nào gần thì sao? Những khung giờ cao điểm hay ngày mưa, xe ôm vốn đã ít, nếu thêm quy định này thì khả năng chờ lâu là rất dễ xảy ra”, chị lo ngại.

Theo chị Trang, mức độ ảnh hưởng không chỉ dừng lại ở nhu cầu đi lại, mà còn tác động tới các dịch vụ phụ trợ như ship đồ, giao hàng hay đặt đồ ăn... Bởi nếu tài xế phải đầu tư xe điện mới hoặc phải chạy vòng tránh vùng hạn chế, chắc chắn chi phí sẽ được tính vào giá dịch vụ.

Dù ủng hộ chủ trương chuyển đổi xanh, chị Trang cùng nhiều người dân trong khu vực bị ảnh hưởng mong thành phố sớm làm rõ lộ trình áp dụng theo từng tuyến phố, hỗ trợ tài xế chuyển đổi xe, đồng thời đảm bảo số lượng điểm sạc, bãi đỗ, để việc cung ứng dịch vụ không bị đứt gãy.

Một chính sách đúng, nhưng nếu thiếu sự chuẩn bị đủ tốt có thể gây ra nhiều hệ lụy kiểu "ngăn sông cấm chợ". Ảnh: Hoàng Hiệp

Trao đổi với VietNamNet về vấn đề này, GS.TS Từ Sỹ Sùa - Giảng viên cao cấp Đại học Giao thông vận tải cho rằng, việc cấm xe máy xăng trong khu vực trung tâm Thủ đô là phù hợp với xu thế khi nhiều đô thị trên thế giới cũng đã áp dụng hoặc có kế hoạch tương tự.

Tuy nhiên, theo GS.TS Sùa, một chính sách đúng, nhưng nếu thiếu sự chuẩn bị đủ tốt có thể gây ra nhiều khó khăn. Do vậy, để chủ trương này đi vào thực tiễn, cần một lộ trình được thiết kế bài bản cùng hàng loạt giải pháp về pháp lý, hạ tầng rất cụ thể.

"Hàng chục nghìn người sẽ phải mua thêm hoặc chuyển hẳn sang xe máy điện, ít nhiều ảnh hưởng đến kinh tế và mưu sinh, nhất là với dân lao động. Rồi việc xử lý vi phạm sẽ như thế nào? Ai là người kiểm soát trong một phạm vi rộng như vậy? Nếu làm không khéo sẽ dẫn đến ùn ứ, ách tắc giao thông, thậm chí lãng phí lớn nguồn lực", GS.TS Từ Sỹ Sùa nêu vấn đề.

Hoàng Hiệp