Mở nhưng phải đảm bảo quyền lợi của người dân, doanh nghiệp

Hoàn thiện kỹ thuật lập pháp

Trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và trong nước đang phải đối mặt nhiều khó khăn, song thị trường bảo hiểm Việt Nam vẫn duy trì được sự ổn định và đà tăng trưởng. Điều này khẳng định những tác động tích cực của Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15, các chỉ tiêu quan trọng như tổng tài sản, tổng số tiền đầu tư và tổng dự phòng nghiệp vụ của toàn ngành đều tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2023-2024, Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, một số quy định đã bộc lộ những điểm cần tiếp tục hoàn thiện để phù hợp hơn với thực tế phát triển kinh tế-xã hội và chủ trương của Đảng, Nhà nước về cải thiện môi trường kinh doanh vì vậy cần cấp thiết cần sửa đổi ban hành Luật.

So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo Luật sửa đổi 25 điều. Trong đó, bãi bỏ xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm quy định nghiêm trọng; bãi bỏ các điều kiện trước khi chính thức hoạt động; lược bỏ một số điều kiện, tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát; lược bỏ một số điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Sửa đổi nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe để tránh nhầm lẫn; nới lỏng nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ; lược bỏ quy định về thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin; mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm; kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý bảo hiểm; cho phép chuyển tiếp đối với công ty thành viên của doanh nghiệp bảo hiểm.Dự thảo cũng đưa ra quy định cho phép áp dụng song song hai mô hình vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin. Bổ sung nguyên tắc đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm để bảo đảm hoạt động đầu tư được an toàn và hiệu quả…

ĐBQH Trần Nhật Minh bày tỏ sự đồng tình cao với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm và với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính. Theo đại biểu, dự thảo Luật đã kế thừa và hoàn thiện nhiều nội dung quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn, cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh cho doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 198 của Quốc hội Khóa XV. Đồng thời, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, cắt giảm các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp; đồng thời cũng góp phần quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm minh bạch hơn.

Toàn cảnh phiên họp

Cần ràng buộc chặt chẽ trách nhiệm của doanh nghiệp

Ở khía cạnh khác, thảo luận tại tổ ĐBQH Nguyễn Danh Tú (An Giang) cho biết, thời gian vừa qua, trong nhiều hợp đồng bảo hiểm có dung lượng rất dài, nội dung có nhiều thuật ngữ pháp lý, chuyên môn. Mặc dù bản chất của kinh doanh bảo hiểm thì hai bên chủ thể có sự bình đẳng với nhau, một bên cung cấp dịch vụ, sản phẩm bảo hiểm, một bên mua bảo hiểm. Tuy nhiên, thực tế hai bên chủ thể này có sự bất đối xứng. Một bên là công ty, doanh nghiệp lớn, có đội ngũ chuyên gia, chuyên sâu về lĩnh vực đó. Một bên là người mua bảo hiểm, thường là người không có nhiều kinh nghiệm, không có nhiều kiến thức chuyên môn về cả bảo hiểm và pháp lý.

Do đó, người môi giới bảo hiểm phải là trung gian để bảo đảm quyền lợi cho người mua bảo hiểm. Tuy nhiên, người môi giới lại được hưởng các hoa hồng, phí môi giới từ công ty bảo hiểm, dẫn đến nhiều trường hợp tư vấn những điểm có lợi cho các công ty bảo hiểm, đặc biệt những điều kiện loại trừ trách nhiệm cho công ty bảo hiểm; những điều kiện chưa có lợi cho người mua bảo hiểm thường có thể sẽ cung cấp không đầy đủ, chung chung, khái quát, có những thuật ngữ chuyên môn khiến người mua bảo hiểm không nắm vững được hết. Tất cả những điều này dẫn đến có những trường hợp phải đóng bảo hiểm kéo dài, những vụ kiện bảo hiểm, hủy bảo hiểm. Do đó, dự thảo Luật cần bổ sung các điều khoản quy định ràng buộc chặt chẽ hơn trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp bảo hiểm, cũng như của người môi giới nhằm đảm bảo quyền lợi của người mua bảo hiểm, đặc biệt các điều khoản trong hợp đồng…

Cùng chung nhận định này, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy đề nghị khi sửa luật này cần quan tâm thêm những quy định liên quan nội dung trong các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, trong đó, ngoài yêu cầu bảo đảm về tính trung thực tuyệt đối, cần bổ sung nguyên tắc về tính minh bạch của hợp đồng bảo hiểm; có thể giao Bộ Tài chính quy định chi tiết để thiết kế những nội dung của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và các doanh nghiệp bảo hiểm căn cứ vào đó chấp hành, nhằm đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Để giải quyết dứt điểm tình trạng “đóng tiền vào thì dễ nhưng rút ra rất khó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho rằng, Luật sửa đổi phải làm rõ nguyên tắc có đóng có hưởng và hưởng phải dễ dàng. Do đó, cần mẫu hợp đồng bảo hiểm chung đã được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định. Mẫu này phải công khai và yêu cầu tất cả hãng bảo hiểm phải tuân thủ. “Ví dụ hợp đồng 100 trang thì phải có 40-50 trang có tiêu chuẩn chung, chỉ khác nhau về đối tượng, mức đóng. Như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro để khi có tranh chấp xảy ra không cần bàn phần chung, chỉ cần bàn phần cá thể liên quan từng đối tượng.

Từ thực tế các vấn đề liên quan đến mua - bán bảo hiểm thời gian qua, đại biểu Leo Thị Lịch cho rằng, cần phải quy định rõ trách nhiệm của bên tư vấn bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm. Ngoài hợp đồng bằng văn bản, để bảo đảm yếu tố minh bạch, rõ ràng, trung thực, đại biểu cho rằng cần có một bản ghi âm giữa hai bên làm dữ liệu, vật chứng để lưu lại. Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng, giúp các cơ quan chức năng có căn cứ kiểm tra, thanh tra, đồng thời bảo đảm tính công bằng, minh bạch trong giao dịch. Qua đó, củng cố niềm tin của người dân đối với thị trường bảo hiểm, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và minh bạch của lĩnh vực này.

“Việc sửa đổi Luật lần này phải rất chắc chắn, thận trọng và phải bảo vệ lợi ích của người tham gia bảo hiểm, đảm bảo sự minh bạch, tránh bị lợi dụng bảo hiểm để trục lợi, lừa đảo”, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định.

Hương Giang