Canada, Mexico tung đòn thuế vào Mỹ: Vòng xoáy trả đũa nguy hiểm

Thủ tướng Canada Justin Trudeau vừa đưa ra tuyên bố sẽ áp thuế 25% với 106 tỷ USD hàng hóa Mỹ, ngay sau khi Tổng thống Donald Trump rạng sáng 2/2 (giờ Việt Nam) công bố áp mức thuế tương tự với hầu hết hàng hóa từ nước láng giềng, có hiệu lực từ 4/2.

Theo đó, Canada sẽ áp thuế theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 có mức thuế 25%, tác động đến gần 21 tỷ USD hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang Canada, bắt đầu từ ngày 4/2. Giai đoạn 2 áp dụng sau 3 tuần, tác động đến khoảng 86 tỷ USD hàng hóa Mỹ.

Các mặt hàng đầu tiên bị áp thuế gồm quần áo, giày, nước hoa, bia, rượu vang và rượu bourbon, trái cây và nước ép trái cây… Sau đó, chính quyền ông Trudeau sẽ mở rộng sang các mặt hàng thể thao, đồ gia dụng và nội thất…

Canada cũng cân nhắc hạn chế xuất khẩu khoáng sản quan trọng và sản phẩm năng lượng sang Mỹ…

Trong khi đó, trên mạng xã hội X, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết đã ra lệnh cho bộ trưởng kinh tế thực hiện các biện pháp thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ lợi ích của Mexico.

Động thái của Canada và Mexico diễn ra sau khi Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh áp thuế cao 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada, Mexico và 10% lên hàng Trung Quốc từ 4/2.

Sắc lệnh không nêu rõ thời điểm dỡ bỏ thuế quan. Trong đó gồm điều khoản trả đũa nếu bất kỳ quốc gia nào có hành động đáp trả dưới bất kỳ hình thức nào, đồng nghĩa với khả năng tăng thuế quan trong tương lai.

Canada và Mexico đã có những động thái đánh thuế Mỹ và cho biết sẽ trả đũa tới cùng. Ảnh: RNZ

Động thái này của ông Donald Trump nhằm trả đũa Canada và Mexico do không ngăn chặn được người di cư bất hợp pháp và dòng fentanyl (thuốc giảm đau gây nghiện) vào Mỹ. Trung Quốc bị trừng phạt vì vấn đề fentanyl. Đây là loại thuốc bị cho là “đã giết chết hàng chục triệu người Mỹ".

Riêng với Canada, mức thuế 10% được áp cho tài nguyên năng lượng. Trước đó, ông Donald Trump cho biết, mức thuế cao hơn đối với dầu và khí đốt tự nhiên sẽ được áp vào giữa tháng 2.

Tổng kim ngạch thương mại hàng năm giữa Mỹ với ba quốc gia này lên tới 1.600 tỷ USD.

Đòn thuế của ông Trump và cú trả đũa của các đối tác thương mại lớn là phát súng đầu tiên báo hiệu cuộc chiến thương mại khốc liệt sắp tới. Nó có thể ảnh hưởng sâu rộng tới nền kinh tế toàn cầu, từ chuỗi cung ứng, dòng vốn FDI, tài chính và các vấn đề địa chính trị khác.

Ông Trump đã ký sắc lệnh áp thuế mới đối với Canada, Mexico và Trung Quốc dựa trên Đạo luật thực thi quyền hạn kinh tế quốc tế khẩn cấp (IEEPA). Đây được xem là quyết định mạnh chưa từng có của chính quyền mới sau chưa tới 2 tuần cầm quyền.

Các quyết định thuế này đảo ngược các điều khoản thương mại tự do giữa 3 quốc gia Mỹ, Mexico và Canada theo Hiệp định thương mại tự do USMCA. Ảnh hưởng rất lớn bởi các nước này chiếm hơn 40% tổng hàng nhập khẩu của Mỹ, trị giá cả nghìn tỷ USD.

Thực chất sở dĩ ông Trump áp thuế cao là vì thâm hụt thương mại lớn, tổng cộng hơn 600 tỷ USD, chiếm hơn 50% thâm hụt thương mại của nước này.

Điều đáng lo ngại là Canada và Mexico đã có những động thái đáp lại mạnh mẽ và gần như lập tức. Nó có thể tạo ra một vòng xoáy trả đũa, rồi phản trả đũa… kéo dài vô tận nếu các bên không đàm phán được.

Ông Trudeau cáo buộc sắc lệnh của ông Trump là vi phạm thỏa thuận, và là "âm mưu phá hoại nền kinh tế Canada". Ông cho biết, Ottawa sẽ không đứng yên chịu đòn. Thủ tướng Canada kêu gọi người dân không đi nghỉ mát tại Mỹ và tẩy chay một số mặt hàng từ Mỹ.

Ông Trudeau nói rằng đã cố gắng đàm phán với ông Trump nhưng không thành công.

Trong khi đó, Tổng thống Mexico có cách tiếp cận thận trọng hơn. Bà cho biết, chính phủ nước này muốn hợp tác và đối thoại chứ không phải đối đầu với Mỹ. Tuy nhiên, bà Sheinbaum cũng đã yêu cầu "thực hiện kế hoạch B”.

Mạnh Hà