Cân nhắc kỹ đề xuất áp thuế 20% trên lãi bán chứng khoán

Bộ Tài chính đề xuất áp thuế 20% đối với thu nhập từ hoạt động bán chứng khoán theo năm. Theo dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính dự kiến sửa đổi quy định về cách tính thuế đối với hoạt động chuyển nhượng vốn và chứng khoán của cá nhân cư trú tại Việt Nam.

Cụ thể, cá nhân cư trú khi chuyển nhượng chứng khoán sẽ chịu mức thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế trong năm. Khoản thu nhập này được xác định bằng giá bán trừ đi giá mua cùng các khoản chi phí hợp lý liên quan phát sinh trong kỳ tính thuế hàng năm.

Trong trường hợp không xác định được giá mua và các chi phí liên quan, số thuế phải nộp sẽ được tính bằng 0,1% trên giá bán chứng khoán theo từng lần giao dịch.

Với hoạt động chuyển nhượng vốn, Bộ Tài chính cũng đề xuất áp dụng mức thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế, nhưng tính theo từng lần chuyển nhượng. Nếu không thể xác định được giá mua và chi phí liên quan, người chuyển nhượng sẽ phải nộp thuế với mức 2% trên giá bán.

Bộ Tài chính cho biết việc sửa đổi cách tính thuế lần này dựa trên thực tiễn triển khai trong những năm qua, đồng thời tham khảo xu hướng và kinh nghiệm quốc tế. Theo phân tích của bộ này, phần lớn các quốc gia đều đánh thuế thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng vốn và chứng khoán, tuy nhiên cách tiếp cận lại cũng rất khác nhau.

Ví dụ, Indonesia hiện thu thuế khấu trừ tại nguồn với mức 0,1% trên doanh thu từ việc chuyển nhượng cổ phiếu niêm yết. Tại Philippines, mức thuế là 0,6% trên tổng giá trị giao dịch. Nhật Bản áp dụng mức thuế cố định 20,3% trên phần thu nhập từ bán một số loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu và chứng quyền.

Tác động tới thị trường

Chuyên gia Ngô Minh Đức cho rằng dự thảo này cần được xem xét kỹ để tránh những ảnh hưởng tới thị trường chứng khoán. Ảnh: LCTV

Trao đổi với TheLEADER về vấn đề này, ông Ngô Minh Đức – Giám đốc LCTV Investment cho rằng dự thảo này, nếu được thông qua, có thể sẽ ảnh hưởng đáng kể tới thị trường chứng khoán.

Theo đó, do tác động trực tiếp từ việc nâng tỷ lệ đánh thuế, dòng tiền đầu cơ trên thị trường sẽ có xu hướng suy giảm, ảnh hưởng tiêu cực tới thanh khoản trên thị trường.

Không chỉ dòng tiền đầu cơ mà nguồn vốn đầu tư dài hạn cũng có thể bị ảnh hưởng khiến hạn chế khả năng tiếp cận các mục tiêu tăng vốn, huy động vốn từ thị trường của các doanh nghiệp niêm yết.

Về lâu dài, mức thuế tăng có thể tác động lớn tới nguồn thu của các thành viên tham gia thị trường như nhà đầu tư, công ty chứng khoán, bảo hiểm... hay cả các cơ quan quản lý thuế. Đồng thời, khả năng xét duyệt cùng hiệu quả nâng hạng lên thị trường trong thời gian tới cũng có thể bị ảnh hưởng.

Trong khi đó, ông Phan Lê Thành Long, Tổng giám đốc Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) mới đây cho biết quy định đánh thuế trên lãi bán chứng khoán (capital gain tax) đã có từ lâu, cụ thể là tại Luật Thuế Thu nhập cá nhân năm 2007. Khi đó, thuế suất 20% trên phần lãi (lựa chọn 1) được đánh giá là phù hợp với thông lệ quốc tế và là con số trung bình trên thế giới.

Tuy nhiên, để khuyến khích sự phát triển của thị trường chứng khoán, quy định luật năm 2007 cho phép nhà đầu tư lựa chọn phương án thứ hai – nộp thuế khoán 0,1% trên giá trị bán, bất kể lãi hay lỗ. Nhà đầu tư được quyền chọn một trong hai phương án. Thực tế, ít người chọn phương án đánh thuế 20% trên lãi do lựa chọn 2 được số đông nhà đầu tư đánh giá là có lợi hơn nhiều về thuế.

Đến Luật sửa đổi năm 2013, phương án 1 bị loại bỏ, chỉ còn duy nhất phương án 2. Nay, trong dự thảo Luật Thuế TNCN mới, Bộ Tài chính đề xuất đưa trở lại phương án 1 (thuế 20% trên lãi) và vẫn giữ nguyên phương án 2 như cũ.

"Điều quan trọng là dự thảo lần này có cho phép nhà đầu tư được quyền chọn một trong hai phương án như năm 2007 hay không, hay sẽ mặc định áp dụng phương án 1", ông Long nhìn nhận.

Vị chuyên gia cho rằng, chỉ khi không xác định được giá vốn và chi phí mới chuyển sang phương án 2. Trong khi đó, việc xác định giá mua, giá bán và chi phí giao dịch hiện nay với các công ty chứng khoán là hoàn toàn khả thi và không hề khó khăn.

Dũng Phạm