Cẩn trọng trào lưu 'chanh liều cao' detox, chữa bệnh

Gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, lại bùng lên các video, hội nhóm "chanh liều cao" cổ súy việc uống 200-500ml nước cốt chanh nguyên chất mỗi ngày (tương đương 3-6 quả chanh) để "thải độc, giảm cân, chữa bệnh", thậm chí, có thể chữa được cả ung thư, HIV.

Theo chuyên gia y tế, chanh muối không phải là thuốc điều trị (ảnh minh họa).

Trong 1 video đang được nhiều người theo dõi, một người phụ nữ pha chừng 500ml nước cốt chanh với 2 thìa cà phê muối, uống 1 hơi hết cạn cốc nước chanh và chia sẻ rằng "ngày nào cũng ăn uống đủ thứ, trong đó chắc chắn có độc tố gây hại, vậy việc uống nước chanh liều cao sẽ giúp "dọn rác" cho cơ thể, ngăn chặn độc tố xâm nhập...".

Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định, đây là một trào lưu thiếu căn cứ khoa học, tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nghiêm trọng.

Chia sẻ về vấn đề này, BS Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, BV Bạch Mai cho hay, "bạn bè người thân của mình không ít người chia sẻ thông tin của mấy "thánh chanh" rồi làm theo mà mà lắm lúc khuyên cũng thấy bất lực. Nhưng nếu nhìn từ góc độ của y học, thì gần như mọi thứ trong đó đều sai, sai từ cơ chế sinh lý cơ bản cho đến cách hiểu về bệnh tật.

Trước các lý lẽ được các "thánh chanh" chia sẻ nhiều nhất "bệnh sinh ra do cơ thể bị toan hóa", và "chỉ cần uống chanh là cơ thể trở nên kiềm, tế bào khỏe mạnh trở lại", BS Tuấn cho rằng, "nghe qua có vẻ hợp lý, nhưng thật ra là hiểu sai sinh lý học một cách cơ bản. Cơ thể người luôn giữ pH máu trong khoảng rất hẹp: 7,35-7,45. Chỉ cần lệch chút là nguy hiểm, pH <7,2 có thể hôn mê, pH >7,6 có thể ngừng tim.

Để giữ được mức ổn định này, cơ thể có cả một hệ thống điều hòa cực kỳ tinh vi: phổi điều chỉnh CO₂, thận thải H⁺ và tái hấp thu HCO₃⁻, và các hệ đệm bicarbonat hoạt động liên tục. Không có loại thức uống nào kể cả nước "kiềm", "chanh muối", "thần dược" - có thể làm thay đổi được pH máu nếu cơ thể bạn còn khỏe mạnh. Cùng lắm, nó chỉ làm nước tiểu kiềm hơn tạm thời, không liên quan gì đến pH máu hay tế bào".

Các tổ chức lớn như WHO hay American Cancer Society cũng chưa từng khuyến cáo bất kỳ hình thức "kiềm hóa cơ thể" nào để trị bệnh.

BS Tuấn thông tin thêm, nhiều người tin rằng chanh "diệt khuẩn, diệt virus", còn muối thì "rửa độc, tẩy tế bào ung thư". Thực tế, axit citric trong chanh có thể diệt khuẩn trong ống nghiệm, ở nồng độ rất cao. Còn khi vào cơ thể, axit này bị trung hòa ngay trong ruột non, không còn hoạt tính "diệt khuẩn". Còn muối ăn (NaCl) không phải "thuốc giải độc" mà chỉ là chất điện giải cần thiết để duy trì áp lực thẩm thấu và dẫn truyền thần kinh. Dư thừa natri lâu ngày lại chính là nguyên nhân của tăng huyết áp, phù, suy tim, tổn thương thận.

Còn với các bệnh nhân HIV hay ung thư, việc tin tuyệt đối vào "chanh, muối trị bệnh" sẽ để lại hệ lụy lớn bỏ lỡ mất thời gian vàng điều trị. Bên cạnh đó, việc pha chanh muối tùy tiện dễ gây rối loạn điện giải. Ví như nếu quá mặn gây tăng natri máu, khát dữ dội, lú lẫn, co giật; quá loãng gây hạ natri máu, buồn nôn, phù não, hôn mê. Uống quá nhiều axit gây viêm dạ dày, trào ngược, mòn men răng. Ăn mặn kéo dài khiến tăng huyết áp, suy tim, bệnh thận mạn, thậm chí tăng nguy cơ ung thư dạ dày...

Theo BS Tuấn, chanh muối không hề xấu, có thể dùng như một thức uống giải khát, rất tốt sau vận động hoặc khi trời nóng. Tuy nhiên, đó không phải thuốc. Việc chữa bệnh, đặc biệt là HIV, ung thư, đái tháo đường, hay bệnh thận mạn... cần điều trị theo phác đồ có chứng cứ.

Vũ Vũ