Cần phối hợp đồng bộ để phát triển du lịch xanh tại Việt Nam
Du lịch xanh và du lịch trị liệu đang trở thành hướng đi bền vững cho ngành du lịch Việt Nam, nhất là trong bối cảnh hậu đại dịch và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả tiềm năng này, ngành du lịch cần một chiến lược phát triển đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục và cộng đồng địa phương.
Du khách đi tham quan, trải nghiệm tại rừng Nam Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng.
Còn nhiều hạn chế
Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều doanh nghiệp du lịch tại Việt Nam chuyển hướng sang phát triển bền vững, chú trọng các sản phẩm gắn với thiên nhiên, cộng đồng và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, việc “xanh hóa” sản phẩm vẫn đang đối mặt với không ít thách thức.
Tiến sĩ Phạm Thái Sơn, Phó Trưởng bộ môn Du lịch, Đại học Tôn Đức Thắng cho biết, du lịch xanh không chỉ mang lại giá trị tinh thần sâu sắc cho du khách mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, nâng cao nhận thức xã hội mà không đánh đổi môi trường sống.
“Đây là xu thế toàn cầu, nhất là sau đại dịch, khi nhu cầu phục hồi tinh thần và thể chất của con người ngày càng cao. Tuy nhiên, các sản phẩm này chưa phát triển vì còn nhiều rào cản, hạn chế từ chính sách, thực tế, doanh nghiệp cần phải tháo gỡ sớm”, Tiến sĩ Phạm Thái Sơn nói.
Dẫn chứng từ thực tế, ông Nguyễn Dương Trung Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Vietourist Holdings cho biết, doanh nghiệp đang tập trung phát triển các sản phẩm du lịch “chữa lành” như hành trình thiền, yoga, tắm suối kết hợp sử dụng thực phẩm sạch, nghỉ dưỡng trong rừng và tham gia trồng cây bảo vệ môi trường. Với hơn 417 ha rừng được đầu tư tại Gia Lai, du khách có thể trực tiếp tham gia vào hoạt động trồng rừng như một trải nghiệm có giá trị tinh thần đặc biệt.
"Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận những rào cản về hạ tầng và chính sách đang ảnh hưởng không nhỏ đến việc mở rộng quy mô loại hình du lịch này. Cụ thể, hạ tầng tại nhiều điểm đến còn yếu, đặc biệt là hệ thống xử lý rác thải, nước sạch. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa đủ năng lực hoặc nhận thức để chuyển hướng xanh, các chính sách để phát triển du lịch xanh còn thiếu và chưa cụ thể rõ ràng cho từng sản phẩm, từng lĩnh vực du khách quan tâm...", ông Nguyễn Dương Trung Hiếu cho biết.
Theo ông Lê Trương Hiền Hòa, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực lên hệ sinh thái ngày càng gia tăng, phát triển du lịch xanh không chỉ là lựa chọn mang tính đạo đức mà còn là giải pháp phát triển bền vững, lâu dài. Đó là con đường để du lịch Việt Nam không chỉ tăng trưởng về số lượng, mà còn nâng tầm chất lượng, khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch thế giới. Tuy nhiên, hiện nay, các sản phẩm du lịch xanh vẫn chủ yếu mang tính tự phát, thiếu tính hệ thống, chưa có bộ tiêu chí, tiêu chuẩn chung được công nhận rộng rãi. Chưa kể, công tác truyền thông chưa đồng bộ và nhân lực chuyên sâu trong lĩnh vực này còn rất hạn chế.
Phải có chiến lược dài hạn
Tiến sĩ Phạm Thái Sơn cho biết, Việt Nam hiện sở hữu lợi thế kép từ tài nguyên thiên nhiên phong phú và nền văn hóa truyền thống đặc sắc. Việc tích hợp các hoạt động như thiền, yoga, y học cổ truyền, dưỡng sinh hay ẩm thực sạch vào sản phẩm du lịch sẽ giúp nâng cao sức cạnh tranh của ngành du lịch nước ta trên thị trường quốc tế.
"Để làm được điều này, Việt Nam cần một lộ trình bài bản trong đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như: chuyên gia trị liệu, bác sĩ, đầu bếp dinh dưỡng… và cần thiết xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù kết hợp với ngành y tế. Đặc biệt, hiện nay sản phẩm du lịch trị liệu đang trở thành sản phẩm cao cấp, giúp doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh khác biệt với các nước khác trong khu vực”, Tiến sĩ Sơn đề xuất.
Những trải nghiệm du lịch xanh giúp du khách "chữa lành" tâm hồn sau thời gian làm việc căng thẳng tại các đô thị lớn.
Ở góc độ chính sách, Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Trùng Khánh cũng đề xuất rà soát và hoàn thiện các ưu đãi đầu tư cho du lịch xanh, xây dựng chương trình đào tạo nhân lực, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp và đẩy mạnh chuyển đổi số, xúc tiến quảng bá du lịch xanh trong và ngoài nước.
"Để loại hình du lịch này phát triển hiệu quả, cần sự vào cuộc đồng bộ từ các bên: nhà nước định hướng, doanh nghiệp chủ động “xanh hóa” hoạt động, cơ sở đào tạo tích hợp kiến thức vào giảng dạy, và người dân địa phương tham gia vào phát triển sản phẩm. Đặc biệt, vai trò của du khách cũng đang thay đổi: từ người tiêu dùng thụ động sang người đồng hành kiến tạo giá trị. Điều này đòi hỏi du khách cũng phải nâng cao ý thức, lựa chọn những dịch vụ thân thiện môi trường, đóng góp cho cộng đồng nhiều hơn nữa", ông Nguyễn Trùng Khánh cho biết.
Theo các chuyên gia du lịch, xu hướng tiêu dùng xanh đang ngày càng ảnh hưởng đến hành vi lựa chọn điểm đến. Qua thống kê, khoảng 34% du khách sẵn sàng chi trả thêm để sử dụng các dịch vụ xanh và gần 50% ưu tiên chọn các doanh nghiệp du lịch có đóng góp tích cực cho cộng đồng địa phương.
Nắm bắt xu thế này, nhiều tỉnh, thành tại Việt Nam cũng đã bắt đầu phát triển các tour trị liệu kết hợp nghỉ dưỡng sinh thái, như: du lịch yoga và dưỡng sinh ở Lâm Đồng, thiền giữa rừng ở Gia Lai, detox cơ thể tại các khu nghỉ dưỡng miền Trung hay chương trình “du lịch chữa lành” gắn với y học cổ truyền tại một số tỉnh miền núi phía Bắc.
Thực tế, tại TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội... cũng bước đầu xây dựng sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe đô thị hiện đại gắn với công nghệ và dịch vụ chất lượng cao. Tuy nhiên, nếu không có quy hoạch và định hướng cụ thể, các mô hình này có thể chỉ phát triển rời rạc và thiếu tính lan tỏa. Vì vậy, về lâu dài, các chuyên gia du lịch cho rằng, Việt Nam cần có một chiến lược tổng thể ở cấp quốc gia để xác định rõ những vùng ưu tiên, tiêu chí phát triển và cơ chế phối hợp liên ngành để tạo nên hệ sinh thái du lịch xanh - trị liệu vững mạnh.
