Cần quy định cụ thể về bảo vệ dữ liệu lớn và AI trong kinh doanh bảo hiểm

Ngày 3.11, Quốc hội thảo luận tổ về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu quan tâm đến mô hình Insurtech - sự kết hợp giữa Insurance (bảo hiểm) và Technology (công nghệ).

Minh bạch dữ liệu và khung pháp lý cho Insurtech

Insurtech đề cập đến việc ứng dụng các công nghệ như AI, dữ liệu lớn, blockchain và IoT để cải thiện và đổi mới ngành bảo hiểm. Mục tiêu của Insurtech là nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí, tối ưu hóa sản phẩm bảo hiểm cá nhân hóa và cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Đại biểu Tạ Đình Thi (Hà Nội) nhấn mạnh dự thảo luật cần có các định nghĩa và khung pháp lý rõ ràng hơn cho các mô hình kinh doanh bảo hiểm mới dựa trên nền tảng số.

Các mô hình này bao gồm: bảo hiểm theo yêu cầu, bảo hiểm dựa trên hành vi của người dùng, và bảo hiểm chia sẻ. Việc này sẽ tạo ra sân chơi bình đẳng, khuyến khích đổi mới sáng tạo và bảo vệ quyền lợi cho tất cả các bên liên quan.

Đại biểu Tạ Đình Thi (Hà Nội)

Ông Thi cũng cho rằng cần thiết quy định cụ thể về việc sử dụng và bảo vệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) trong kinh doanh bảo hiểm.

Theo đó, công nghệ cho phép doanh nghiệp phân tích rủi ro chính xác hơn, phát triển sản phẩm cá nhân hóa và phát hiện gian lận. Tuy nhiên, dự thảo luật cần làm rõ các nguyên tắc sử dụng dữ liệu, đặc biệt phải đảm bảo tuân thủ đầy đủ Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân mà Quốc hội vừa thông qua.

“Luật cần chống phân biệt đối xử trong việc định phí bảo hiểm dựa trên công nghệ AI và yêu cầu tính minh bạch trong các thuật toán được sử dụng để phân tích, đánh giá”, ông Thi nói.

Cũng theo ông Thi, để thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong quản trị và giám sát, cần có các quy định để thúc đẩy xã hội hóa việc ứng dụng công nghệ trong quản trị, điều hành và giám sát đối với cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Cụ thể, đối với doanh nghiệp: Cần khuyến khích sử dụng nền tảng số để quản lý hợp đồng, giải quyết bồi thường, và quy định các điều kiện bắt buộc về an ninh mạng và bảo mật thông tin cho hệ thống công nghệ của doanh nghiệp.

Đối với cơ quan quản lý Nhà nước (ví dụ Bộ Tài chính): Cần quy định để các cơ quan này ứng dụng công nghệ giám sát, đặc biệt là giám sát dựa trên dữ liệu để nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Trên cơ sở đó, đại biểu Tạ Đình Thi đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung một khoản mới hoặc Điều 5a ngay trong Điều 5 về chính sách của Nhà nước.

Điều này sẽ quy định cụ thể về ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong kinh doanh bảo hiểm, bao trùm các nội dung về InsurTech, sử dụng dữ liệu lớn, AI, tiêu chuẩn an ninh mạng và cơ chế thí điểm, đồng thời giao Chính phủ quy định cụ thể. Điều này sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế xã hội.

Băn khoăn việc ‘siết’ tiêu chuẩn với lãnh đạo doanh nghiệp bảo hiểm

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) cho rằng giám đốc/tổng giám đốc là vị trí quản lý điều hành quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn tài chính doanh nghiệp và quyền lợi khách hàng. Thế nhưng trong dự thảo luật chỉ quy định điều kiện bằng cấp là có bằng đại học trở lên về chuyên ngành bảo hiểm hoặc chuyên ngành khác, trong đó có môn học về bảo hiểm hoặc có chứng chỉ bảo hiểm.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội)

Ông Hà nhận thấy quy định "có môn học về bảo hiểm" là chung chung, không rõ ràng và không định lượng được. Một môn học duy nhất không thể đảm bảo kiến thức nền tảng để điều hành một định chế tài chính phức tạp.

Hơn nữa, theo ông Hà, việc giao Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chi tiết về chứng chỉ bảo hiểm mà không có khung pháp lý cơ bản trong luật có thể dẫn đến hạ thấp tiêu chuẩn quản trị rủi ro và điều hành cấp cao.

Vì vậy, đại biểu đề nghị sửa đổi điểm a khoản 3 Điều 81 như sau: Có bằng đại học trở lên về chuyên ngành bảo hiểm, trường hợp không có bằng về chuyên ngành bảo hiểm thì phải có bằng đại học trở lên về một trong các chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng, luật, quản trị kinh doanh và có chứng chỉ về quản trị rủi ro bảo hiểm hoặc chứng chỉ quản trị điều hành doanh nghiệp bảo hiểm do cơ sở đào tạo được công nhận hợp pháp trong nước hoặc quốc tế cấp.

ĐBQH Trần Thị Hiền (Ninh Bình) cho rằng các chức danh như giám đốc, tổng giám đốc, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân đóng vai trò quan trọng, thay mặt cho tổ chức thực hiện các giao dịch, hành vi pháp luật và đại diện trong các tranh chấp tại tòa án hoặc trọng tài. Do đó, các chức danh này cần đảm bảo có kiến thức vững chắc về lĩnh vực bảo hiểm.

Liên quan tới tiêu chuẩn bằng cấp chuyên ngành bảo hiểm đối, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) bày tỏ sự lo ngại về các quy định này đối với nhân sự quản lý cấp cao. Ông cho rằng việc quy định chủ tịch HĐQT/thành viên HĐQT phải có bằng cấp về bảo hiểm là "quá cẩn thận".

Theo ông Toàn, những người này do đại hội đồng cổ đông bầu lên, gắn với quyền sở hữu và đại diện cho người sở hữu vốn để hoạch định chiến lược, vì vậy việc yêu cầu bằng cấp chuyên ngành là không hẳn cần thiết và đề nghị rà soát lại với Luật Doanh nghiệp, đảm bảo cải cách thủ tục và khuyến khích đầu tư tư nhân, cân nhắc bỏ nội dung này.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu)

Về bằng cấp chuyên ngành, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đồng tình rằng giám đốc/tổng giám đốc phải có bằng đại học chuyên ngành bảo hiểm. Tuy nhiên, nếu không tốt nghiệp đại học chuyên ngành bảo hiểm mà chỉ yêu cầu có một môn học liên quan đến bảo hiểm là khó xác định và không phải là một điều kiện đảm bảo.

Ông Toàn đề nghị, trong trường hợp không tốt nghiệp chuyên ngành bảo hiểm thì phải có chứng chỉ của cơ sở đào tạo về bảo hiểm theo quy định pháp luật cấp.

Lam Thanh