Cần thay đổi tư duy trồng dâu nuôi tằm

Trước tình trạng đó, ngành chức năng và chính quyền địa phương các xã đang tập trung triển khai giải pháp khắc phục, trong đó hướng dẫn người dân kỹ thuật phục hồi diện tích bị ảnh hưởng. Nhiều chuyên gia cũng đưa ra giải pháp thay đổi cơ cấu mùa vụ trồng dâu nuôi tằm bằng việc áp dụng biện pháp công nghệ.

Khó khăn chồng chất

Thiệt hại hơn 2 ha dâu và gần 300 nong tằm giống, bà Đinh Thị Thịnh - thành viên Hợp tác xã Trồng dâu nuôi tằm Hưng Thịnh, xã Trấn Yên không giấu được vẻ mệt mỏi khi nhìn ra bãi dâu giờ chỉ còn ngọn.

Cùng cảnh ngộ, bà Nguyễn Thị Lan, ở thôn Lan Đình, xã Trấn Yên cho biết: "Năm ngoái, ảnh hưởng bão số 3, 6 sào dâu của gia đình bị ngập và mất trắng. Năm nay, ảnh hưởng hoàn lưu bão số 10, có hơn 3 sào cũng bị ngập nặng".

Hàng trăm ha dâu tằm bị thiệt hại do mưa lũ sau hoàn lưu bão số 10.

Hai năm liên tiếp, đúng vào tháng 8 âm lịch, những trận lũ lớn lại tràn về, cuốn theo bao công sức của người trồng dâu nuôi tằm. Cảnh tan hoang lặp lại ở các “thủ phủ” dâu tằm. Tại xã Quy Mông, 25 ha dâu của Hợp tác xã Minh Tiến ven sông Hồng bị vùi lấp dưới lớp bùn cát dày tới 1,5 mét. Ở xã Trấn Yên, 3 ha dâu của Hợp tác xã Hạnh Lê cũng bị thiệt hại hoàn toàn, ước tính mỗi vụ mất gần nửa tỷ đồng nếu tính cả chi phí chăm sóc, phân bón. Nhiều hộ dân mất đi nguồn thu dự kiến 70 - 80 triệu đồng, khiến đời sống thêm phần khó khăn sau mưa lũ.

Người dân bên những cây dâu bị đổ rạp do mưa lũ.

Chủ động khắc phục hậu quả

Trước tình hình đó, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh Lào Cai phối hợp với Trạm Dịch vụ, Hỗ trợ nông nghiệp xã Trấn Yên kịp thời tổ chức hoạt động hướng dẫn kỹ thuật khắc phục, chăm sóc phục hồi vườn dâu sau thiên tai cho người dân.

Giải pháp trước mắt là tập trung vào việc khơi thông rãnh thoát nước, tránh để tình trạng úng ngập kéo dài. Cùng đó, cán bộ kỹ thuật hướng dẫn bà con cắt tỉa kịp thời lá, cành bị hỏng; bón bổ sung phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân kali để phục hồi sức sinh trưởng của cây; với diện tích dâu bị ngập nhưng không bị vùi lấp, tuốt bỏ toàn bộ lá hỏng để tránh nhiễm khuẩn, chờ cây ra lứa lá mới; diện tích dâu không bị ngập hoàn toàn, nông dân tận dụng phần lá trên cao còn xanh để tiếp tục nuôi tằm, duy trì sản xuất giữa thời điểm khó khăn.

Cơ quan chuyên môn hướng dẫn người dân khôi phục diện tích dâu tằm sau lũ.

Bên cạnh đó, cán bộ chuyên môn cũng lưu ý bà con luôn theo dõi sát tình hình sâu bệnh phát sinh sau mưa lũ, như: bệnh phyllactinia, sâu đục thân, nhện đỏ… để có biện pháp phòng trừ kịp thời.

Nhờ tích cực, chủ động của cơ quan chuyên môn và người dân, ruộng dâu đã dần hồi sinh, cây đã bắt đầu đâm chồi.

Thay đổi tư duy, ứng dụng công nghệ

Theo bà Hoàng Thị Ánh Tuyết - Phó trưởng Trạm Dịch vụ, hỗ trợ nông nghiệp Trấn Yên: Nguyên nhân sâu xa nằm ở nghịch lý trong canh tác truyền thống: giai đoạn lá dâu phát triển tốt nhất (từ tháng 5 đến tháng 7) lại trùng với thời điểm nắng nóng đỉnh điểm 37 - 40°C, khiến tằm khó nuôi. Ngược lại, vụ thu chính bắt đầu từ tháng 8 âm lịch, khi thời tiết mát mẻ hơn thì hầu như năm nào cũng phải đối mặt với nguy cơ mưa lũ, ngập úng, rủi ro cao.

Vụ dâu chính (tháng 8 âm lịch) tiềm ẩn nhiều rủi ro từ mưa lũ.

Một giải pháp mang tính chiến lược đã được đề xuất là đổi vụ, chuyển thời gian nuôi tằm cao điểm sang vụ hè. Để làm được điều này, không có cách nào khác ngoài việc áp dụng mô hình nhà tằm công nghệ cao, có điều hòa và máy tách ẩm để kiểm soát nhiệt độ.

Bà Nguyễn Thị Hồng Lê - Giám đốc Hợp tác xã Hạnh Lê phân tích: "Nuôi trong môi trường như vậy, tằm sẽ không có bệnh tật, chất lượng kén cũng tốt hơn".

Nếu thực hiện được như đề xuất, bà Hương tin rằng: "Dù tháng 8 âm lịch có lũ, nông dân cũng chỉ bị ảnh hưởng một phần chứ không mất trắng cả vụ chính như bây giờ".

Tuy nhiên, theo bà Hoàng Thị Ánh Tuyết - Phó trưởng Trạm Dịch vụ, hỗ trợ nông nghiệp Trấn Yên: Rào cản lớn nhất hiện nay vẫn là nguồn vốn đầu tư ban đầu và chi phí vận hành, đặc biệt là tiền điện.

Bà Tuyết đề xuất cần xây dựng các mô hình điểm (mỗi xã từ 1- 2 mô hình) để người dân được trực tiếp quan sát, học hỏi và tin tưởng áp dụng. Đồng thời, ngành điện nên xem xét hỗ trợ người nuôi tằm được sử dụng điện sản xuất với mức giá ưu đãi.

Đã đến lúc người trồng dâu, nuôi tằm cần thay đổi tư duy từ canh tác phụ thuộc thời tiết, may rủi sang chủ động ứng dụng khoa học kỹ thuật, hướng tới sản xuất hiệu quả và phát triển bền vững.

Hùng Cường