Cần tới 174.543 tỷ đồng hoàn thiện nút giao, đường kết nối với các cao tốc hiện hữu

Phối cảnh 1 nút giao lập thể trên đường vành đai 3 TP.HCM.

Đây là một trong những thông tin trong công văn số 4752/BGTVT-KHĐT vừa được Bộ GTVT gửi lãnh đạo Chính phủ báo cáo việc kết nối các tuyến cao tốc theo Công điện số 769/CĐ- TTg ngày 26/8/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Nhu cầu vốn lớn

Ông Nguyễn Duy Lâm, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết, thực hiện Công điện số 769, Bộ GTVT đã có các văn bản gửi các địa phương để hướng dẫn rà soát việc kết nối các tuyến cao tốc, trong đó đề nghị các địa phương nghiên cứu định hướng phát triển các khu vực đô thị, các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu du lịch, khu đô thị mới, cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế trong quy hoạch tỉnh để tổng hợp, thống kê nhu cầu kết nối với hệ thống đường cao tốc trên địa bàn, phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả cao nhất.

Bộ GTVT cũng đề nghị các địa phương rà soát để đề xuất các kiến nghị liên quan đến đầu tư các tuyến kết nối với nút giao hiện hữu để phát huy hiệu quả các tuyến cao tốc đang khai thác, đang đầu tư; đầu tư hoàn thiện các nút giao theo quy hoạch; bổ sung các nút giao, trong đó cần làm rõ về sự cần thiết, sơ bộ kinh phí đầu tư, thứ tự ưu tiên, tiến trình và khả năng cân đối vốn để thực hiện đầu tư.

Theo kết quả rà soát, có tới 134 kiến nghị, đề xuất của địa phương với tổng nhu cầu vốn đầu tư khoảng 174.543 tỷ đồng, trong đó có 53 kiến nghị liên quan đến nút giao (nhu cầu khoảng 33.029 tỷ đồng); 81 kiến nghị liên quan đến tuyến kết nối (nhu cầu khoảng 141.514 tỷ đồng).

Trong đó, có 9 kiến nghị liên quan đến nút giao đã được bố trí vốn để chuẩn bị đầu tư hoặc đang triển khai xây dựng, gồm: Bắc Giang (1 nút giao trên tuyến Bắc Giang - Lạng Sơn), Hà Nam (2 nút giao, tuyến Cầu Giẽ - Ninh Bình), Đà Nẵng (1 nút giao, tuyến La Sơn - Hòa Liên), Bình Thuận (1 nút giao, tuyến Phan Thiết - Dầu Giây), Hưng Yên (1 nút giao, tuyến Hà Nội - Hải Phòng), Hải Dương (1 nút giao, tuyến Hà Nội - Hải Phòng), Vĩnh Phúc (2 nút giao, tuyến Nội Bài - Lào Cai).

Có 7 kiến nghị bổ sung nút giao hoặc mở rộng nút giao hiện hữu trên các tuyến cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý, chưa xác định được nguồn vốn đầu tư, gồm: Hà Nam, Nam Định (3 nút giao, tuyến Cầu Giẽ - Ninh Bình); Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi (4 nút giao, tuyến Đà Nẵng - Quảng Ngãi).

Có 5 kiến nghị bổ sung nút giao, tuy nhiên không bảo đảm yêu cầu kỹ thuật theo quy chuẩn đường cao tốc QCVN 115:2024/BGTVT, tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc TCVN 5729:2012 (như khoảng cách với nút giao liền kề nhỏ hơn 4km, có thể xem xét bố trí đường song hành để kết nối với các nút giao liền kề, thuận lợi cho tổ chức giao thông, không ảnh hưởng đến năng lực thông hành của tuyến cao tốc), gồm: Bắc Giang (1 nút giao, tuyến Bắc Giang - Lạng Sơn), Hải Phòng (1 nút giao, tuyến Hà Nội - Hải Phòng), Quảng Bình (1 nút giao, tuyến Vũng Áng - Bùng), Đà Nẵng (1 nút giao, tuyến Đà Nẵng - Quảng Ngãi), Hậu Giang (1 nút giao, tuyến Cần Thơ - Cà Mau).

Có 32 kiến nghị bổ sung, hoàn thiện nút giao theo quy hoạch. Các kiến nghị đầu tư này thuộc nhiệm vụ chi của cả ngân sách trung ương và ngân sách được phương, chưa bố trí được nguồn vốn để thực hiện đầu tư.

Theo Bộ GTVT, nhu cầu vốn đầu tư hoàn thiện các nút giao theo các kiến nghị nêu trên khoảng 33.029 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 7.501 tỷ đồng, ngân sách địa phương 25.528 tỷ đồng), trong đó đã bố trí vốn thực hiện khoảng 4.697 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 270 tỷ đồng, ngân sách địa phương 4.427 tỷ đồng), nhu cầu cần bố trí bổ sung khoảng 28.332 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 7.231 tỷ đồng, ngân sách địa phương 21.101 tỷ đồng).

Đối với các kiến nghị liên quan đến tuyến kết nối, Bộ GTVT cho biết là nhận được 10 kiến nghị liên quan đến tuyến kết nối đã được bố trí vốn để chuẩn bị đầu tư hoặc đang triển khai xây dựng, gồm: Bắc Giang (1 tuyến nối, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn); Thanh Hóa (3 tuyến nối, cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45, 2 tuyến nối, cao tốc Quốc lộ 45 - Nghi Sơn); Hà Tĩnh (2 tuyến nối, cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng); Đà Nẵng (1 tuyến nối, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi); Cần Thơ (1 tuyến nối, cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng).

Có 71 kiến nghị đầu tư mới hoặc mở rộng tuyến kết nối gồm: các tuyến cao tốc, quốc lộ; các tuyến đường tỉnh, đường huyện. Việc đầu tư các tuyến này chưa có trong danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ GTVT và các địa phương.

Nhu cầu vốn đầu tư hoàn thiện các tuyến kết nối theo các kiến nghị khoảng 141.514 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 32.334 tỷ đồng, ngân sách địa phương 109.180 tỷ đồng), trong đó đã bố trí vốn triển khai thực hiện khoảng 16.554 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 600 tỷ đồng, ngân sách địa phương 15.954 tỷ đồng), nhu cầu cần bố trí bổ sung khoảng 124.960 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 31.734 tỷ đồng, ngân sách địa phương 93.226 tỷ đồng).

Phân chia nhóm ưu tiên

Theo lãnh đạo Bộ GTVT, trường hợp cân đối đủ nguồn vốn để đầu tư hoàn thiện toàn bộ các nút giao, tuyến kết nối sẽ nâng cao hiệu quả đầu tư, hiệu quả khai thác, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương liên quan.

Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn vốn nhà nước còn khó khăn, việc cân đối ngay khoảng 174.543 tỷ đồng ngân sách nhà nước để đầu tư là khó khả thi, trong khi đang cần ưu tiên đầu tư mở rộng các tuyến cao tốc 2 làn xe lên 4 làn xe và tập trung nguồn lực để hoàn thành mục tiêu có 5.000 km đường bộ cao tốc theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.

Trên cơ sở tổng hợp kiến nghị của địa phương, vai trò của tuyến cao tốc, sự cần thiết đầu tư, khả năng cân đối vốn, Bộ GTVT đã rà soát, đánh giá sơ bộ mức độ ưu tiên các kiến nghị của địa phương trên tổng thể các tiêu chí.

Về quy hoạch sẽ ưu tiên đầu tư các nút giao, tuyến kết nối phù hợp với các quy hoạch có liên quan (phù hợp về quy mô, tiến độ đầu tư trong quy hoạch).

Về sự cần thiết, mức độ ưu tiên sẽ đầu tư trước các tuyến kết nối, nút giao có nhu cầu vận tải tăng cao, cần thiết sớm đầu tư bổ sung hoặc mở rộng để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Về yêu cầu kỹ thuật sẽ ưu tiên đầu tư các nút giao, tuyến kết nối với cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Đối với nút giao, Bộ GTVT đề nghị ưu tiên đầu tư các nút giao kết nối các đầu mối giao thông lớn như khu đô thị, công nghiệp, dịch vụ. Đối với tuyến kết nối, ưu tiên đầu tư các tuyến kết nối cao tốc với Quốc lộ 1 tại các vị trí nút giao hiện hữu để tăng cường lưu thông và kết nối với các đầu mối vận tải đã có trên Quốc lộ 1; nâng lên tối thiểu 2 làn xe các tuyến kết nối hiện hữu; mở rộng các đoạn tuyến kết nối có quy mô thắt hẹp, chưa đồng bộ với các đoạn tuyến liền kề.

Về thủ tục đầu tư, Bộ GTVT đề xuất ưu tiên đầu tư các dự án đã xác định khả năng cân đối vốn (một phần hoặc toàn bộ); các dự án có thủ tục đầu tư thuận lợi, không ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch giải ngân, hoàn thành công trình theo tiến độ yêu cầu.

Trên cơ sở các tiêu chí nêu trên, Bộ GTVT đề xuất phân loại đầu tư các nút giao, tuyến kết nối theo 4 nhóm bao gồm: Nhóm 1 - các nút giao, tuyến kết nối đã được bố trí vốn để chuẩn bị đầu tư hoặc đang triển khai xây dựng cần đẩy nhanh tiến độ để sớm đưa vào khai thác; Nhóm 2 - các nút giao, tuyến kết nối có nhu cầu cấp thiết, cần sớm bố trí vốn để đầu tư ngay trong giai đoạn 2021 – 2025; Nhóm 3 - các nút giao, tuyến kết nối cần ưu tiên bố trí vốn để đầu tư trong giai đoạn tiếp theo, trong đó được phân chia theo thẩm quyền đầu tư của Bộ GTVT và địa phương; Nhóm 4 - các nút giao, tuyến kết nối trên các tuyến cao tốc do VEC quản lý, khai thác.

Tại công văn số 4752, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai đối với các nút giao, tuyến kết nối đã được bố trí vốn để chuẩn bị đầu tư hoặc đang triển khai xây dựng.

Đối với các nút giao, tuyến kết nối có nhu cầu cấp thiết, cần sớm bố trí vốn để đầu tư ngay trong giai đoạn 2021 – 2025, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, tham mưu cân đối khoảng 4.352 tỷ đồng từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương hàng năm, nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để hỗ trợ Bộ GTVT khoảng 2.075 tỷ đồng để đầu tư 8 tuyến kết nối là các quốc lộ (Quốc lộ 19B, Quốc lộ 19C, Quốc lộ 29, Quốc lộ 217, Quốc lộ 217B, Quốc lộ 49, Quốc lộ 10, Quốc lộ 91); hỗ trợ 8 địa phương (Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Bình Định, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế) khoảng 2.277 tỷ đồng để đầu tư 2 nút giao, 10 tuyến kết nối.

Đối với các nút giao, tuyến kết nối cần ưu tiên bố trí vốn để đầu tư trong giai đoạn tiếp theo, Bộ GTVT sẽ rà soát, ưu tiên bố trí khoảng 24.833 tỷ đồng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 và các nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư 4 nút giao, 12 tuyến kết nối là quốc lộ, nhánh nối cao tốc (Quốc lộ 9B, Quốc lộ 1, Quốc lộ 47, Quốc lộ 45, Quốc lộ 40B, Quốc lộ 28, Quốc lộ 55, Quốc lộ 70B, Quốc lộ 34B, Quốc lộ 3, 2 nhánh nối trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương.

Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát, ưu tiên bố trí khoảng 114.995 tỷ đồng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 và các nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư 26 nút giao, 40 tuyến kết nối, đặc biệt đối với các dự án đang triển khai mà địa phương là cơ quan chủ quản/cơ quan có thẩm quyền.

Trong quá trình triển khai công tác chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư nút giao bảo đảm phù hợp với quy chuẩn đường cao tốc QCVN 115:2024/BGTVT, tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc TCVN 5729:2012, tuân thủ quy định tại khoản 10 Điều 1 Nghị định số 25/2023/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, khai thác và bảo trì công trình đường cao tốc.

Đối với các nút giao, tuyến kết nối trên các tuyến cao tốc do VEC quản lý, khai thác, Bộ GTVT kiến nghị giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chỉ đạo VEC nghiên cứu, thu xếp nguồn vốn khoảng 7.007 tỷ đồng để ưu tiên đầu tư 7 nút giao, 1 tuyến kết nối theo kiến nghị của 6 địa phương (Hà Nam, Nam Định, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi) trên các tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Đà Nẵng - Quảng Ngãi, TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây.

Anh Minh