Cần sự hỗ trợ để các xã về đích nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao

Mô hình trồng cây thanh long ruột đỏ đem lại hiệu quả kinh tế khá cao tại xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh - Ảnh: T.L

Trong 7 xã đăng ký đạt chuẩn NTM năm 2022 hiện vẫn chưa có xã nào hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng NTM, đa số các xã đều đạt từ 12-18 tiêu chí, đơn cử như xã Triệu Vân đạt 12/19 tiêu chí; xã Triệu An đạt 13/19 tiêu chí; xã Gio Châu đạt 13/19 tiêu chí; xã Hải Chánh đạt 14/19 tiêu chí; xã Hải Khê đạt 16/19 tiêu chí… Các tiêu chí nhiều xã vẫn còn vướng như giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, môi trường…

Tương tự, đối với các xã đăng ký đạt chuẩn NTM nâng cao trong năm 2022 đến nay vẫn chưa có xã đạt theo kế hoạch. Trao đổi với chúng tôi, Chủ tịch UBND xã Triệu Trạch Lê Văn Mẫn thông tin: “Đến thời điểm này, xã Triệu Trạch mới đạt 10/19 tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM nâng cao. Đơn cử như tiêu chí quy hoạch, hiện tại quy hoạch chung xây dựng xã và quy hoạch chi tiết xã được phê duyệt năm 2012 đến nay đã hết hạn, chúng tôi đang tiến hành lập quy hoạch mới từ nguồn sự nghiệp ngân sách trung ương phân bổ. Hay như tiêu chí giáo dục, hiện xã chưa có trường học đạt chuẩn mức độ 2, đang phấn đấu xây dựng trường mầm non đạt chuẩn mức độ 2 vào cuối năm 2022. Hoặc tiêu chí về tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, xã Triệu Trạch chưa có sản phẩm OCOP được xếp hạng đạt chuẩn.

Hiện nay, sản phẩm bánh nổ Sương Mai đang hoàn tất các hồ sơ liên quan để tham gia chương trình OCOP năm 2022… Ngoài ra, địa phương chưa thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm chủ lực của xã, chưa thực hiện bán các sản phẩm chủ lực qua các kênh điện tử, chưa được cấp mã vùng đối với vùng nguyên liệu chủ lực, chưa có mô hình kinh tế nông thôn hiệu quả theo hướng tích hợp đa giá trị. Hay tiêu chí quốc phòng và an ninh, xã chưa có mô hình camera an ninh và các mô hình về phòng, chống cháy nổ, đảm bảo an ninh trật tự. Địa phương đang huy động các nguồn hỗ trợ để thực hiện đạt tiêu chí vào cuối năm 2022…”.

Các xã đăng ký xây dựng NTM nâng cao khác như xã Tân Hợp đạt 14/19 tiêu chí; xã Cam Nghĩa đạt 14/19 tiêu chí; xã Cam Chính đạt 17/19 tiêu chí; xã Hải Thượng đạt 16/19 tiêu chí; xã Kim Thạch đạt 14/19 tiêu chí; xã Vĩnh Thủy đạt 16/19 tiêu chí.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nguồn vốn phân bổ muộn, hầu hết các xã đều gặp khó khăn trong triển khai áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù. Cùng với đó, một số văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành trung ương và hướng dẫn của các sở, ngành cấp tỉnh còn chậm (hướng dẫn thiết kế mẫu, quy định về chi phí hỗ trợ chuẩn bị đầu tư, quản lý dự án, chi phí giám sát đối với các dự án được áp dụng cơ chế đặc thù thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia). Các công trình, tiêu chí thực hiện trong mùa mưa bão, làm chậm tiến độ triển khai các công trình và tiến độ giải ngân nguồn vốn theo quy định.

Bên cạnh đó, một số tiêu chí chưa được các bộ, ngành trung ương, sở, ngành địa phương hướng dẫn nên các sở, ngành cấp tỉnh chưa có cơ sở hướng dẫn các địa phương rà soát, đánh giá kết quả thực hiện tiêu chí. Hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện tiêu chí rất nhiều nội dung cần có sự phân công cán bộ phụ trách để thực hiện.

Bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025 được ban hành với số lượng chỉ tiêu tăng khá nhiều (bộ tiêu chí xã NTM tăng từ 49 chỉ tiêu lên 57 chỉ tiêu, bộ tiêu chí xã NTM nâng cao tăng từ 49 chỉ tiêu lên 75 chỉ tiêu). Đồng thời, nội dung các chỉ tiêu rất mới và khó thực hiện so với thực tế hiện trạng của các xã trên địa bàn tỉnh. Do vậy nhiều xã khi đánh giá theo bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025 đã bị giảm tiêu chí so với thời điểm đăng ký đạt chuẩn.

Bên cạnh đó, các địa phương xây dựng NTM của giai đoạn 2021-2025 đa số là các xã có xuất phát điểm thấp, nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách nhà nước hạn chế, việc huy động đóng góp trong dân để xây dựng NTM gặp nhiều khó khăn, trong khi đó các tiêu chí giai đoạn mới cao hơn nhiều so với giai đoạn trước. Chỉ còn khoảng 6 tuần nữa là kết thúc năm 2022, thời gian còn lại để hoàn thành các chỉ tiêu, tiêu chí chưa đạt là gấp rút, các xã thực hiện quy trình, hồ sơ xét công nhận xã đạt chuẩn theo quy định mới không thể kế thừa hồ sơ của giai đoạn trước và tham khảo bộ hồ sơ các địa phương đã thực hiện nên lúng túng trong việc hoàn thiện hồ sơ xét công nhận.

Để các xã hoàn thành tiến độ xây dựng NTM theo đúng lộ trình rất cần các sở, ngành tiếp tục tăng cường công tác hỗ trợ, hướng dẫn; các huyện tăng cường công tác chỉ đạo, tập trung bố trí nguồn lực cho các địa phương sớm hoàn thiện các tiêu chí NTM, đặc biệt là các tiêu chí hiện nay địa phương chưa đạt. Cùng với đó, các địa phương cần tổ chức rà soát lại toàn diện các tiêu chí, chỉ tiêu theo các bộ tiêu chí mới ban hành và hướng dẫn thực hiện của các sở, ban, ngành.

Đồng thời đẩy nhanh tiến độ triển khai các công trình đã được phê duyệt, kịp thời giải ngân nguồn vốn theo đúng quy định; tăng cường quản lý, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư cho xây dựng NTM. Các xã đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch xã NTM từ nguồn vốn đã được bố trí phù hợp với định hướng phát triển KT-XH của địa phương và định hướng xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 nhằm đảm bảo đạt tiêu chí quy hoạch.

Phát huy nội lực, tăng cường sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM; huy động, tranh thủ tối đa các nguồn lực hỗ trợ từ bên ngoài để phát huy sức mạnh tổng hợp; tổ chức các đợt ra quân chỉnh trang nông thôn, chú trọng xây dựng thôn NTM kiểu mẫu, vườn mẫu…nhằm sớm hoàn thành chương trình xây dựng NTM, NTM nâng cao theo kế hoạch đề ra.

Thanh Lê